Piaskowcowe Jaskinie koło Złotoryi

Piaskowcowe Jaskinie koło Złotoryi

2 marca 2019 Wyłączono przez admin

Stosunkowo mało znane trzy pomniki przyrody chroniące twory skalne w piaskowcu, będące płytkimi jaskiniami o urozmaiconej rzeźbie. Położone są na trasie pomiędzy dużo bardziej znaną Wilczą Górą i innym pomnikiem chroniącym skały piaskowcowe. Warto nadmienić także, że pomnik chroni stanowisko jednej z najrzadszych roślin w Polsce.  


Typ ochrony: Pomnik Przyrody

Data utworzenia: 1991

Powierzchnia:  –

Powiat: Złotoryjski

Gmina: Złotoryja

Nadleśnictwo: Złotoryja


Akt prawny: Rozporządzenie z dnia 27.05.1991 Wojewody Legnickiego z dnia 27 maja 1991 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Wszystkie trzy formacje skalne stanowią jeden wieloobiektowy pomnik o oficjalnej nazwie „1: Wilcza; 2: Niedźwiedzia; 3: Wodospad”. Pomnik zlokalizowany jest w Sudetach Zachodnich, w północno-zachodniej części Pogórza Kaczawskiego. Dokładniej na prawobrzeżnym stromym zboczu Doliny Drążnicy, w odległości około 600-700 metrów na południe od ostatnich zabudowań Złotoryi, w sąsiedztwie niewielkiego parkingu, na którym ustawiono tablicę informacyjną o obiekcie. Całość położona jest w oddziale leśnym 19 tx nadleśnictwa Złotoryja. Wszystkie trzy obiekty ulokowane są na stromych zboczach. Najbliższa jest Wilcza Jama, która znajduje się około 170 m na wschód od parkingu. Jest ona najbardziej oddaloną jaskinią od dwóch pozostałych, które położone są około 75 m dalej. Do wszystkich trzech formacji skalnych prowadzi wąska i kręta ścieżka będąca zielonym szlakiem prowadzącym także do rezerwatu Wilcza Góra i dalej w kierunku Skansenu Hutniczo-Górniczego w Leszczynie, gdzie zlokalizowany jest kolejny pomnik przyrody nieożywionej zwany Cichym Szczęściem.


Wilcza Jama. Pierwsza z jaskiń jest położona na wysokości 220 m n.p.m. i stanowi twór skalny z piaskowca, który charakteryzuje się interesującą strukturą będącą efektem przecięcia się dwóch struktur, średnioziarnistego piaskowca i ławicy porowatego zlepieńca. Ta druga skała widoczna jest m.in. na wysokości dna jaskini oraz w półce skalnej przed nią. Otaczające otwór skały są bardzo masywne. Ich ściany mają częściowo gładką powierzchnię o ciosanych bokach, jedynie miejscami widoczne są specyficzne porowate struktury. Są to ślady po wodzie, która przepływała przez skałę tworząc owe dziury. Sama jaskinia jest niewielka i płytka. Jej głębokości wynosi około 7 metrów, a otwór ma wymiary 5 x 3 m. Powstała ona w skutek wypłukania mniej odpornego zieleńca i utworzenia się pseudokrasowej jaskini. Prowadzą do niej wykute w skale schody, które jednak uległy procesom erozji, w skutek czego nie spełniają już swoich funkcji w odpowiedni sposób. Na prawo od schodów wykuto twarz człowieka, jednak obecnie jest ona częściowo zniszczona i zarośnięta mchem. Część ścian wokół otworu jest silnie sczerniała, co nadaje im oryginalnego wyglądu.

Niedźwiedzia Jama. Druga jaskinia, położona nieco wyżej, na wysokości 230 m. n.p.m. Cechuje się ciekawym wyglądem, której kształt jest silnie wydłużony i nie występują tu wyraźne spękania pionowe, które ułatwiłyby powiększanie jaskini na wysokość a nie tylko na szerokość. Całość struktury ma charakter okapu z masywną skałą tworzącą zadaszenie. Otwór jaskini ma wymiary 2,5 x 12 m i jest bardzo płytki, o wyglądzie przypominającym bardziej szeroką szczelinę aniżeli prawdziwą jaskinię. Formacja skalna pełni bardzo ważną funkcję jako ostatnie znane stanowisko bardzo rzadkiego gatunku paproci, włosocienia delikatnego. Pierwotnie istniała jeszcze druga populacja w szczelinach Panieńskich Skał pod Lwówkiem Śląskim, jednak stanowisko uznane zostało za wymarłe. Obecnie Niedźwiedzia Jama jest jedynym miejscem występowania tej paproci w Polsce. Niestety populacja zagrożona jest przez czynnik ludzki, w postaci rozpalania ognisk u wlotu jaskini. Może to w znaczący sposób zagrozić gametofitom paproci.

Skalny Wodospad. Jest to najbardziej znana z trzech formacji skalnych, szczególnie często fotografowana w okresie zimowym. Zbudowana jest z piaskowców tworzących dwustopniowy skalny próg o wysokości 7 m. W środkowej części na półkach znajdują się kotły eworsyjne, powstałe w skutek opadającej wody. Powyżej kotłów rozpoczyna się suchy wylot doliny. Dawniej występował tu wartki potok, który drążył wyżłobienia w skale. Obecnie występuje on okresowo w czasie obfitszych opadów deszczu. Sama formacja skalna zawdzięcza swoją nazwę procesom jakie występują w okresie zimowym. W tym czasie na ścianach i półkach tworzą się rozległe sople lodowe, które osiągając po kilkadziesiąt cm długości, tworzą strukturę przypominającą zamarznięty wodospad. Pierwotnie obiekt także posiadał jaskinię o nieznanych obecnie wymiarach, który uległ zapadnięciu w wyniku procesów erozyjnych. Skały pomnika cechuje silne uwilgocenie tworzące mikroklimat odpowiedni do rozwinięcia się tutaj bogatej szaty mszaków i porostów, które obficie porosły większość skał. Na zachodniej części wykuto skalne schody będące fragmentem zielonego szlaku, odbijającego w górę ponad zbocza doliny w kierunku Wilczej Góry.


Włosocień delikatny: Jest to skrajnie rzadki gatunek paproci, wybitnie oceaniczny. Jego zwarty areał obejmuje głównie atlantycką część Europy z pojedynczymi stanowiskami w innych krajach europejskich jak Niemcy, Czechy i Polska. W naszym kraju stwierdzono występowanie wyłącznie formy gametofitowej, która ogranicza się do kłębowiska, cienkich niteczek. Sporofit, czyli forma liściasta, nie powstaje w naszych warunkach klimatycznych. Włosocień jest objęty ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku. Wymaga ustalenia strefy ochrony w promieniu 100 m od granic stanowiska, dodatkowo jest to roślina podlegająca ścisłej ochronie gatunkowej o znaczeniu wspólnotowym, wymagająca wyznaczenia obszaru Natura 2000, w tym przypadku PLH020037 Góry i Pogórze Kaczawskie. Pierwotnie stwierdzony na dwóch lokacjach (Szwajcaria Lwówecka i Niedźwiedzia Jama), jednak populacja spod Lwówka Śląskiego prawdopodobne wyginęła w latach 2004-2005. Należy mieć na uwadze, że jest to roślina bardzo niepozorna i ciężka do rozpoznania przez osoby niedoświadczone. Istnieją duże szanse, że pojedyncze „kłębki nitek” rosną jeszcze w innych szczelinach piaskowców na terenie Sudetów.

Bogate złoża piaskowców wokół miasta są efektem nagromadzenia się znacznych ilości piasku około 80 mln lat temu, kiedy istniało tu płytkie morze. Po ustąpieniu wód, piasek uległ scaleniu tworząc rozległe skały piaskowca, które następnie ulegały erozji w skutek wypłukiwania i wietrzenia tworząc obecnie widoczne twory. Wszystkie trzy pomniki otoczone są przez silnie przekształcony i zubożony grąd środkowoeuropejski (GalioCarpinetum betuli), którego drzewostan buduje głównie dąb szypułkowy, lipa drobnolistna i grab zwyczajny. W bezpośredniej bliskości pomników znajduje się kolejna formacja z piaskowca zwana Kruczymi Skałami oraz rezerwat przyrody Wilcza Góra. Ze względu na występowanie włosocienia i siedlisk naturowych, całość objęto ochroną jako obszar Natura 2000 Góry i Pogórze Kaczawskie. Jest to ciekawe miejsce, głównie dla geologów i skrajnych zapaleńców paproci. Mowa tu o stanowisku z paprocią włosocieniem, która jest kilkucentymetrowym kłębkiem zielonych niteczek ukrytych w ciężko dostępnej szczelinie, do której trzeba było się czołgać (stąd słaba jakość zdjęcia gametofitów). Jaskinie można zwiedzać praktycznie o każdej porze roku, otaczający je grąd charakteryzuje się dużym zubożeniem stąd też odwiedziny jaskiń w szczycie wegetacji roślin nie mają większego znaczenia. Aczkolwiek okoliczne lasy, głównie te w granicach parku krajobrazowego Chełmy, są już pełne bogactwa florystycznego. Jeśli zamierzamy w czasie wycieczki zwiedzić nie tylko jaskinie ale też inne tereny w okolicy, warto wybrać się wtedy wiosną lub wczesnym latem, kiedy w parku kwitnie największa ilość ciekawych lub rzadkich roślin.


Informacje praktyczne:

  • dobry dojazd, w pobliżu znajduje się droga powiatowa wraz z parkingiem i umiejscowioną tam tablicą informacyjną, skąd poprowadzono zielony szlak turystyczny (łączący Złotoryję z północnymi fragmentami Parku Krajobrazowego Chełmy)
  • szlak jest stosunkowo łatwy, bez większych stromizn do pokonania, jedynie fragmentami może być wąski. W dalszej części prowadzi on w kierunku Wilczej Góry
  • w okolicy występuje wiele pomników przyrody, m.in. Krucze Skały k. Jerzmanic Zdrój, Buk na Czerwonym Kamieniu, pomnikowe drzewa w Złotoryi, Pielgrzymce i Wilkowie a także seria pomników na terenie Leszczyny i tamtejszego skansenu górniczo-hutniczego
  • najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: brak, jaskinie prezentują się dobrze cały rok, przy czym Skalny Wodospad jest najbardziej spektakularny w czasie śnieżnej zimy, gdy powstają lodowe sople