Wiosenne dramaty w Sudetach – Pasmo Krowiarek w maju
28 maja 2018Późna wiosna w górach to prawdziwe szaleństwo zieleni. Zielenią się łąki i lasy, w których nieprzerwanie kwitną kolejne porcje kwiatów. W okresie maja na terenie Krowiarek królują liczne gatunki storczyków i innych roślin wapieniolubnych, których jest tutaj pod dostatkiem dzięki bogatym złożom skał zasadowych (wapieni, dolomitów i marmurów). Niestety w czasie majowej wycieczki większość stanowisk, jakie odwiedziliśmy, niosły ze sobą wiele przykrych widoków …
Na pierwszy ogień poszła Wapniarka. Swoista wizytówka Krowiarek, górka będąca pierwszą, która znajduje się na wjeździe w to niezwykłe pasmo. Niestety przez większą część, jaką spędziliśmy na górze, mieliśmy mieszane uczucia. Wapniarkę spotkał ten sam smutny los, jaki dotkną pozostałe tereny w nadleśnictwie Bystrzyca Kłodzka a więc masowe wycinki dorodnych buków w siedlisku naturowym (ciepłolubne buczyny storczykowe), na obszarze Natura 2000 i w miejscach występowania gatunku priorytetowego – obuwika pospolitego, którego stanowiska były udokumentowane w POP nadleśnictwa (Program Ochrony Przyrody) oraz w Planie Zadań Ochronnych dla obszaru. Wapniarka od lat jest pustoszona, jednak nigdy do tej pory nie zaczęto wycinek w miejscu występowania obuwików. Obraz zniszczonej buczyny był bardzo przykry. Efekty są widoczne już w pierwszym sezonie albowiem na terenie wycinki prawie nie było już storczyków. Niewielkie populacje buławników i gnieźników ostały się w niewyciętych fragmentach a na całej górze naliczyliśmy zaledwie 5 pędów obuwika …
Kolejnym punktem był Słupiec z opisywaną już przez nas dramatyczną dewastacją tamtejszej buczyny storczykowej, której efektem jest niemal całkowity zanik lokalnych storczyków. W latach 2015-2017 intensywna wycinka buków spowodowała błyskawiczny rozrost młodych buczków, które całkowicie zakryły runo gęstym dywanem liści. Większość roślin nie miała szans z tak agresywną konkurencją, czego wynikiem jest zanik wielu gatunków. W normalnych warunkach podrost buków jest rzadki, czekający w kolejce na swoje miejsce, gdy któreś ze starych drzew zostanie powalone i zrobi miejsce dla młodych. Jest to proces powolny ale systematyczny, który daje wiele miejsca do egzystencji roślinom z runa leśnego. Efekty rabunkowej gospodarki na Słupcu to zanik buławników, żłobików, obuwików (z dawnych 30-40 pędów naliczyliśmy 4 …). Jedynie orliki i szczyry dają sobie jeszcze radę w tym nieprzyjaznym środowisku.
Babilon. Ta egzotyczna nazwa, kojarząca się ze starożytną Mezopotamią, obejmuje także podłużne wzgórze w zachodniej części Krowiarek, które obejmuje jedne z większych muraw kserotermicznych w Sudetach. Teren obfituje w liczne rzadkie i ciekawe rośliny jak choćby sparceta siewna, koniczyna pagórkowata, krzyżownice, lilia bulwkowata, lilia złotogłów, goryczuszka orzęsiona i goryczka krzyżowa. Wydawałoby się, że skoro nie ma tu drzew, wycieczkę na ten fragment pasma można uznać za udany … nic bardziej mylnego! Babilon, był jedynym miejscem, gdzie występowała łąkowa populacja obuwika. Niestety, w zeszłym roku ktoś wykopał całą populację. Obuwik nie ma łatwego życia w Sudetach …
Ostatnim punktem na naszej wycieczce była mało znana górka pod Nowym Waliszowem. Ciężko jest nam ją opisać albowiem teren ten nie posiada oficjalnej nazwy. Czasem zwana jest Skowronkiem. Jest to jednak nazwa sąsiedniej góry. Czasem zwana jest Rudym Dołem. Jest to jednak nazwa nie góry a doliny, która obejmuje częściowo południowe stoki wzgórza. Pomimo braku jednoznacznej nazwy, nasz „Skowronek” był jedynym światełkiem w tunelu w czasie wyjazdu. Teren położony na takim odludziu, że sprawiał wrażenie małych Bieszczad. Daleko od szlaków, daleko od dróg. Gdzieś na końcu wsi, gdzie drogi widniejące na mapach, w rzeczywistości już dawno nie istniały i trzeba było przedzierać się po łąkach i ziołoroślach. Góra porośnięta jest piękną i dorodną buczyną z unikatowym dla Polski siedliskiem ciepłolubnej buczyny storczykowej, w której dominują drzewiaste formy cisa. Jest to jedyny taki las w kraju. Ze względu na swoje cenne środowisko, góra jest od dawna proponowana do objęcia ochroną w postaci rezerwatu przyrody. Mamy nadzieję, że uda się powołać ochronę na tym terenie, nim o Skowronku przypomną sobie leśnicy.
PS. Poniżej zdjęcia obuwików z Pasma Krowiarek sprzed dewastacji. Widoczne na zdjęciach obuwiki nie zostały znalezione w okresie po wzmożonej wycince…
