Porwaki koło Wlenia

Porwaki koło Wlenia

4 marca 2019 Wyłączono przez admin

Porwaki obejmują jeden z bardziej niezwykłych tworów geologicznych w obrębie Sudetów, gdzie możemy zaobserwować fragmenty piaskowców wyrwanych z macierzystej skały przez wypływającą bazaltową magmę.  Całość tworzy malowniczą skałę z okazałymi słupami, którą porasta interesująca roślinność. 


Typ ochrony: Pomnik Przyrody

Data utworzenia: 1994

Powierzchnia:  –

Powiat: Lwówecki

Gmina: Wleń

Nadleśnictwo: Lwówek Śląski


Akt prawny: Rozporządzenie nr 19/94 Wojewody Jeleniogórskiegoego z dnia 13 maja 1994 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody obiektów znajdujących się na terenie województwa jeleniogórskiego.

Pomnik zlokalizowany jest we wschodniej części Pogórza Izerskiego w Sudetach Zachodnich, na bezimiennym wierzchołku o wysokości około 386 m n.p.m., odchodzącym od góry Gniazdo (455 m n.p.m.), w odległości około 60 m od gminnej drogi łączącej miejscowości Wleń-Klecza i około 500 m w linii prostej od Zamku Lenno. Całość znajduje się w oddziale leśnym 58c nadleśnictwa Lwówek Śląski. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się nieczynny kamieniołom bazaltu.

Ochroną pomnikową objęto masywny ostaniec będący nekiem wygasłego wulkanu powstałego w okresie trzeciorzędu, tzw. trzeciorzędowa działalność wulkaniczna. Skała przechylona jest w kierunku północno-zachodnim. Całość składa się z licznych tworów bazaltowych o cztero, pięcio, i sześciobocznych słupach ułożonych regularnie. Sama skała cechuje się występowaniem w jej strukturach porwaków piaskowca. Są to fragmenty skały tkwiące w skałach wulkanicznych, w tym przypadku w skale bazaltowej. Efekt ten jest spowodowany wyrwaniem przez wypływającą magmę fragmentów skał przez które się przeciska. W momencie zastygnięcia cząstki porwanych skał ulegają trwałemu osadzeniu pośród zastygniętej magmy. W przypadku omawianego pomnika przyrody, magma przeciskała się przez skały piaskowca. Bogate złoża piaskowców w regionie są efektem nagromadzenia się znacznych ilości piasku około 80 mln lat temu, kiedy istniało tu płytkie morze. Po ustąpieniu wód, piasek uległ scaleniu tworząc rozległe skały piaskowca, przez które następnie przebijała gorąca magma bazaltowa.


Ze względu na jasne zabarwienie, porwaki piaskowca są dobrze widoczne w ciemnej, bazaltowej skale. Ich kształt jest zróżnicowany, od kanciastych po zaokrąglone, przeważnie pięcio- i sześcioboczne, przeważnie o średnicy 5 cm. Niektóre z porwaków zatraciły swoje pierwotne cechy teksturalne i strukturalne na wskutek termicznego oddziaływania. Dodatkowo wyróżnia je regularny cios termiczny (słupowa oddzielność), który jest charakterystyczny dla szybko stygnących skał wulkanicznych, lecz w przypadku piaskowców jest to zjawisko bardzo rzadkie i nietypowe. Regularne ciosy piaskowców są najlepiej widoczne w dolnych fragmentach, bliżej ziemi. Tego typu zjawisko jest widoczne także w zachodniej części Sudetów, dokładniej w  Górach Łużyckich na pograniczu niemiecko-czeskim: Dutý kámen i Kleine Orgel. 

Oprócz dużej wartości geologicznej, skała cechuje się wysokimi wartościami przyrodniczymi. Bogata rzeźba ścian w postaci licznych szczelin i niewielkich półek zaowocowała rozwinięciem się tutaj bogatej roślinności naskalnej. Siedliskiem dominującym są ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii w podtypie mszysto-paprociowych zbiorowisk zacienionych skał kwaśnych i obojętnych. Występują one głównie w osłoniętych fragmentach, gdzie występują bogate populacje paprotki zwyczajnej oraz innych paproci, w tym zanokcicy skalnej i zanokcicy północnej. Dodatkowo po ścianach skały pną się liczne pędy bluszczu pospolitego. Pochylony kształt skały umożliwił wytworzenie się warstwy ziemi w górnej części, na której rozwinęły się niewielkie zadrzewienia, wśród których dominuje dąb szypułkowy, buk pospolity, sosna zwyczajna i brzoza brodawkowata. Drzewa charakteryzują się skarlałym wzrostem o silnie powykręcanych konarach. Jest to cecha typowa dla drzew rosnących na ubogiej i cienkiej warstwie podłoża. Ze względu na wysokie walory przyrodnicze terenu wokół pomnika, jest on proponowany do objęcia ochroną w ramach użytku ekologicznego o roboczej nazwie „Las Między Wleniem a Kleczą”.


Porwaki są jednym z punktów na zielonym szlaku, który wiedzie z Wlenia przez rez. Zamkowa Góra i tamtejsze lawy poduszkowe oraz dalej przez górę Gniazdo z widocznymi pozostałościami kamieniołomu piaskowca i tzw. Izerskim Gołoborzem. W sąsiedztwie pomnika zlokalizowane są także inne pomniki przyrody, głównie drzewa, m.in. dąb szypułkowy i leszczyna zwyczajna. Niestety krzew leszczyny rośnie na prywatnej działce i w przypadku braku obecności zarządcy, pozostaje podziwianie okazu zza płotu. Same Porwaki są łatwo dostępne, widoczne już z drogi gminnej, na której można bez problemu zaparkować albowiem na tym odcinku istnieje szerokie pobocze. Dojście do nich także nie nastręcza większych problemów, trzeba tylko przez chwilę iść pod górkę. Przy zielonym szlaku istnieje tablica dydaktyczna, na której zawarto podstawowe informacje o skale i samym tworze geologicznym jakim są porwaki, zwane także ksenolitami. Osoba zmotoryzowana może rozbudować wycieczkę o inne twory geologiczne na Pogórzu, które są oddalone o kilkanaście km na północ. Dokładniej Szwajcaria Lwówecka na północnym-zachodzie lub piaskowcowe pomniki pod Złotoryją (Krucze Skały, trzy jaskinie) na północnym-wschodzie. Zaletą skał jest to, że można je odwiedzać praktycznie cały rok. Jednak wizytę na Porwakach polecam zwiedzać w okresie wegetacji roślin albowiem lasy wokół skały porasta dobrze wykształcony grąd z licznymi rzadkimi gatunkami roślin jak lilia złotogłów, gnieźnik leśny czy ułudka wiosenna.