Pomniki Przyrody w Kamieńcu Ząbkowickim cz. 3

18 maja 2020 Wyłączono przez admin

Trzecia odsłona serii o pomnikach wokół pałacu Marianny Orańskiej, ulokowanych w Kamieńcu Ząbkowickim. Teren ten znacząco wyróżnia się na pomnikowej mapie Dolnego Śląska, gdzie w 2018 r. na omawianych terenach objęto ochroną prawie setkę drzew zgrupowanych w 89 pomnikach przyrody. Pomnikami stały się głównie dorodne dęby i buki ale także klony, jesiony, lipy, sosny pospolite, sosny amerykańskie i wiele innych drzew.

Typ: pomnik przyrody

Data powołania: 2008, 2018

Powiat: Ząbkowicki

Gmina: Kamieniec Ząbkowicki

Nadleśnictwo: Bardo

Akt prawny: Uchwała nr LX/387/2018 Rady Gminy Kamieniec Ząbkowicki z dnia 15 listopada 2018 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody; Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz. 2494)

Trzecia odsłona omawiająca pomniki w Kamieńcu Ząbkowickim. W większości drzewa zgrupowane są na przypałacowych terenach zielonych, gdzie powołano wszystkie nowe pomniki w 2018 r. W trzecim artykule opisującym kamienieckie pomniki przyrody będziemy skupiać się na ogrodzonych terenach przypałacowych położonych w północnej i północno-zachodniej części, w tym tereny amfiteatru i wewnętrznego dziedzińca. Pałac powstał w XIX wieku, na zachodnich stokach większego kompleksu leśnego porastającego wzgórze Zameczno (284 m n.p.m.) na ruinach wczesnośredniowiecznego grodziska. Tereny były stopniowo zagospodarowywane, gdzie tworzono całe ogrody leśne z rodzimymi gatunkami jak i drzewami obcego pochodzenia. Sam kompleks obejmuje stosunkowo rozległy masyw o trzech wzniesieniach i łącznej powierzchni około 130 ha, z czego tylko zachodnia część (wokół pałacu) utrzymana jest jako ogród. To właśnie w zachodniej części nagromadzona jest największa ilość pomników. W trzeciej odsłonie kamienieckich pomników, będziemy omawiać drzewa ulokowane w bezpośredniej bliskości pałacu od strony północnej i północno-zachodniej a także stare pomniki (powołane jeszcze sprzed 2018 r.) ulokowane na wewnętrznym dziedzińcu. Całość obejmuje szereg gatunków, wśród których dominują buki a także egzemplarze jesionów wyniosłych, klonów jaworów, dębów, lip drobnolistnych oraz szpaler tulipanowców amerykańskich. Część okazów nie jest ogólnie dostępna albowiem rośnie na terenie wydzielonym, gdzie obowiązuje płatny wstęp. Bez uiszczenia opłaty, możne je podziwiać tylko z większej odległości. Część pomników rosnąca na omawianym fragmencie została opisana w części I, dotyczy to wyłącznie pomnikowych cisów.

Część pierwsza i druga pomników w Kamieńcu Ząbkowickim: LINK , LINK 2

Buk pospolity (Fagus sylvatica), stoki opadające od północnej strony pałacu porośnięte są wieloma dorodnymi bukami, z których tylko część objęto ochroną. W większości rosną one na płaskim wywyższeniu porośniętym naturalizującym się runem leśnym z licznymi kępami azalii, paproci i funkii. Na omawianym tu terenie ochroną objęto 3 buki rosnące tuż przy murach:

okaz o obwodzie 301 cm (50°31’18.50″N; 16°52’50.67″E) rośnie tuż przy murach zewnętrznych od północnej strony, kilka metrów od północnego narożnika, w bezpośrednim sąsiedztwie drugiego pomnikowego buka. Drzewo posiada długi i masywny pień na którym konary wyrastają niemal na całej długości, ze względu na swój kształt oraz wymiary stanowi istotny element kompozycji w tej części parku. We wrześniu 2020 r. zniesiono ochronę prawną z drzewa na mocy uchwały nr XXII/181/2020 Rady Gminy Kamieniec Ząbkowicki z dnia 15 września 2020 r. Zniesienie ochrony następuje z uwagi na zagrożenie bezpieczeństwa publicznego i zabudowań oraz fakt, że drzewa nie rokują szans na dalszą wegetację.
okaz o obwodzie 234 cm (50°31’18.42″N; 16°52’50.42″E) rośnie tuż przy murach zewnętrznych od północnej strony, mniej-więcej w połowie długości. Drzewo posiada długi i masywny pień z wysoko ulokowaną, rozłożystą koroną, ze względu na swój kształt oraz wymiary stanowi istotny element kompozycji w tej części parku. We wrześniu 2020 r. zniesiono ochronę prawną z drzewa na mocy uchwały nr XXII/181/2020 Rady Gminy Kamieniec Ząbkowicki z dnia 15 września 2020 r. Zniesienie ochrony następuje z uwagi na zagrożenie bezpieczeństwa publicznego i zabudowań oraz fakt, że drzewa nie rokują szans na dalszą wegetację.
okaz o obwodzie 290 cm (50°31’17.84″N; 16°52’49.48″E) rośnie tuż przy murach zewnętrznych od północnej strony, mniej-więcej w połowie długości, w bezpośrednim sąsiedztwie pomnikowego cisa. Drzewo posiada długi i masywny pień z wysoko ulokowaną, rozłożystą koroną, ze względu na swój kształt oraz wymiary stanowi istotny element kompozycji w tej części parku.

Klony (Acer), drzewa z tego rodzaju nieczęsto obejmowane są ochroną pomnikową, a jeszcze rzadziej zdarza się że na jednym obszarze ochroną objęto trzy gatunki klonów. Tak własnie stało się na założeniach parkowych w Kamieńcu, gdzie ochroną objęto klony jawory, polne i zwyczajne. Na omawianym fragmencie rośnie 6 pomnikowych klonów. Są nimi:

Klon jawor (Acer pseudoplatanus, 50°31’19.62″N; 16°52’51.02″E) o obwodzie 254 cm. Okaz rośnie na stromej skarpie nad aleją parkową kilkanaście metrów na północ od narożnika budynków wozowni. Okaz charakteryzuje się ciekawą fakturą kory charakterystyczną dla starych okazów tego gatunku oraz pniem rozgałęziającym się nisko na dwa masywne konary.
Klon jawor (Acer pseudoplatanus, 50°31’19.16″N; 16°52’50.44″E) o obwodzie 231 cm. Okaz rośnie na stromej skarpie nad aleją parkową kilkanaście metrów na północny-zachód od narożnika budynków wozowni. Okaz charakteryzuje się ciekawą fakturą kory charakterystyczną dla starych okazów tego gatunku oraz odsłonięciem systemu korzeniowego ze względu na ulokowanie na stromym stoku. Znaczną część pnia porasta bluszcz, przesłaniając pokrój drzewa.
Klon jawor (Acer pseudoplatanus, 50°31’19.45″N; 16°52’53.57″E ), o obwodzie 272 cm. Okaz rośnie na skarpie nad aleją parkową w pobliżu Pałacu, po jego północnej stronie (w pobliżu pomnikowych cisów). Drzewo charakteryzuje się długim i masywnym pniem oraz wysoko umiejscowioną koroną. Część pnia porasta bluszcz pospolity.
Grupa 3 drzew Klon pospolity (Acer platanoides, 50°31’17.62″N; 16°52’48.18″E), o obwodach 129, 154 i 166 cm. Grupa rośnie na krawędzi skarpy przy alei parkowej prowadzącej wzdłuż północno-zachodnich ścian Pałacu. Mimo stosunkowo niewielkich wymiarów pni, klony charakteryzują się unikalnym pokrojem stanowiący efekt dawnego formowania. Drzewa są w widoczny sposób połączone korzeniami

Lipa drobnolistna (Tilia cordata, 50°31’13.78″N; 16°52’59.44″E), na terenie założeń występuje kilka pomnikowych lip, na omawianym fragmencie rosną trzy, z czego dwie znajdują się na wewnętrznej części pałacowego dziedzińca:

okaz o obwodzie 290 cm (50°31’18.71″N; 16°52’51.90″E). Okaz ulokowany jest pomiędzy aleją prowadzącą do północno-zachodniego wjazdu do Pałacu a jego murem, w bezpośrednim sąsiedztwie pomnikowego jesionu. Drzewo charakteryzuje się typowym pokrojem dla tego gatunku, z niską koroną i gałęziami wyrastającymi na niemal całej długości pnia. Stanowi istotny element kompozycyjny tego fragmentu założeń parkowych.
okaz o obwodzie 379 cm (50°31’15.68″N; 16°52’54.43″E). Jest to okazała i bardzo dorodna lipa położona położona w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu, na wewnętrznym dziedzińcu przy jego północnym-wschodnim narożniku. Drzewo charakteryzuje nietypowy jak na gatunek pokrój (efekt dawnego formowania) z nisko usadowioną, rozłożystą, parasolowatą koroną sięgającą murów i ścian pałacu.
okaz o obwodzie 419 cm (50°31’17.88″N; 16°52’51.65″E). Jest to okazała i bardzo dorodna lipa położona w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu, na wewnętrznym dziedzińcu przy jego północny narożniku. Drzewo charakteryzuje nietypowy jak na gatunek pokrój (efekt dawnego formowania) z bardzo szeroką i gęstą siecią konarów na niemal całej długości pnia, które dosięgają murów dziedzińca. Jest to jedna z najdorodniejszych lip na terenie założeń parkowych.

Poza tym na omawianym terenie rośnie także kilka innych drzew objętych ochroną pomnikową. Są to:

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior, 50°31’18.85″N; 16°52’51.62″E) o obwodzie 370 cm. Okaz znajduje się pomiędzy aleją prowadzącą do północno-zachodniego wjazdu do Pałacu a jego murem, w bezpośrednim sąsiedztwie pomnikowej lipy. Drzewo charakteryzuje się wysoko ulokowaną koroną oraz z widoczną dużą dziuplą, ale bez śladów zamierania.
Daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii, 50°31’16.89″N; 16°52’56.29″E) o obwodzie 276 cm. Okaz rośnie we wschodniej części zewnętrznego dziedzińca (amfiteatr), tuż przy formowanej ścianie z drzew. Charakteryzuje się strzelistą i rozłożystą koroną wraz z niemal poziomym ułożeniem gałęzi. Wraz z dwoma sąsiednimi drzewami iglastymi stanowi kluczowy element kompozycyjny w tej części parku.
Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis, 50°31’17.25″N; 16°52’56.37″E ) o obwodzie 280 cm. Okaz rośnie we wschodniej części zewnętrznego dziedzińca, tuż przy formowanej ścianie z drzew. Charakteryzuje się strzelistym ułożeniem gałęzi oraz pniem porośniętym okazałym bluszczem pospolitym. Ze względu na swój pokrój oraz obrośnięcie przez bluszcz stanowi ciekawy i kluczowy element kompozycyjny w tej części parku.
Tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera), trzy okazy o obwodach 254, 297 i 301 cm ulokowane są na wewnętrznym dziedzińcu pałacu w jego północno-wschodniej stronie na wprost amfiteatru. Drzewa charakteryzuje dość strzelista budowa, można wręcz powiedzieć iż drzewa mają kształt niemal kolumnowy. Szczególnie okaz rosnący najbliżej środkowej części muru cechuje się nietypowym pokrojem z falisto powyginanymi konarami. Jest to zarazem najwyższe drzewo w wielogatunkowym szpalerze ciągnącym się wzdłuż muru. Drzewa te wraz z lipami tworzą szpaler stanowiący istotny element kompozycyjny w tej części parku. Tulipanowce są jednymi z niewielu starych pomników na terenie kompleksu, które zostały objęte ochroną już w 1982 r.
Katalpa żółtokwiatowa (Catalpa ovata), trzy okazy o obwodach 211, 201 i 138 cm rosną na terenach parkowych lub na wewnętrznym dziedzińcu pałacu w jego północno-wschodniej stronie na wprost amfiteatru. Drzewa te mają najbardziej niespójny opis odnośnie lokalizacji, przeważnie podawany jako tereny parkowe bez dokładnego opisu. Dwa drzewa na pewno rosną w szpalerze w towarzystwie tulipanowców na wewnętrznym dziedzińcu, gdzie podziwiać je można od zewnętrznej strony amfiteatru lub bezpośrednio na dziedzińcu po uiszczeniu opłaty za wejście. Katalpy są niższe od tulipanowców i wyróżniają się od nich większymi liśćmi oraz kwiatami w okresie kwitnienia.

Informacje praktyczne:

dobry dojazd, na zachód od parku ulokowany jest parking. Poza tym teren jest na tyle rozległy, że niemal z każdej strony ulokowane są miejsca mogące posłużyć do zaparkowania samochodu
teren bardzo dobrze zagospodarowany turystycznie, jako że pałac jest jedną z najważniejszych atrakcji tej części Sudetów, przebiegu tu m.in. niebieski szlak turystyczny oraz wyznaczone są liczne aleje i ścieżki spacerowe
wszystkie omówione tu pomniki znajdują się w północnej części parku, na północ od pałacu a także na wewnętrznym dziedzińcu, w ogrodzonej części. Obiekt jest zamykany na noc (godz. otwarcia to 7-21). Część okazów rośnie na terenie z płatnym wstępem, jednak są one widoczne także z innych fragmentów parku. Wokół pałacu znajdują się kolejne drzewa, które zostaną opisane w następnych artykułach
sam teren polecam odwiedzić o różnych porach roku aby móc podziwiać tutejsze drzewa w pełnej okazałości. Szczególnie atrakcyjnie wyglądają one jesienią, gdy większość liści przebarwia się na żółte i czerwonego kolory.
w bezpośredniej bliskości nie występują tereny chronione. W odległości 15-20 km zlokalizowane są rezerwaty przyrody (Muszkowicki Las Bukowy i Skałki Stoleckie na północy, Cisy i Cisowa Góra na zachodzie) oraz użytek ekologiczny Hałda Storczykowa na południu. Poza tym w samym tylko Kamieńcu znajduje się ponad 100 pomników przyrody
zlokalizowane poszczególnych pomników może sprawiać trochę problemów albowiem ulokowane są nierównomiernie na całym terytorium parku, jednak każde drzewo opatrzone jest stosowną tabliczką ułatwiającą identyfikację. Zaleca się pobranie mapy z uchwały (nazwa aktu jest na samej górze artykułu) i przy jej pomocy oznaczać drzewa. Obejście wszystkich drzew (nie tylko z opisywanego fragmentu) może zająć tak naprawdę cały dzień