Pomniki Przyrody w Kamieńcu Ząbkowickim cz. 7

Pomniki Przyrody w Kamieńcu Ząbkowickim cz. 7

28 września 2020 Wyłączono przez admin

Siódma i ostatnia odsłona skupiająca się na pomnikach poza obszarem kompleksu pałacowo-parkowego. Obejmuje dorodne drzewa w okolicach Nysy Kłodzkiej, gdzie spotkać można najstarsze i największe drzewa gminy. Należy do nich choćby Dąb Sułtański, zapomniany i prawie nieznany symbol starszy od pałacu Marianny Orańskiej. 


Typ: pomnik przyrody

Data powołania: 2008, 2018

Powiat: Ząbkowicki

Gmina: Kamieniec Ząbkowicki

Nadleśnictwo: Bardo


Akt prawny: Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz. 2494); Uchwała Nr XXIII/150/2016 Rady Gminy Kamieniec Ząbkowicki z dn. 28.04.2016 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. z 2016 r. poz.2386 (grupa kilku dębów); Uchwała Nr XL/270/02 Rady Gminy w Kamieńcu Ząbkowickim z dnia 26.07.2002 r. (lipa)

Na chwilę obecną numeracja artykułów jest niespójna, brakuje części VI opisującej pomniki w północno-zachodniej części kompleksu pałacowo-parkowego, która jest spowodowana brakiem zdjęć o zadawalającej jakości. Gdy takie powstaną, artykuł zapewne zostanie ukazany. 🙂


Siódma odsłona omawiająca pomniki w Kamieńcu Ząbkowickim. W większości drzewa zgrupowane są na przypałacowych terenach zielonych, gdzie powołano wszystkie nowe pomniki w 2018 r. Jednak ostatnia część serii skupiać się będzie na pomnikach ulokowanych poza owym zespołem, rozmieszczonych w kilku fragmentach Kamieńca Ząbkowickiego. Mowa tu o kilku dorodnych dębach szypułkowych rosnących na południe od miejscowości oraz jednej, samotnej lipie znajdującej się w centrum. W większości omawiane dęby są efektem bardzo starych nasadzeń, sięgających jeszcze XVII-XVIII wieku! Wiek najstarszych dębów szacowany jest na 350 lat a więc okresu kiedy nastąpił Potop Szwedzki oraz wojny z Imperium Osmańskim, w tym słynna Bitwa pod Wiedniem. Dęby są starsze od najsłynniejszej kamienieckiej budowli jaką jest pałac Marianny Orańskiej powstały w latach 1838-72.

Dąb szypułkowy „Dąb Pokoju” (Quercus robur) o obwodzie 562 cm, wysokości ok. 38 m i szacowanym wieku 350 lat. Okaz rośnie na południe od zabudowań Kamieńca, po zachodniej stronie drogi łączącej miejscowość ze Złotym Stokiem, około 180 m na północ od mostu nad Nysą Kłodzką. Drzewo rośnie samotnie na działce użytkowanej rolniczo przez Ośrodek Hodowli Zarodowej. Dzięki ulokowaniu na wolnej przestrzeni dąb wytworzył bardzo szeroką i nisko osadzoną koronę o gęstej plątaninie konarów oraz gałęzi.

Na tym samym polu w odległości 130-160 m od drogi rośnie seria 5 dębów szypułkowych proponowanych do objęcia ochroną jako pomniki przyrody. Drzewa mierzą około 300-500 cm w obwodzie i podobnie jak dąb „Pokoju” rosną w dużych odległościach umożliwiających wytworzenie szerokich i dobrze rozbudowanych koron o gęstej sieci konarów. Jedynie jeden okaz, ulokowany najbardziej na zachód, jest zamierający i prawdopodobnie nie zostanie objęty ochroną jeśli do takowej dojdzie w przyszłości. Podobna sytuacja jest po drugiej stronie drogi, gdzie do ochrony wytypowano kilka dorodnych dębów i lip drobnolistnych. Ich dokładna liczba jest różna, zależnie od źródła. Plany nadleśnictwa, gminy oraz terenów pałacowych są w tej kwestii rozbieżne.


Pozostałe cztery dęby rosną w ciągu wielogatunkowej alei rozciągającej się na drodze stanowiącej jednocześnie groblę, która oddziela Nysę Kłodzką od pół uprawnych. W alei tej występują cztery pomnikowe dęby a także bardzo dorodne okazy lipy drobnolistnej i grabu zwyczajnego o wymiarach pomnikowych.

  • Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 600 cm i wysokości ok. 22 m. Okaz rośnie na południe od miejscowości, po prawej stronie drogi prowadzącej z Kamieńca Ząbkowickiego w kierunku wsi Byczeń. Drzewo charakteryzuje się umiarkowanie dobrą kondycją. Posiada bardzo gruby i masywny pień, który na wysokości 3-4 m rozwidla się na kilka masywnych i długich konarów. Wzdłuż jednej strony znajduje się ślad po długiej bliźnie z uszkodzeniem wgłębnym sięgającym konarów, poza tym widoczne są blizny po ułamaniach oraz cięciach sanitarno-pielęgnacyjnych.
  • Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 560 cm i wysokości ok. 25m. Drzewo znajduje się na tej samej alei drzewnej co pozostałe dęby, w odległości ok. 80 m od drogi, na północnej krawędzi skarpy. Jest to drugi najgrubszy dąb w alei, charakteryzuje się masywnym pniem, który na wysokości ok. 2 m rozdziela się na dwa potężne konary. Korona o strzelistym kształcie z wieloma mniejszymi gałęziami ustawionymi niemalże pionowo. Na drzewie widoczne są liczne blizny po odpadniętych gałęziach lub zabiegach sanitarno-pielęgnacyjnych. Dodatkowo odnotowuje się owocniki pasożytniczych grzybów oraz mrowisko pomiędzy korzeniami.
  • Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 500 cm i wysokości ok. 22 m. Drzewo znajduje się na tej samej alei drzewnej co pozostałe dęby, w odległości ok. 60 m od drogi, na południowej części skarpy. Drzewo charakteryzuje się szeroką podstawą, która stopniowo zwęża się ku górze, gdzie jest zakończona słabo wykształconą koroną, składającą się na kilka konarów i mniejszych gałęzi.
  • Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 521 cm i wysokości ok. 24,5 m. Drzewo znajduje się na tej samej alei drzewnej co pozostałe dęby, w odległości ok. 70 m od drogi, na południowej części skarpy. Posiada masywny pień rozdzielający się na 3 konary, z czego najniższy z nich jest mocno uszkodzony. Pozostałe dwa tworzą wąską i strzelistą koronę z licznymi mniejszymi gałęziami. Na pniu widać długą listwę mrozową oraz ślady po licznych odłamanych gałęziach.

Dąb szypułkowy „Dąb Sułtański” (Quercus robur), okaz o masywnym pniu, którego obwód przekracza 600 cm, wysokość drzewa sięga ok. 30 m. Drzewo formalnie nie jest pomnikiem przyrody i prawdopodobnie należy do grupy tzw. zapomnianych pomników, czyli drzew o niejasnej sytuacji prawnej. Mimo iż w teorii żadne źródło nie potwierdza objęcia ochroną tego okazu to na pniu widnieje stosowna tabliczka. Sam dąb posiada masywny i gruby pień rozdzielający się na wysokości 4 m na dwa potężne konary tworzące wysoką i stosunkowo wąską koronę rozszerzającą się dopiero w górnej części. Taki układ spowodowany był prawdopodobnie rośnięciem pierwotnie pośród drzewostanu, który został stopniowo wycięty odsłaniając całe drzewo. Na pniu widoczne są liczne ubytki kory, spękania oraz wyjątkowo liczne ślady po cięciach sanitarnych oraz odłamanych konarach. Sam dąb jest najprawdopodobniej najstarszym drzewem w gminie, z którym wiąże się legenda-przepowiednia, od której wziął swoją nazwę:

„kiedyś będzie tu wybudowany zamek. Po jego zniszczeniu zostanie zbudowany następny i jeszcze jeden. Dowódcy walczących stron spotkają się tu i będą rozstrzygać o losach zamku. Sułtan zmęczony walką uwiąże swojego konia do drzewa i w jego cieniu będzie odpoczywał. W każdej zawierusze wojennej zwycięzcy lub przegrani odpoczywać tu będą, a okolica ta zawsze pozostanie nietknięta”.

Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obwodzie 310 cm i wysokości ok. 26,5 m. Okaz rośnie w centrum miejscowości, na trawiastym polu stanowiącym południowy narożnik stadionu z boiskami. Jest to jedyny pomnik rosnący w środku Kamieńca Ząbkowickiego, pozostałe ulokowane są albo na terenach kompleksu pałacowo-leśnego albo na terenach leśnych. Sama lipa charakteryzuje się dobrą kondycją o prostym pniu, który na wysokości 3 m tworzy szeroką i dobrze rozbudowaną koronę o licznych gałęziach. Drzewo ulokowane jest samotnie, jedynie w odległości 30 m znajduje się druga lipa o skromniejszych wymiarach. Co ciekawe na lipie nie występują odrosty u podstawy pnia co jest zjawiskiem bardzo częstym u tego gatunku.


Informacje praktyczne: 

  • dobry dojazd, w okolicy drzew występują szerokie pobocza umożliwiające zaparkowanie samochodu
  • teren znajduje się na odludziu i nie występuje tutaj żadne zagospodarowanie turystyczne, nie licząc niebieskiego szlaku turystycznego zahaczającego o Dąb Sułtański. Podobna sytuacja dotyczy lipy rosnącej w centrum, do której nie prowadzą szlaki ani oznaczenia
  • w okolicy znajduje się wiele dorodnych drzew, głównie dębów, lip i grabów, dodatkowo w nurcie rzeki występują włosieniczniki oraz inne rośliny rzeczne
  • sam teren polecam odwiedzić o różnych porach roku aby móc podziwiać tutejsze drzewa w pełnej okazałości. Szczególnie atrakcyjnie wyglądają one jesienią, gdy większość liści przebarwia się na żółte i czerwonego kolory.
  • w bezpośredniej bliskości nie występują tereny chronione. W odległości 15-20 km zlokalizowane są rezerwaty przyrody (Muszkowicki Las Bukowy i Skałki Stoleckie na północy, Cisy i Cisowa Góra na zachodzie) oraz użytek ekologiczny Hałda Storczykowa na południu. Poza tym w samym tylko Kamieńcu znajduje się ponad 100 pomników przyrody
  • zlokalizowane poszczególnych pomników (mówiąc o wszystkich pomnikach w Kamieńcu Ząbkowickim) może sprawiać trochę problemów albowiem ulokowane są nierównomiernie na całym terytorium, jednak większość drzew opatrzona jest stosowną tabliczką ułatwiającą identyfikację. Zaleca się pobranie mapy z uchwały (nazwa aktu jest na samej górze artykułu) i przy jej pomocy oznaczać drzewa. Obejście wszystkich drzew (nie tylko z opisywanego fragmentu) może zająć tak naprawdę cały dzień