Góra Radunia

19 listopada 2017 Wyłączono przez admin

Góra Radunia wraz z jej większą siostrą Ślężą należą do jednych z najważniejszych znanych miejsc starożytnego kultu na terenie Polski. Oprócz interesującej historii, góra ta słynie także z bardzo bogatej flory, którą przewyższa swoją siostrę. Występują tu bardzo rzadkie i cenne siedliska naskalnych muraw z kostrzewą i czosnkiem skalnym, świetliste dąbrowy z przytulią stepową i midownikiem oraz stanowiska rzadkich gatunków storczyków i paproci serpentynowych.

Typ ochrony: florystyczny, archeologiczny, geologiczny

Data utworzenia: 1958

Powierzchnia: 44,26ha

Powiat: Dzierżoniowski

Gmina: Łagiewniki

Nadleśnictwo: Miękinia

Położenie: Rezerwat obejmuje szczytowe partie Masywu Raduni, będącej południowym fragmentem Masywu Ślęży na Przedgórzu Sudeckim. Oprócz góry Raduni (578 m n.p.m.) zlokalizowanej w środkowej części, na obszarze znajduje się także Sępia Góra (573 m n.p.m.) w zachodnim fragmencie. Rezerwat położony jest na wysokościach w przedziale 480-573 m n.p.m. Obejmuje oddział leśny 188 i 189 nadleśnictwa Miękinia, położone w północnej części gminy Łagiewniki (powiat Dzierżoniowski).

Budowa: Szczyt Raduni przynależy do jednostki geologicznej Masyw serpentynitowy Gogołów-Jordanów w środkowej części bloku przedsudeckiego, gdzie jest jednym z najdalej wysuniętych punktów jednostki. Szczyt zbudowany jest głównie z serpentynitu (najbardziej charakterystycznej skały w Masywie Ślęży) a także magnezytu, powodującego anomalie magnetyczne. Skały budujące górę powstały w wyniku przeobrażenia intruzji skał magmowych pod wpływem roztworów hydrotermalnych. Dodatkowo występujący tu magnezyt jest efektem intensywnego wietrzenia chemicznego serpentynitów w okresie trzeciorzędowego gorącego klimatu. Sam rezerwat obejmuje dwuwierzchołkowy szczyt, przy czym w centralnej części ulokowana jest Radunia (578 m n.p.m.), a w zachodniej części znajduje się mniej znana z nazwy Sępia Góra (573 m n.p.m.). Drugi wierzchołek jest jednak znacznie bardziej rozpoznawalny albowiem to tu znajduje się punkt widokowy z panoramą na Góry Sowie i Wzgórza Kiełczyńskie.

Licznie występują tutaj twory skalne, które są najbardziej rozbudowane i widoczne na zachodnim oraz północnym stoku rezerwatu, gdzie występują w postaci rozległych systemów wychodni skalnych oraz niewielkich ostańców. Same stoki są dość strome tuż przy szczycie oraz od strony południowo-zachodniej, łagodniejszego nachylenia nabierają w dolnych oraz wschodnich partiach. Dotyczy to głównie strony północnej, skąd prowadzi niebieski szlak z przełęczy Tąpadła oraz wschodniej mającej najłagodniejsze nachylenie. Gleby mają charakter inicjalny, są słabo kwaśne oraz wykazują niski poziom azotu, głównie dzięki skałom macierzystym i dużej zawartości rumoszu. Najbardziej charakterystyczną skałą rezerwatu jest serpentynit, sklasyfikowany jako skała metamorficzna. Charakteryzuje się on zielonym lub niebieskozielonym kolorem, rzadziej brunatnym lub żółtym. Jest to skała zwięzła ale krucha i ulegająca łatwemu pękaniu oraz kruszeniu. Często widoczne są żyłki wtórnych minerałów jak kwarc, chalcedon, opal, sepiolit i magnetyt. Ze względu na zawartość minerałów oraz wysokie walory dekoracyjne, serpentynit był powszechnie wydobywany na masywie, gdzie pozostałością są niezliczone kamieniołomy, w tym niektóre wciąż prowadzą działalność wydobywczą (m.in. Nasławice).

Na południowy-wschód od rezerwatu, jednak poza jego granicami, zlokalizowane są dwa obszary źródliskowe:

Kacza Kałuża, położona na wysokości ok. 530 m n.p.m, obejmuje wgłębienie w ziemi z powoli gromadzącą się wodą. Wypływająca woda ma temperaturę 7,4 Cº oraz pH wynoszące 5,34. Charakteryzuje się średnią krystalicznością i niskim poziomem zanieczyszczenia. Wokół źródliska znaleziono liczne fragmenty ceramiki z epoki brązu i żelaza a także inne obiekty używane do praktyk religijnych (gliniane i kamienne koła). Z tego też powodu Kacza Kałuża uznawana jest za tzw. źródło kultowe.
Głębokie Źródło, położone na wysokości ok. 500 m n.p.m tuż obok niebieskiego szlaku, gdzie wypływa spomiędzy serpentynitowego rumoszu. Wypływająca woda ma temperaturę 6 Cº oraz pH wynoszące 6,36. Charakteryzuje się średnią krystalicznością oraz bardzo wysokim stężeniem jonów azotowych (do 42 mg NO3-/dm³).

Na terenie Masywu Ślęży istnieje gęsta sieć źródlisk i cieków wodnych (łącznie około 90), głównie dzięki specyficznemu klimatowi. Znaczne wywyższenie masywu powoduje intensywniejsze zbieranie się chmur deszczowych oraz mgieł a tym samym ilości opadów są wyższe. Średnio suma opadów na szczycie Raduni jest o 15-20% wyższa niż w miejscowościach położonych u podnóża góry.

Flora: Występuje tu bogata bioróżnorodność, w skład której wchodzą liczne gatunki chronione lub zagrożone wyginięciem. Jest tu drugie obok Łąki Sulistrowickiej najcenniejsze miejsce przyrodnicze na Masywie Ślęży. Bogactwo gatunków i siedlisk jest w dużymi stopniu spowodowane różnicami poziomu, sporym nachyleniem stoków oraz specyficznemu podłożu. Kombinacja ta powoduje wytworzenie różnych warunków mikroklimatycznych oraz licznych ekosystemów. Dominują tu gatunki leśne z dużym udziałem roślin muraw i łąk. Szczególnie bogatych na słonecznych i ciepłych południowych i zachodnich stokach. Łącznie liczebność roślin szacuje się na około 180-190 gatunków (niektóre źródła podają ponad 200), z czego kilkadziesiąt jest chronionych lub uważanych za rzadkie. Wśród terenów leśnych najbogatsze gatunkowo jest zbiorowisko ciepłolubnej dąbrowy (Potentillo albae-Quercion petraeae) porastające wierzchołek i stoki południowe, będące także siedliskiem priorytetowym w systemie ochrony Natura 2000, kod 91IO. Drzewostan składa się niemal wyłącznie z dębu szypułkowego i bezszypułkowego z niewielką domieszką buka, lipy i świerka. Drzewa charakteryzuje skarlały pokrój z mocno powyginanymi i powykręcanymi konarami oraz zniekształconymi koronami. Jest to spowodowane głównie ciężkimi warunkami siedliskowymi, na które składa się suche i ubogie skaliste podłoże oraz surowe warunki klimatyczne. Warstwa podszytu słabo wykształcona, gdzie dominują młode drzewa dębowe a także pojedyncze okazy głogu jednoszyjkowego, kruszyny pospolitej, dzikiej róży, jarzębu pospolitego oraz leszczyny pospolitej. Mimo ciężkich warunków, runo leśne należy do stosunkowo bogatych. Stwierdzono tu występowanie licznej flory ciepłolubnej, m.in. cieciorka pstra, fiołek Rivina, janowiec barwierski, koniczyna dwukłosowa, naparstnica zwyczajna, konwalia majowa, lepnica rozdęta, lepnica zwisła, pszeniec gajowy, smółka pospolita, zawilec gajowy. Występują tu także gatunki rzadkie i chronione jak pięciornik biały, dzwonek pokrzywolistny, goździk kartuzek, miodownik melisowaty, buławnik mieczolistny, podkolan biały, przylaszczka pospolita, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, przytulia wonna i pajęczyca gałęzista. Notuje się tutaj także przytulię stepową, rzadki gatunek mający na Dolnym Śląsku tylko dwa znane stanowiska.

Niewielkie tereny śródleśnych łąk o charakterze stepowym (murawy kserotermiczne) występują głównie na zachodnim zboczu. Jest to wąskie połacie muraw z zespołu kostrzewy bladej (Festucetum pallentis) zdominowane przez owsicę łąkową, kostrzewę siną i tymotkę Boehmera z dużym udziałem przytuli żółtej, krwawnika kichawca, goździka kropkowanego i wilczomleczu sosnka. Siedlisko rozpościera się w wąskim pasie o szerokości kilku-kilkunastu metrów pomiędzy świetlistą dąbrową i nasadzeniami sosny. Jest to najcenniejszy teren rezerwatu i drugi po Łące Sulistrowickiej najważniejszy teren całego masywu. Dawniej teren charakteryzował się wysoką bioróżnorodnością, obecnie znacznie uboższy gatunkowo z powodu zarastania, presji turystycznej i wkraczaniu gatunków inwazyjnych. Występują tutaj rzadkie lub charakterystyczne dla siedliska gatunki jak: przytulia stepowa (jedno z dwóch stanowisk w województwie), przytulia szorstkoowocowa (gatunek charakterystyczny głównie dla Dolnego Śląska), miodownik melisowaty, marzanka barwierska, krzyżownica zwyczajna, zerwa kłosowa, dzwonki, leniec alpejski, rozchodniki wielki, rozchodnik ostry, skalnica ziarenkowata i inne.

Na murawach znajdują się liczne skały i niewielkie wychodnie skalne, na których notuje się południowo-środkowoeuropejskie, ciepłolubne zbiorowiska półek skalnych w górach ze związku Alysso alyssoidis-Sedion albi oraz jej zespół czosnku skalnego i rozchodnika białego (Allio montani-Sedetum). Siedlisko cechuje się o zubożałym składem gatunkowym, tworzące mozaikę traw i licznych roślin kwiatowych na nasłonecznionych odsłonięciach skalnych, tzw. ogródki skalne, wśród których dominuje kostrzewa blada, kostrzewa owcza oraz czosnek skalny z udziałem innych roślin, takich jak pięciornik biały, rozchodnik wielki i rozchodnik ostry. Samo siedlisko tworzy niewielkie płaty częściowo tworzące mozaikę z pozostałymi murawami. Miejscami na ścianach skalnych występują bardzo rzadkie murawy z zespołu Asplenio septentrionalis-Festucion pallentis, których roślinność tworzy głównie kostrzewa blada i śmiałek pogięty z udziałem roślin skalnych jak zanokcica skalna i zanokcica murowa oraz gatunków termofilnych: chaber nadreński, ciemiężyk bladokwiatowy, czyścica drobnokwiatowa, rojownik pospolity, rogownica drobna i wiechlina spłaszczona. W programie ochrony siedlisk Natura 2000, murawy te określane są jako murawy pannońskie (Stipo-Festucetalia pallentis).

Północne zbocze porastają lasy iglaste i mieszane z przewagą świerka, sosny i daglezji zielonej. Gatunki iglaste zostały wprowadzone przez człowieka i obecnie stanowią w niektórych fragmentach rezerwatu lite, zwarte drzewostany z bardzo ubogim runem. W ich podszyciu można spotkać borówkę czarną, wrzos zwyczajny a także liczne paprocie, w tym paprotkę zwyczajną i jej pentaploidalnego mieszańca paprotkę Mantona. Na całej powierzchni rezerwatu występują liczne wychodnie skalne, na których notuje się jedne z najcenniejszych zbiorowisk, do których należą zbiorowiska roślinności skał krzemianowych z zespołu Asplenietum septentrionali-adianti-nigri, z bogatą florą paproci serpentynowych. Płaty siedliska można spotkać na licznych skałach, w tym na dużej i bezimiennej skale znajdującej się przy granicy rezerwatu od zachodniej strony. Na skale tej występuje duże bogactwo gatunkowe, m.in. kostrzewa blada, paprotka pospolita, dzwonki, przytulia stepowa, smółka pospolita i lepnica rozdęta a także zanokcice (skalna, północna i murowa). Dodatkowo w niższych partiach występuje wiele wychodni skalnych, które także są porośnięte siedliskiem. Zbiorowisko paproci naskalnych najczęściej rośnie w miejscach cienistych i półcienistych, gdzie skały bywają wilgotne przez dłuższy okres czasu, m.in. dzięki porannym mgłom. Roślinność naczyniowa często egzystuje bezpośrednio na warstwie mszaków dających, oprócz miejsca do zakorzenienia się, także stosunkowo korzystny rezerwuar wody w okresie opadów atmosferycznych. Na powierzchniach siedliska zidentyfikowano liczne gatunki paproci oraz mchów, wątrobowców i niektórych roślin kwiatowych. Do najważniejszych należą m.in. paprotka pospolita (gatunek dominujący), paprotnica krucha, nerecznica samcza, gajowiec żółty, zanokcica skalna, zanokcica północna oraz bardzo liczny gatunek inwazyjny – niecierpek drobnokwiatowy. W miejscach nasłonecznionych, m.in. w górnych partiach występują także gatunki światłolubne jak kostrzewa blada, rozchodnik wielki i pięciornik wiosenny. Dodatkowo w miejscach, gdzie wokół skał występują dąbrowy notuje się także smółkę, lepnicę, miodownika i konwalie. W 2009 roku ponownie odnaleziono na skałach w płacie dąbrowy okazy zanokcicy ciemnej (Reczyńska 2010). Gatunku skrajnie rzadkiego, przez wiele lat uznawanego za wymarły na terenie Góry Raduni.

Fauna: Stosunkowo bogata ze względu na to, że rezerwat znajduje się w Masywie Ślęży, czyli „zielonej wyspy” pośród morza pól uprawnych. Najbliższe tak duże zbiorowiska leśne znajdują się dopiero kilkadziesiąt kilometrów dalej w łęgach odrzańskich od północy lub w Górach Sowich na południu. Na słonecznych skarpach i skałach wygrzewają się chronione gady, m.in. żmija zygzakowata, padalec zwyczajny i jaszczurka żyworodna. Licznie reprezentowana jest także fauna ssaków. Można tu spotkać lisy, dziki, sarny, ryjówkę malutką i aksamitną, tchórza, kunę leśną, gronostaja a także rzadkie w skali kraju popielice i orzesznice.

Zagrożenia: Głównym zagrożeniem dla rezerwatu, podobnie zresztą jak dla całego parku krajobrazowego, jest duży ruch turystyczny. Masyw Ślęży jest jednym z głównych celów weekendowych wycieczek mieszkańców Wrocławia i okolic. Góra Radunia jest mniej popularna od swojej „większej siostry” Ślęży, więc analogicznie odwiedza go mniej turystów. Mimo to roślinność jest zagrożona przez zadeptywanie, zrywanie kwiatów czy wykopywanie całych egzemplarzy. Najcenniejszy fragment jakim jest wąski pas roślinności kserotermicznej należy do fragmentów szczególnie zagrożonych. Murawa zlokalizowana jest na półotwartej przestrzeni, która z uwagi na walory krajobrazowe tworzące panoramę na Góry Sowie, jest przez turystów traktowana jak popularny punkt widokowy. Z tego względu jest to miejsce częstego biwakowania, rozpalania ognisk i ogólnego wydeptywania, często notuje się tu nawet obecność rowerzystów i kładowców. Wszystko to sprawiło, że szczytowe płaty muraw uległy silnej dewastacji oraz pojawieniem się gatunków synantropijnych. Dodatkowo popularność rezerwatu przyczyniła się do wykopywania tutejszej roślinności. Najgłośniejszym przykładem może być wykopanie w 2001 roku wszystkich egzemplarzy niezwykle rzadkiej zanokcicy ciemnej, co spowodowało uznanie tego gatunku za wymarły na terenie rezerwatu przez niemal dziesięć lat, do momentu ponownego odkrycia kilku kęp.

Drugim zagrożeniem, które już spowodowało nieodwracalne zniszczenia, jest wzniecanie ognisk. W latach 90. pożar spowodowany rozpaleniem ogniska w noc Kupały, spopielił część muraw i lasu powodując wyginięcie kilku chronionych gatunków roślin m.in. buławnika mieczolistnego, buławnika czerwonego (rośliny skrajnie zagrożonej wyginięciem na Dolnym Śląsku) i gółki długoostrogowej. W roku 2016 postanowiono o zlikwidowaniu szlaku, który przechodził przez środek rezerwatu. Zimą 2016 zostały postawione barierki blokujące dawne szlaki prowadzące przez rezerwat oraz zostały zamontowane znaki ostrzegawcze i informacyjne. Dawne trasy zostały poprowadzone obecnie wzdłuż granic rezerwatu. Zabiegi te mają zmniejszyć ruch turystyczny i tym samym wpłynąć pozytywnie na odnawianie się roślinności w obiekcie.

Wg Zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody, głównym zidentyfikowanym zagrożeniem było zanikanie różnorodności biologicznej w oddziale 188 i 189 na skutek złej struktury drzewostanowej spowodowanej nadmiernym udziałem świerka pospolitego oraz zasiedleniem tychże świerków przez tzw.„szkodniki wtórne”(głównie kornika drukarza) powodujące ich rozpad. W efekcie opracowano szereg sposobów na eliminację lub ograniczenie zagrożeń oraz ich skutków, głównie poprzez przebudowę drzewostanów. Przebudowa polegać ma na cięciach typowych dla rębni stopniowej gniazdowej oraz usunięcie drewna poza teren rezerwatu. Dodatkowo w celu zminimalizowania liczby występujących w rezerwacie niepożądanych korników zaplanowano montaż pułapek feromonowych oraz pułapek klasycznych. Prace nad przebudową drzewostanów zmierzają do uzyskania siedlisk w kierunku roślinności potencjalnej jaka zasiedlała rezerwat przed wprowadzeniem sztucznych nasadzeń świerkowych. Dotyczy to m.in. przebudowy w kierunku drzewostanu bukowo-jodłowo-jaworowego w dolnej części stoków oraz kwaśnej buczyny z drzewostanem bukowo-dębowym w szczytowych partiach. Planowane jest wykorzystywanie zarówno naturalnych odnowień bukowych i jodłowych jak i wprowadzenie odnowień sztucznych (nasadzeń) oraz uzupełnień. Podsumowując plan zakłada całkowitą przebudowę monokultury świerkowej w kierunku uzyskania siedlisk ciepłej postaci kwaśnej dąbrowy podgórskiej lub dąbrów nawiązujących do wykształconej w części szczytowej świetlistej dąbrowy oraz kwaśnej buczyny podgórskiej.

Powyższe zadania ochronne dla rezerwatu są wykonywane w sposób niezadowalający i stanowią obecnie najpoważniejsze zagrożenie jakie obecnie dotknęło rezerwat przyrody. Wraz z plagą kornika drukarza wszystkie nadleśnictwa w Polsce rozpoczęły masowe wycinki w związku z panoszącym się kornikiem. Sama ekspansja kornika jest głównie zasługą leśników, którzy masowo tworzyli monokultury świerczyny. Pozbawione różnorodności biologicznej nasadzenia cechowały się obniżoną odpornością. Postępująca w ostatnich latach susza dodatkowo osłabiła sztuczne nasadzenia powodując ekspansję kornika. Świerkowe drzewostany na szczycie Raduni, podobnie jak na całym masywie, także uległy kornikowi. W efekcie nadleśnictwo rozpoczęło masowe wycinki ogromnych połaci lasu. Na terenie rezerwatu przyrody także rozpoczęto wycinki, niemal doszczętnie ogołacając szczyt z wszelkich drzewostanów świerkowych, głównie we wschodniej części rezerwatu (oddziały 188 h,i, 189 a,d). Zamiast stopniowej i regularnej przebudowy, ogołocono z drzew niemal całą wschodnią część obiektu. Proces wycinek w rezerwacie niósł ze sobą wiele błędnych i niewłaściwie prowadzonych działań. Praktycznie nie pozostawiono ściętego drewna, które w większości zostało wywiezione z terenu rezerwatu. Sam kornik w martwym (ściętym) drewnie już nie rozmnaża się, tak więc usunięcie martwego drewna budzi duże wątpliwości. Dodatkowym i bardzo niepożądanym efektem wycinek jest pozostawienie licznych szlaków zrywkowych. Szlaki te działają na podobnej zasadzie jak rowy melioracyjne przyśpieszając spływ wody z góry, co tylko potęguje ujemny bilans wodny powodowany suszą. Wysuszona i ogołocona powierzchnia gleby ulega erozji i wyjaławianiu utrudniając zasiedlenie jej przez młode pokolenie odradzających się drzew. Na tereny te wkraczają także ekspansywne gatunki porębowe takie jak trzcinnik piaskowy, jeżyny, nawłoć i brzoza brodawkowata. Gatunki te dodatkowo zagłuszają i wypierają naturalnie odradzającą się roślinność. Cały przebieg niewłaściwie przeprowadzonych prac leśnych związanych z wycinką w rezerwacie przyrody będzie widoczny jeszcze przez kolejne dekady.

Inne: Poza bogatą florą i fauną, rezerwat stanowi cenny element historyczny, z licznymi śladami działalności ludzkiej od czasów prehistorycznych. W epoce żelaza (około IV-III wieku p.n.e.) na szczycie powstał kamienny krąg kultowy, prawdopodobnie zbudowany dla czczenia Księżyca (na Ślęży znajdowało się analogiczne stanowisko kultu Słońca). W rezerwacie zachowały się liczne ślady bytowania człowieka, jak choćby przedmioty wykonane z brązu, potłuczone ułamki naczyń czy resztki owego sanktuarium Księżyca pod postacią bloków serpentynitowych.

Wokół rezerwatu prowadzą dwa szlaki:

zielony szlak przeł. Tąpadła-Sulistowice, który biegnie od północy , jednak nie przy samym rezerwacie
niebieski szlak przeł. Tąpadła-przeł. Słupicka, który pierwotnie przebiegał przez środek rezerwatu, jednak ze względu na duże szkody wyrządzane przez turystów, zmieniono jego przebieg. Obecnie biegnie on graniczną drogą od północnej strony
ścieżka edukacyjna Sulistrowiczki – Skalna – Przeł. Tąpadła, prowadzi graniczną drogą od zachodniej i południowej strony rezerwatu, gdzie ulokowane są dwa przystanki z tablicami dydaktycznymi

Wrażenia ogólne: Rezerwat stanowi jeden z cenniejszych fragmentów w regionie oraz jeden z istotniejszych obszarów chroniących murawy kserotermiczne, w tym bardzo rzadkie w regionie murawy pannońskie znane tylko z kilku stanowisk na Dolnym Śląsku. Niestety ze względu na dużą popularność, rezerwat jest często odwiedzany przez turystów. Wiele osób ignorowało lub nie zdawało sobie sprawy z wysokich wartości przyrodniczych tego terenu, co skutkowało regularnym rozpalaniem ognisk, w tym na terenie muraw kserotermicznych. Efektem tego był pożar w latach dziewięćdziesiątych, który spowodował wyginięcie kilku chronionych gatunków. Przed zamknięciem rezerwatu dla turystów można było zwiedzać jego szczytowe fragmenty i podziwiać piękne murawy oraz świetliste dąbrowy. Na chwilę obecną jest to oficjalnie niemożliwe. Od momentu zamknięcia szlaku, można podziwiać tylko fragmenty przylegające bezpośrednio przy drodze i okalającej rezerwat, które ukazują tylko nikomu fragment cennej przyrody jaka występuje na Raduni.

Od 2017/2018 r. rozpoczęto w rezerwacie oraz jego okolicy masowe wycinki drzew świerkowych w związku z panującą plagą kornika. Jest to obecnie jedyny rezerwat w województwie, gdzie nadleśnictwo wtargnęło na teren chroniony dokonując masowej wycinki drzew. Utworzony w ten sposób ogromny obszar zrębu przypomina krajobraz księżycowy, gdzie widoczne są tylko pieńki oraz pojedyncze, ocalałe drzewa bukowe. Całość robi bardzo przygnębiające wrażenie, tym bardziej iż naokoło ustawiono tablice z mało wiarygodnymi tłumaczeniami o suszy i korniku. Problem polega głównie już nawet nie na tym, że drzewa zostały zaatakowane przez kornika, tylko na potraktowaniu rezerwatu jak zwykłego lasu gospodarczego. W rezerwacie powinny zachodzić procesy naturalne a więc zamarłe świerki stopniowo ulegałyby wiatrom i ulewom pokładając się na glebie. Następnie ich drewno ulegałoby butwieniu i tworzyło kolejną warstwę próchnicy, tak wartościową i potrzebną na tym jałowym, podgórskim terenie. Niestety leśnicy wycinając drzewa usunęli większość drewna z rezerwatu. Nie tylko rozpoczęli ingerencję w naturalne procesy jakim miał podlegać drzewostan, ale dodatkowo zrobili to źle i nieudolnie. Rezerwaty na Masywie Ślęży nie mają łatwo, niemal w każdym ludzka działalność mocno je nadwyrężyła. Łąka Sulistrowicka wysycha i zarasta, Góra Ślęża jest wielkim parkiem rozrywki a Radunia staje się krajobrazem księżycowym. Obecnie ochronny zakaz wstępu na szczyt z powodu wydeptywania muraw wygląda wręcz groteskowo w porównaniu do przebudowy (dewastacji) jaka została przeprowadzona na niemal połowie powierzchni rezerwatu.

Informacje praktyczne:

brak dojazdu, rezerwat znajduje się na szczycie góry, gdzie nie ma bezpośredniego dojazdu. Najbliższy teren z możliwością pozostawienia samochodu znajduje się na przeł. Tąpadła (wejście od zachodniej strony) lub w Sulistrowiczkach (wejście od strony wschodniej)
dawniej można było zwiedzać wnętrze rezerwatu poprzez poprowadzony tam niebieski szlak. Obecnie jest to niemożliwe i pozostaje oglądanie jego granicznych fragmentów wzdłuż dróg leśnych okalających rezerwat. Szlak w kierunku rezerwatu należy do średnio trudnych, lecz nadaje się na wycieczkę z dziećmi lub dla osób o średniej kondycji
w bezpośredniej bliskości zlokalizowane są dwa pozostałe rezerwaty (Łąka Sulistrowicka, Góra Ślęża), zespół przyrodniczo-krajobrazowy Skalna oraz seria użytków ekologicznych chroniących stanowiska paproci serpentynowych.
Masyw Ślęży należy do obszarów bardzo popularnych, stąd w weekendy oraz święta często nie można znaleźć miejsca do zaparkowania w okolicy przeł. Tąpadła. Osobiście zalecam odwiedziny masywu albo bardzo wcześnie (przed godziną 8-9) lub w dni robocze. W okresie regularnych weekendów, długich weekendów, ferii oraz wakacji obszar masywu jest silnie oblegany przez turystów i miłośników wycieczek. Ewentualnie pozostaje zaparkowanie w innej części np. w Sulistrowiczkach
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: maj (wiosenne geofity), czerwiec (lilie, miodowniki, podkolany), lipiec (roślinność muraw), lato (paprocie serpentynowe, roślinność naskalna)

Bibliografia:

Berdowski W., Panek E. 1995. Flora rezerwatu „Góra Radunia”. Acta Univ. Wrat. 1667 Pr. Bot. 62: 11-21

Karpowicz W. 1963. Paprocie na serpentynitach w Polsce. Fragm. Flor. Geobot. 9: 35-57

Reczyńska K.,Świerkosz K. 2009. Zanokcica ciemna Asplenium adiantum-nigrum L. ponownie odnalezionaw rezerwacie „Góra Radunia” (Masyw Ślęży, Przedgórze Sudeckie). Przyroda Sudetów 13: 35-37
Szczęśniak E., Kaźmierczakowa R. 2001. Galium valdepilosum. [w:] Kaźmierczakowa R., Zarzycki K.[red.], Polska Czerwona Księga Roślin Naczyniowych. – Polska Akademia Nauk, Inst. Bot.im. W. Szafera,Inst. Ochrony Przyr., Kraków, s. 304-306.

Świerkosz K. 2013. Siedliska przyrodnicze Ślężańskiego Parku Krajobrazowego – stan zachowania i zagrożenia. [in]: Śnigucki P., Krajewski P. Istniejące i potencjalne zagrożenia funkcjonowania parków krajobrazowych w Polsce. ss. 73-81., 2013

Żołnierz L. 1993. Paprocie serpentynitowe w Masywie Ślęży. Annales Silesiae 23: 77-91.
Żołnierz L. 2001. Asplenium adiantum-nigrum L. [w:] R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki (red.), Polska Czerwona Księga Roślin. Instytut Botaniki im.W. Szafera, Instytut Ochrony Przyrody, Kraków: 51-53
http://www.naszesudety.pl/zakaz-wstepu-na-radunie.html