Ścieżka edukacyjna „Storczyk”

1 czerwca 2020 Wyłączono przez admin

Mało znana ścieżka przyrodnicza poprowadzona przez równie mało znany użytek ekologiczny obejmujący rozległą śródleśną polanę z wieloma rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt. Sama ścieżka biegnie przez szereg ekosystemów od monokultur sosnowych, przez bagienne lasy mieszane po bagna i kwieciste łąki. Wszystko zaledwie 30 minut od stolicy Dolnego Śląska.

Długość: 5 km

Czas przejścia: 1,5 – 2 h

Liczba przystanków: 13

Powiat: Trzebnicki

Gmina: Zawonia

Nadleśnictwo: Oleśnica Śląska

Jest to jedna z kilku ścieżek edukacyjnych w obrębie nadleśnictwa. Została ona poprowadzona przez środek rozległego kompleksu leśnego rozciągającego się na północno-wschodnim krańcu Wzgórz Trzebnickich. Szlak rozpoczyna się w środku wsi Grochowa, jednak nie jest oznaczony od strony ulicy. Dojście do początku ścieżki zaczyna się na wysokości budynku pod adresem Grochowa 25, gdzie po wschodniej stronie znajduje się ubita droga prowadząca w stronę lasu. Pierwsza tablica znajduje się na granicy zadrzewień obok drogi wchodzącej w las, gdzie swój początek ma ścieżka przyrodniczka. Składa się ona z następujących przystanków tematycznych:

1. Leśna ścieżka przyrodniczo-edukacyjna. Znajdują się tutaj podstawowe informacje o samej ścieżce i jej przebiegu. M.in. informacja o tym iż ścieżka edukacyjna „Storczyk” położona jest na Wzgórzach Trzebnickich, jej długość wynosi 5 km, a sama trasa częściowo przebiega przez teren szkółki leśnej. Dwa kolejne przystanki znajdują się na tej samej drodze prowadzącej głębiej w las.

2. Co to jest przebudowa drzewostanu. Tablica informuje nas czym jest zmiana składu gatunkowego drzewostanu, dokonywana za pomocą czynności techniczno – gospodarczych. Można także wyczytać iż przebudowie poddawane są drzewostany, nie zapewniające realizacji trwałej, zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Najogólniej rzecz ujmując są to podstawowe dane z wiedzy pozyskiwania drewna.

3. Budowa warstwowa lasu. Ostatni przystanek na prostym odcinku, gdzie zawarto informacje o cechach zespołów leśnych jakimi jest wielowarstwowość, gdzie poszczególne warstwy są od siebie zależne. Wymienione są tutaj cztery warstwy: drzew (drzewostan), krzewów (podszyt), zieleni (runo leśne) oraz warstwę mchów i porostów (warstwa ściółki).

4. Użytkowanie lasu. Kolejny przystanek znajduje się na skręcającej w prawo drodze, na tym etapie zaczyna się granica użytku ekologicznego Polana Grochowska. Na tablicy zawarto typowe informacje o gospodarce leśnej, mającej podreperować opinię o pracy leśników. Owe użytkowanie wg tablicy to zajmowanie się planowaniem i racjonalnym pobieraniem użytków leśnych w postaci drewna, w ilości nieprzekraczającej rocznego przyrostu drzew, natomiast produkty ubocznego użytkowania lasu są pozostawione w sposób zapewniający możliwość ich biologicznego odtwarzania oraz ochronę przyrody.

5. Wawrzynek wilczełyko, daglezja zielona. Jest to pierwsza tablica informacyjna o tutejszej przyrodzie, ulokowana obok miejsca do wypoczynku. Na tym odcinku szlak skręca w kierunku północno-zachodnim. Na tablicy znajdują się informacje o chronionym krzewie wawrzynku wilczełyko oraz ściągniętej z Ameryki Północnej daglezji zielonej, która została wprowadzona do polskich lasów ze względu na dobre wartości jako materiał drzewny. Daglezja w Polsce dochodzi do 45 m wysokości. Jest mało odporna na mróz i zanieczyszczenia miejskie, jednak dobrze znosi długie susze.

6. Śródleśna łąka. Jest to przystanek ulokowany na śródleśnej polanie o niewielkich wartościach przyrodniczych, gdzie występują pospolite gatunki jak szczaw, dzwonek i liczne trawy. Informacje na tablicy obejmują tematykę zwiększania bioróżnorodności biologicznej jaka zachodzi dzięki pozostawianiu w zwartych drzewostanach tego typu polanek. Działania takie powodują wzrost liczby gatunków roślin i zwierząt oraz pojawienie się siedlisk o odmiennych warunkach mikroklimatycznych i glebowych. Ze względu na walory przyrodnicze polana nie podlega odwadnianiu i zalesieniu.

7. Fazy życia lasu. Z polanki przechodzimy na ubitą, szeroką drogę leśną, gdzie zamontowano kolejną tablicę o fazach życia lasu. Na podstawie zawartych tu informacji możemy dowiedzieć się o kryteriach ekologicznych i rozwoju drzewostanu, gdzie wyróżniamy uprawę, młodnik, drzewostan dojrzewający, drzewostan dojrzały oraz starodrzew. Ponadto wyróżniamy także podrost, czyli młode drzewa występujące w warstwie podszytu pod okapem koron dorosłych drzew, które w przyszłości mogące odgrywać role drzewostanu głównego.

8. Dąb szypułkowy. Tablica ulokowana jest przy drodze, jednak do atrakcji którą opisuje należy udać się 30-40 m w boczną, zarastającą ścieżkę. Na jej końcu rośnie dorodny i masywny dąb szypułkowy, będący pomnikiem przyrody. Na samej tablicy zawarto informacje o dębach, m.in. drzewa te osiąga średnio 43 m wysokości, a rekordowe okazy dochodzą do 1000 cm obwodu oraz wieku do 1000 lat. Stare okazy wyglądają bardzo malowniczo i majestatycznie oraz są otoczone ochrona jako pomniki przyrody.

Dąb Grochowski (powołany 30.03.2007 r.), o obwodzie pnia wynoszącym 669 cm i wysokości całkowitej około 30 m. Rośnie on przy drodze wyznaczającej północną granicę Polany, w oddziale 122b. Drzewo znajduje się w lesie (nie rośnie tuż przy drodze). Aby do niego trafić należy przy tabliczce edukacyjnej o dębach skręcić w częściowo zarośniętą drogę. Po przejściu kilkudziesięciu metrów widać już pomnikowe drzewo. Sam okaz charakteryzuje się słabą kondycją z bardzo mocno uszkodzoną koroną, w której notuje się liczne odłamane konary i ślady bytowania owadów. Pień silnie wypróchniały z licznymi śladami pęknięć i częściowo pusty w środku. Sam pokrój drzewa jest zniekształcony, większość konarów przechylona jest w jedną stronę. Są one słabo rozgałęzione, silnie powykręcane i o niewielkim ulistnieniu. Ciekawostką są pojedyncze kępy paproci, borówek i traw, które rosną w zagłębieniach konarów, wysoko nad ziemią.

9. Bagno – teren podmokły. Na skrzyżowaniu z leśną drogą należy odbić na południe, jest to odnoga ścieżki prowadząca w kierunku największej atrakcji. Tablica znajduje się przy zabagnionym terenie, które w przeszłości było sporej wielkości oczkiem wodnym. Informacje zawarte na tablicy obejmują tematykę śródleśnego oczka wodnego, terenów zabagnionych i podmokłych, które stanowią doskonałe źródło wilgoci dla roślin oraz miejsce bytowania i wodopój dla zwierzyny leśnej. W tym miejscu droga jest dosyć podmokła, miejscami z zastoinami wody. Należy bardzo uważać.Na tej tablicy możemy podziwiać zdjęcie wrzośca bagiennego podpisanego jako „żurawina błotna”.

10. Storczyki. Jest to fragment ścieżki o najwyższych wartościach przyrodniczych i wizualnych, obejmujący widok na rozległą śródleśną polankę z bardzo wieloma gatunkami rzadkich i cennych roślin. Na samej tablicy widnieją podstawowe informacje o storczykowatych, m.in. możemy się dowiedzieć że wszystkie krajowe gatunki podlegają ochronie ścisłej, oraz to że w Polsce występuje około 50 gatunków. Dodatkowo widnieje krótki opis kukułki krwistej i storczyka męskiego. Na terenie Nadleśnictwa spotkać można listerę jajowatą, kukułkę szerokolistną, storczyka męskiego, storczyka krwistego oraz obuwika pospolitego. Ten ostatni został odkryty stosunkowo niedawno bo dopiero w II dekadzie XXI wieku. Na samej polanie występuje mnogość gatunków, m.in. nasięźrzał pospolity, kukułka szerokolistna, kuklik zwisły, mieczyk dachówkowaty i goryczka wąskolistna. Aby kontynuować ścieżkę, należy wrócić do drogi głównej.

11. Od nasionka do drzewa. Tablica znajduje się przy bramie prowadzącej do szkółki leśnej, gdzie przeważnie brama jest zamknięta. Pierwotnie to właśnie przez ową bramę szła ścieżka, jednak zamknięcie na cztery spusty uniemożliwiało kontynuowanie trasy. Obecnie trasa poprowadzona jest ubitą drogą wzdłuż ogrodzenia szkółki. Na samej tablicy są informacje o uprawie drzew. Leśnicy rozmnażają drzewa wyłącznie z nasion pochodzących z drzew o najlepszych cechach a sam rozwój drzewa możemy śledzić w drzewostanie zróżnicowanym wiekowo.

12. Szkółka leśna. Jest to przedostatni przystanek,, który znajdował się przy bramie szkółki leśnej. Na tablicy możemy przeczytać iż owa szkółka leśna w Grochowie zajmuje powierzchnie 11,37 ha, gdzie produkowane są sadzonki drzew leśnych (głównie buki i sosny) na potrzeby Nadleśnictwa oraz na zalesienia gruntów porolnych dla osób prywatnych.

13. Drogi turysto. Tablica na końcu trasy, znajduje się przy nowo wybudowanym centrum edukacyjnym dla dzieci i młodzieży. Jest to dość nowa inwestycja powstała po 2017 r. W połowie września odbyło się oficjalne otwarcie nowej ścieżki wraz z całym zapleczem turystyczno-edukacyjnym. Na obiekcie znajduje się m.in.

wiata turystyczna
kącik zielarski z licznymi gatunkami aromatycznych ziół
tablice edukacyjne o grzybach, drzewach, owadach, ptakach i ssakach
liczne obiekty służące do zabawy dla młodszych dzieci

Wrażenia ogólne: Umiarkowane. Jest to jedna z niewielu znanych mi ścieżek przyrodniczych położonych w nizinnej części województwa, która posiada zarówno fizycznie istniejące tablice dydaktyczne jak i jest poprowadzona po ciekawych przyrodniczo obiektach. Wiele ścieżek w nizinnej części istnieje często tylko na papierze/mapie. Jednak w czasie wizyty terenowej okazuje się, że albo oznaczenia traktu istnieją, jednak próżno jest szukać tablic lub jakiejkolwiek infrastruktury. Często nie ma nawet oznaczeń świadczących o istnieniu w danym miejscu jakiejkolwiek ścieżki przyrodniczej. Nawet jeśli ścieżka istnieje to często jest poprowadzona po ubogich monokulturach iglastych i wydaje się iż powstała dla samej idei powstania aniżeli dla ukazania przyrody. „Storczyk” w Grochowej jest ścieżką zarówno posiadającą oznaczenia, tablice jak i zahacza o miejsca bogate przyrodniczo. Jednak nie zawsze tak było. Pierwotnie szlak prowadził przez leśną szkółkę, gdzie można było napotkać zamkniętą bramę, co kończyło się okrążaniem całej wielkopowierzchniowej szkółki na własną rękę. Obecnie szlak poprowadzono obok obiektu. Wciąż jednak kuleje oznakowanie, bez dobrej mapy i rozeznania w terenie można łatwo przeoczyć skręt lub dojście na polane, najważniejszy punkt na ścieżce. Owa polana jest najcenniejszym przyrodniczo obiektem, dobrze opisana w artykule poświęconym użytkowi ekologicznemu Polana Grochowska, który stanowi integralną część ścieżki dydaktycznej.

Informacje praktyczne:

dobry dojazd, ścieżka zaczyna się i kończy przy lokalnej drodze we wsi Grochowa (gm. Zawonia)
sam szlak w większości prowadzi utwardzonymi drogami leśnymi, jedynie miejscami droga przebiega przez bagienne i silnie podtopione fragmenty
w bezpośredniej okolicy brak innych obszarów chronionych jak rezerwaty przyrody lub użytki ekologiczne, najbliższe położone są w sąsiednich gminach (Las Bukowy w Skarszynie – ok. 9 km, Wzgórze Joanny – 14 km) we względnie bliskich odległościach występują obszary Natura 2000 Łąki Skoroczowskie, Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego wraz z tamtejszymi użytkami ekologicznymi
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: maj (kukułki, nasięźrzały), czerwiec (listera, kosaciec, mieczyk), sierpień (goryczka), jesień (grzyby, przebarwiające się liście)