Śnieżnik Kłodzki cz.1

19 listopada 2021 Wyłączono przez admin

Śnieżnik Kłodzki obejmuje szczytowe partie najwyższej góry Ziemi Kłodzkiej, obejmując jednocześnie jedyny fragment piętra alpejskiego w tej części Sudetów. Obszar porastają liczne cenne siedliska z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin, w tym gatunki endemiczne i karpackie. Miejsce występowania dzwonka brodatego, nawłoci alpejskiej, fiołka żółtego i bażyny czarnej.

Typ ochrony: florystyczny, krajobrazowy

Data utworzenia: 1965

Powierzchnia: 181,24 ha (213,19 ha od 02.01.2023 r.)

Powiat: Kłodzki

Gmina: Stronie Śląskie, Bystrzyca Kłodzka

Nadleśnictwo: Lądek Zdrój, Międzylesie

Położenie: Rezerwat obejmuje północne rozłogi kopulastego szczytu na Śnieżniku, najwyższym szczycie Sudetów Wschodnich, który położony jest w południowo-wschodniej części Masywu Śnieżnika. Od południa graniczy z Republiką Czeską, od wschodni z Czarnym Grzbietem, od zachodu z Halą pod Śnieżnikiem (której część włączona została do rezerwatu) a od północy granica przebiega lasem górnoreglowym. Rezerwat położony jest w obrębie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego na wysokości 1150-1425 m n.p.m., gdzie przebiega granica dwóch nadleśnictwa. Większa część rezerwatu o powierzchni 111,73 ha (oddziały 290-296) leżą w obrębie Stronie Śląskie nadleśnictwa Lądek Zdrój, podczas gdy pozostałe 57,52 ha (oddziały 223-224) leży w obrębie Międzygórze nadleśnictwa Międzylesie. W 2023 nastąpiło powiększenie o 31,95 ha obejmując ochroną oddział leśny 287b, 288f,g,h i częściowo oddziały 288b,d nadleśnictwa Lądek Zdrój.

Opis powiększonego fragmentu znajduje się w osobnym artykule: Torfowisko Sadzonki

Budowa: Rezerwat obejmuje swoim zasięgiem szczytowe partie najwyższego fragmentu całego Masywu Śnieżnika w granicach wysokości 1150-1425 m n.p.m. Szczyt stanowi rozróg sześciu grzbietów, oznacza to że w miejscu rozrogu dochodzi do rozejścia się danej liczby grzbietów w różnych kierunkach. Od północy odchodzące ramie tworzy grzbiet Żmijowca, które poprzez dolinę Kleśnicy i Gęsią Gardziel jest oddzielone od grzbietu tworzącego przez Stromą i Młyńsko w kierunku północno-wschodnim. Od strony wschodniej odchodzi ramię w kierunku Przełęczy Płoszczyna, które jest oddzielone doliną Stříbrnickiego Potoku od ramienia południowego tworzącego po czeskiej stronie grzbiet Sušiny. Ten jest z kolei oddzielony doliną Morawy od ramienia południowo-zachodniego tworzącego grzbiet Małego Śnieżnika i Trójmorskiego Wierchu. Niewielkie ramię zachodnie odchodzące w kierunku Średniaka oddzielone jest od ramienia Małego Śnieżnika przez bezimienną dolinkę, natomiast od ramienia Żmijowca oddziela je dolina potoku Wilczka.

Pod względem geologicznym Śnieżnik należy do jednych z bardziej urozmaiconych geologicznie szczytów Sudetów Wschodnich. Jego skały przynależą do metamorfiku Lądka i Śnieżnika. Charakteryzują się różnorodnym pochodzeniem, z czego wschodnie fragmenty zbudowane są z lokalnych odmian gnejsów sklasyfikowanych gnejsy słojowo-oczkowe (oczkowo-soczewkowe) z przeławiceniami gnejsów słojowych tworzących formacje gierałtowsko-śnieżnicką. Zachodnia część zbudowana jest głównie z metamorficznych łupków łyszczykowych, miejscami występują łupki łyszczakowe z granatami, łupki grafitowe, amfibolity, serpentynity i łupki kwarcowe.

Na zboczach w piętrze kosówki występują plejstoceńskie rumowiska skalne tworzące mniejsze i większe płaty, które są szczególnie liczne na wschodnich stokach. We wschodnich fragmentach na granicy rezerwatu ma swój początek kilka lejów w których swoją część źródliskową ma potok Kamienica. Występuje tu Lej Mały, a także Lej Wielki i Lej Średni oddzielone Czarnym Grzebieniem oraz Głęboka Jama oddzielona od Leja Średniego niewielkim grzbietem nazwanym jako Piernikarska Grzęda. W północno-zachodniej części swój początek ma natomiast potok Kleśnica, która przepływa także przez położony niedaleko rezerwat Jaskinia Niedźwiedzia.

Flora: Bardzo bogata roślinność, składająca się na florę regla górnego, regla kosówki i regla halnego. Jednym z głównych powodów powołania rezerwatu jest występowanie unikalnej w tej części Sudetów flory wysokogórskiej. Na terenie rezerwatu można wyróżnić piętrowy układ roślinności, rozpoczynający się od borów świerkowych regla górnego, przechodzącego w piętro sztucznie nasadzonej kosodrzewiny a kończący się na górskich halach w szczytowych częściach na wysokości powyżej 1250 m n.p.m. Przebiega tu granica występowania gatunków należących do elementu sudeckiego, karpackiego, alpejskiego i śródziemnomorskiego. Siedliskami dominującymi pod względem powierzchni są siedliska leśne, mimo iż głównym i najważniejszym elementem ochrony są bezdrzewne obszary kopuły, będącej jedynym miejscem na Ziemi Kłodzkiej z naturalnie występującym piętrem alpejskim. Grunty leśne obejmują około 2/3 powierzchni rezerwatu, gdzie średni wiek drzewostanu szacowany jest na 139 lat. Dominują gatunki iglaste (94%).

Do najbardziej bioróżnorodnych siedlisk w rezerwacie należą hale wysokogórskie z klasy muraw bliźniczkowych i wrzosowisk (Nardo-Callunetea), charakteryzujące się występowaniem licznych rzadkich taksonów, niespotykanych w innych regionach Sudetów, a także rzadkich siedlisk. Suchsze partie kopuły w jej partiach szczytowych i na zachodnich stokach porośnięte są rozległymi siedliskami trawiastymi określanymi jako murawy bliźniczkowe (Nardetalia) z dominującą w krajobrazie bliźniaczką psia trawka oraz domieszką innych gatunków traw (trzęślica modra, kosmatka sudecka). Oprócz wiechlinowatych występują tu wyspowo inne wysokogórskie gatunki jak podbiałek alpejski, widłak goździsty, nawłoć alpejska, fiołek żółty sudecki, szarota norweska, pięciornik złoty, rdest wężownik i liczne jastrzębce. Murawy bliźniczkowe stanowią dominujące siedlisko na terenie kopuły, obejmujące ponad połowę powierzchni. Wg najnowszych inwentaryzacji przyrodniczych murawy na kopule zostały scharakteryzowane w sieci Natura 2000 jako siedlisko 6150 (Wysokogórskie murawy acydofilne Juncion-trifidi i bezwapienne wyleżyska śnieżne Salicion herbaceae), dokładniej z podtypu 6150-3, czyli związku turzycy tęgiej i kostrzewy niskiej Carici rigidae-Festucetum airoidis. Porastają one szczytowe partie o niemal płaskiej powierzchni, gdzie panują wybitnie ciężkie warunki atmosferyczne cechujące się silnymi, mroźnymi wiatrami, niskimi temperaturami oraz ubogim podłożem o bardzo niewielkiej warstwie próchnicy. Pod względem bioróżnorodności murawy na Śnieżniku są zubożone, gdzie brakuje wielu typowych i charakterystycznych gatunków oraz występuje duże nagromadzenie taksonów przenikających z sąsiadujących muraw bliźniczkowych oraz zarośli kosówki. Wśród gatunków typowych należy wymienić takie rośliny jak kostrzewa niska, turzyca tęga, jastrzębiec alpejski, widłak wroniec, wrzos zwyczajny i rdest wężownik.

Do wybitnie cennych siedlisk roślinnych stwierdzonych w Sudetach jedynie w najwyższych położeniach Karkonoszy oraz na kopule Śnieżnika należą zbiorowiska piargów i żwirów bezwapiennych (Androsacetalia alpinae). Są to pionierskie płaty roślinności występującej na ruchomych i słabo utrwalonych piargach w najwyższych partiach gór. Na kopule siedlisko notowany jest w postaci serii mniejszych i większych płatów rumowisk skalnych, które są szczególnie rozległe na wschodnich i północno-wschodnich stokach. Po zachodniej stronie rumowiska rozciągają się głównie wzdłuż granicy i poprowadzonego tam szlaku. Dominuje roślinność pionierska przystosowana do bardzo ciężkich warunków obejmujących niewielkie ilości dostępnego podłoża, silnego wiatru, niskich temperatur oraz dostępności wody pochodzącej jedynie z opadów lub mgieł. W związku z ciężkimi warunkami cechą charakterystyczną jest duża dynamika poszczególnych płatów. Występuje tu bogata szata mchów i porostów.

Oprócz muraw, duże obszary zajmują licznie występujące tu rozległe płaty klasyfikowane jako sudeckie zarośla kosówki (Pinetum mugo sudeticum). Występują one w w warstwach podszczytowych oraz na wszystkich stokach, miejscami zachodzą także na szczytowe partie kopuły tworząc płaty o powierzchni kilku metrów kwadratowych. Jest to wszędobylskie siedlisko tworzące mozaiki z niemal wszystkimi innymi zbiorowiskami rezerwatu. Najbardziej charakterystycznym gatunkiem jest oczywiście kosodrzewina, tworząca miejscami jednogatunkowe zarośla. Przeważnie tworzą one niedostępny mur o wysokości 1,5-2,5 m, który maleje wraz ze wzrostem wysokości. Miejscami sośnie towarzyszą pojedyncze osobniki innych krzewów charakterystycznych dla siedliska, głównie jarzębu pospolitego i brzozy brodawkowatej a także skarlałe okazy świerka pospolitego. W zaroślach kosówki wyróżniamy podzespół ziołoroślowy, który cechuje się większym bogactwem gatunkowym. Na glebach suchych notuje się borówkę czarną, siódmaczka leśnego, podbiałka alpejskiego oraz trawy (trzcinnik owłosiony, śmiałek pogięty, bliźniczka psia trawka), podczas gdy na siedliskach wilgotniejszych i żyźniejszych występują także byliny charakterystyczne dla wysokogórskich ziołorośli, m.in. szczaw górski, ciemiężyca zielona, tojad sudecki i malina właściwa. Tworzą one bogatą mozaikę gatunkową. Na otwartej przestrzeni wysokie i wiotkie pędy tojadów nie dałyby rady silnemu wiatrowi. Dopiero poniżej piętra kosówki wysokie byliny wyrastająca na otwartej przestrzeni, gdzie panują mniej wietrzne warunki. Na wysokogórskich siedliskach muraw występuje bogaty skład gatunkowy, w tym liczne rzadkie lub chronione rośliny jak gółka długoostrogowa, fiołek żółty sudecki, fiołek dwukwiatowy, marchwica pospolita, nawłoć alpejska, pępawa wielkokwiatowa, trzcinnik owłosiony, jastrzębiec alpejski, tojad mocny, modrzyk górski, szczaw alpejski, przywrotnik prawie nagi i pępawa miękka. Oprócz gatunków sudeckich, na terenie Śnieżnika występuje także flora typowo karpacka, która osiąga tutaj swoją zachodnią granicę (m.in. omieg górski, tojad dzióbaty i ostróżka wyniosła). Miejscami niskie murawy przechodzą w naturalne traworośla górskie (Calamagrostion), które budowane są głównie przez trzcinnika leśnego wraz z występowaniem rzadkich gatunków jak fiołek żółty sudecki, szelężnik wysokogórski (jedyne stanowisko na Ziemi Kłodzkiej) i wiechlina Chaixa, poza tym w runi spotykane są także kępy pospolitego na terenie całego rezerwatu wrzosu zwyczajnego, borówki czarnej i jastrzębców. .

We wschodnich i południowych fragmentach bór świerkowy i zarośla kosodrzewiny przechodzą stopniowo w torfowiska na których obficie kwitną wełnianki i modrzewnice oraz inne rzadkie rośliny jak żurawina błotna, bażyna czarna oraz wiele gatunków turzyc i mchów z rodzaju torfowiec. Torfowiska te ciągną się wzdłuż zboczy wychodząc poza rezerwat. Największą różnorodność osiągają poza rezerwatem, w miejscu o nazwie Sadzonki, któremu poświęcony jest osobny artykuł. Torfowiska przechodzą miejscami w wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro-Vaccinietum), gdzie dominuje borówka czarna z domieszką bażyny czarnej, borówki brusznicy i licznych turzyc. W obu tych siedliskach licznie notowane są także kępy kosodrzewiny. Występująca powszechnie na Śnieżniku sosna kosówka, nie jest naturalnym składnikiem tutejszej flory. Została ona sztucznie wprowadzona na początku XX wieku, po czym stosunkowo dobrze się zadomowiła i utrzymuje liczną populację po dzień dzisiejszy. Podobna sytuacja miała w wielu miejscach Sudetów Wschodnich i Środkowych. W rezerwacie szczególnie bogate płaty występują na północnych i wschodnich zboczach.

Oprócz siedlisk muraw i zarośli w piętrze regla górnego występują także siedliska leśne zdominowane przez górnoreglową świerczynę sudecką (Calamagrostio villosae-Piceetum). Siedlisko to stanowi unikatowy element w polskiej części Sudetów Wschodnich, gdzie możemy obserwować stopniowe przechodzenie lasów regla górnego w zarośla piętra kosodrzewiny (1150-1250 m n.p.m.). Występujące tu świerczyny charakteryzują się wysokim stopniem naturalności o niewielkim wpływie człowieka i gospodarki leśnej z powodu ciężkich warunków klimatycznych oraz niewielkiej wartości rębnej tutejszych drzewostanów. Świerki rosnące na Śnieżniku charakteryzują się w dużej mierze skarłowaceniem oraz zniekształceniem pokroju w stosunku do drzew rosnących w niższych partiach o łagodniejszym klimacie. Surowe warunki atmosferyczne panujące w podszczytowych partiach spowodowały iż tutejsze świerki musiałby się odpowiednio dostosować. Silne wiatry, wielomiesięczny okres mrozów i grubej, długo utrzymującej się pokrywy śnieżnej spowodowały iż tutejsze okazy rosną w dużym rozluźnieniu a ich pokrój cechuje się zbieżystymi pniami, ugałęzionymi niemalże do samej ziemi. Świerkom praktycznie nie towarzyszą inne gatunki drzew, tworząc przez to niemal jednogatunkowy drzewostan. Jedynie w warstwie podszytu spotykane są krzewy jarzębiny pospolitej, brzozy brodawkowatej a w wyższych partiach także kosodrzewiny. W warstwie runa leśnego występuje bardzo licznie borówka czarna, która dominuje w krajobrazie. Miejscami towarzyszą jej kępy innych gatunków typowych dla górskich świerczyn jak podbiałek alpejski, przytulia hercyńska, pszeniec zwyczajny, siódmaczek leśny, trzcinnik owłosiony i paproć wietlica.

Wśród najcenniejszych roślin warto wymienić:

Bażyna czarna (Empetrum nigrum), niewielka krzewinka o drobnych, ciemnozielonych liściach oraz dużych, czarnych jagodach. Wraz z borówkami i wrzosami tworzy rozległe bażynowiska w szczytowych partiach rezerwatu. Gatunek objęty ochroną.
Dzwonek brodaty (Campanula barbata), jeden z najrzadszych składników rodzimej flory, którego wszystkie stanowiska notowane były w Sudetach Wschodnich. Obecnie brakuje aktualnych informacji o istniejących stanowiskach w obrębie rezerwatu, jednak potwierdzone populacje odnotowano na sąsiadujących z rezerwatem murawach po polskiej i czeskiej stronie. Cała krajowa populacja szacowana jest na 100-200 osobników, z czego około 1/3 obejmuje rośliny zdolne do kwitnienia.
Fiołek dwukwiatowy (Viola biflora), bardzo rzadki gatunek na terenie Sudetów, którego można spotkać nielicznie w widnych i wilgotnych miejscach wzdłuż potoków oraz rowów melioracyjnych.
Fiołek żółty sudecki (Viola lutea subsp. sudetica), rzadki gatunek występujący tylko w najwyższych partiach Sudetów. Na kopule jest stosunkowo częsty, zwłaszcza na murawach bliźniczkowych. Rezerwat stanowi najważniejszą ostoję fiołka w województwie.
Nawłoć alpejska (Solidago alpestris), niewysoka bylina tworząca żółte koszyczki kwiatów zebrane w niewielkie grona na szczycie pędu. Występuje w niskich murawach na szczytowych fragmentach rezerwatu.
Omieg górski (Doronicum austriacum), stosunkowo duża bylina osiągająca do 120 cm. Posiada żółte kwiaty zebrane w koszyczki o średnicy do 7 cm. Występuje w wilgotnych fragmentach kopuły, gdzie wchodzi w skład wysokogórskich ziołorośli. Stanowi jeden z elementów flory karpackiej.
Owsica spłaszczona (Helictotrichon planiculme), stosunkowo duża trawa, której źdźbła osiągają do 120 cm wysokości a kwiaty zebrane są w brązowo-fioletowe kłoski tworzące zbitą wiechę. Jest to gatunek narażony na wyginięcie, notowany w Sudetach jedynie ze Śnieżnika.
Pięciornik złoty (Poentilla aurea), niewielka, wysokogórska bylina o dużych żółtych kwiatach z pomarańczowym środkiem, która tworzy zwartce i niskie kępki. Na Śnieżniku posiada jedno z niewielu sudeckich stanowisk.
Podbiałek alpejski (Homogyne alpina), niewielka roślina wysokogórska tworząca drobne kwiatostany o fioletowo-różóowych kwiatach. Występuje w szczytowych partiach na murawach i wrzosowiskach.
Przytulia hercyńska (Galium saxatile), niska bylina tworząca rozległe ale niskie kobierce pełne drobnych, białych kwiatów. Występuje głównie w wilgotnych i cienistych fragmentach.
Pszeniec Herbicha (Melampyrum herbichii), bardzo rzadka bylina, dla której Śnieżnik stanowi jedyne znane stanowisko w Sudetach. Jest to gatunek określany jako element karpacki.
Szarota norweska (Gnaphalium norvegicum), górska roślina o drobnych, żółto-brązowych kwiatostanach zebranych w kątach szarozielonych liści. Występuje w wielu fragmentach, zarówno na murawach, traworoślach jak i w widniejszych miejscach borów świerkowych i zarośli kosodrzewiny.
Szelężnik wysokogórski (Rhinanthus alpinus), górska roślina występująca w Sudetach jedynie na terenie Karkonoszy i kopuły Śnieżnika, gdzie jest gatunkiem bardzo rzadkim.
Szczwoligorz pochwiasty (Conioselinum tataricum), bylina tworząca białe baldachy kwiatów i występująca głównie na murawach i ziołoroślach. Dawniej notowana na Śnieżku jako element karpacki, obecnie brakuje potwierdzonych informacji o aktualnych stanowiskach.
Tojad sudecki (Aconitum plicatum), rzadki gatunek mający kilka stanowisk poza szlakami w dolnej części rezerwatu w siedlisku ziołorośli i kosodrzewiny. Gatunek objęty ochroną.
Widlicz alpejski (Diphasiastrum alpinum), niewielka roślina tworząca płożące pędy nadziemne zakończone kłosami zarodnionośnymi. Jest to gatunek nowy dla rezerwatu, odkryty w XXI w. w postaci dwóch subpopulacji zlokalizowanych na murawach bliźniczkowych i wysokogórskich.

Fauna: Stosunkowo bogata, charakteryzują się głównie gatunkami górskimi. Występują tu licznie duże ssaki, takie jak sarny, jelenie, lisy, dziki, borsuki a także muflony i kozice alpejskie, które zostały introdukowane po czeskiej stronie i od czasu do czasu zachodzą na polską stronę. Ornitofaunę reprezentują rzadkie taksony jak cietrzew (ostatni raz notowany w latach 90-tych XX wieku), głuszec, jastrząb, bocian czarny a także liczne dzięcioły, kos, kruk, paszkot i kwiczoł. Najnowsze prace inwentaryzacyjne wykazały także występowanie sóweczki, świergotka łąkowego, siewierniaka, drozda obrożnego, orzechówki, pliszki górskiej i czeczotki. Ubogą herpetofaunę reprezentują jedynie żmija zygzakowata występująca na słonecznych partiach skalnych i preferująca wilgotne, chłodne brzegi strumieni salamandra plamista.

Zagrożenia: Stosunkowo duże. Jest to jeden z niewielu sudeckich rezerwatów przyrody posiadających obszar ochrony ścisłej, zajmujący aż 111,7 ze 181 ha. Obejmuje on głównie szczytowe partie piętra alpejskiego i piętra kosodrzewiny. Rezerwat jest w dobrej kondycji, pomimo odwiedzania go przez rzesze turystów z obu krajów (Polski i Czech), którzy jednak często poruszają się poza wyznaczonymi szlakami ciągnących się od schroniska u stóp rezerwatu do granicy państwowej. Piętro regla górnego i kosodrzewiny są praktycznie omijane przez ludzi, którzy przechodzą przez nie wyłącznie po szlakach. Zupełnie inaczej sprawa ma się z najcenniejszym fragmentem czyli murawami wysokogórskimi stanowiącymi w większości obszar ochrony ścisłej. Jest to główny cel wycieczek turystów, którzy pomimo tablic informacyjnych beztrosko chodzą po całym terenie nieświadomie rozdeptując cenne składniki flory piętra alpejskiego. Kilka lat temu zamontowano stoły i ławki na cennych psiarach, mocno degradując ten ekosystem i doprowadzając do zdeptania tamtejszych gatunków roślin.

Drugim zagrożeniem są plany odbudowy wieży widokowej. Pierwotna wieża była postawiona jeszcze za czasów niemieckich w latach 1895-1899, kiedy teren nie był objęty żadną ochroną. W 1973 roku wieża została zburzona ze względu na zły stan konstrukcji a jej ruiny do dziś zalegają stanowiąc swoisty punkt widokowy. Obecnie gmina Stronie Śląski rozpoczyna plany nad odbudową wieży. Wiązałoby się to z bardzo dużą ingerencją w środowisko, zwłaszcza podczas budowy. Na razie są to tylko plany, więc ciężko powiedzieć jak bardzo budowa wpłynie na środowisko rezerwatu. Warto dodać, że miałoby to miejsce na terenie ochrony ścisłej, w miejscu występowania unikatowych siedlisk i gatunków chronionych. [Aktualizacja] Pomimo dużych problemów i generalnie ogólnego niezadowolenia przyrodników, władze gminy rozpoczęły budowę wieży widokowej w sercu rezerwatu, której otwarcie miało miejsce we wrześniu 2022 r. Efektem jest wzrost popularności tego fragmentu Sudetów. Wieże stanowią ogromny magnez dla społeczeństwa, które masowo przybywa na każdy szczyt lub wzgórze z nowo wybudowaną wieżą. Część naukowców oraz propagatorów obiektu zapewniało, że powstanie wieży spowoduje skanalizowanie ruchu turystycznego. Przed budową wielu turystów docierając do szczytu rozpoczynało swobodne wędrowanie po nim. Mimo wyraźnych informacji o rezerwacie i zakazie schodzenia z oznaczonych szlaków, turyści zwyczajnie rozpierzchali się po całej kopule masowo depcząc unikalną roślinność i chronione gatunki. Po kilku miesiącach od otwarcia sytuacja nie uległa większej zmianie. Osoby wchodzące na szczyt wieży mogą oglądać ciut lepszą panoramę (z wyraźnym podkreśleniem słowa „ciut”), a po zejściu na dół i tak rozchodzą się po kopule. Być może dalszym krokiem będzie kolejna ingerencja w naturalność rezerwatu czyli budowa systemu barierek i płotów odgradzających szlak. W efekcie samorząd dokona kolejnych zmian niszczących piękną przyrodę i unikalne walory krajobrazowe tego miejsca. Budowa nowej wieży cały czas budzi kontrowersje. Dotyczą one m.in. samego wyglądu, określanego jako „wielki blender” lub gorzej jako „ogromne dildo”, które już w czasie pierwszej zimy nosiło ślady uszkodzeń od ciężkich warunków atmosferycznych. Kolejnymi obawami jest wpływ na środowisko, bowiem zapewnienia zwolenników o skanalizowaniu ruchu turystycznego okazały się nieprawdziwe. Jak długo wytrzyma wieża oraz jak bardzo zniszczono śnieżnicką przyrodę pokażą kolejne lata. Wtedy też zapewne dokonamy kolejnej aktualizacji.

Wśród czynników naturalnych obserwuje się lokalnie obumieranie pojedynczych świerków związanych z atakami owadów pasożytniczych. Drzewa rosnące w skrajnie niekorzystnych warunkach, jakie panują na Śnieżniku, cechuje pewien stopień naturalnego osłabienia a więc i zwiększonej podatności na ataki szkodników. Jest to jednak proces będący selekcją naturalną eliminującą osobniki słabe. Martwe okazy są powszechnie widoczne w krajobrazie górnoreglowych świerczyn rezerwatu stanowiąc pożywkę dla wielu gatunków owadów i grzybów żywiących się martwym drewnem.

Inne: Teren rezerwatu posiada dość bogatą historię. Jego walory przyrodnicze docenili już Niemcy, którzy w 1938 roku objęli obszar ochroną na powierzchni wynoszącej 450 ha (obecnie jest to zaledwie 181 ha). W tamtejszym czasie wedle niemieckiego prawa o ochronie przyrody na terenie wytyczonego rezerwatu zabraniano zakładania kamieniołomów, uszkadzania roślinności czy też płoszenia i polowania na zwierzynę. Jednak sam rezerwat nie cieszył się długo swoim istnieniem, albowiem wkrótce tereny te zostały włączone w obręb Polski, w której to ponownie objęto Śnieżnik ochroną dopiero w połowie lat 60. i to na znacznie mniejszym obszarze. Dziś także istnieją plany powiększenia, jednak są one skromniejsze i obejmują głównie tereny położone na zachód od rezerwatu w granicach gminy Bystrzyca Kłodzka.

Na Śnieżniku, zarówno po polskiej jak i czeskiej stronie powstawała liczna infrastruktura turystyczna. W 1871 roku wybudowano na zlecenie Marianny Orańskiej pierwsze schronisko. Powstało ono na terenie Hali pod Śnieżnikiem, tuż przy współczesnych granicach rezerwatu, obecnie nazywane jest Schroniskiem PTTK „Na Śnieżniku”. W latach 1885-1889 wzniesiono kamienną wieżę widokową na kształt cylindrycznej baszty z inicjatywy Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego. Baszta liczyła 6 kondygnacji o łącznej wysokości 33,5 metra z dobudowanym obok niewielkim budynkiem o charakterze schroniska, który potem rozbudowano o gospodę i sklepik z pamiątkami. W 1973 roku zdecydowano o zburzeniu wieży z powodu złego stanu konstrukcji.

Kolejnym tworem budowlanym było powstałe w 1912 roku schronisko po czeskiej stronie (wówczas austo-węgierskiej) o długiej nazwie Fürst Johann Liechtenstein Schutzhaus. Pół wieku później zostało ono rozebrane z tego samego powodu co wieża widokowa, czyli zły stan techniczny spowodowany brakiem należytej opieki i konserwacji. Ostatnim charakterystycznym elementem jest posążek słonia po czerskiej stronie. Został on ustawiony w 1932 roku przez członków artystycznej grupy Jescher. Pomnik stoi po dzień dzisiejszy. W 2022 r. otwarto nową wieżę widokową po polskiej stronie.

Wrażenia osobiste: Śnieżnik Kłodzki, podobnie jak sąsiednia Jaskinia Niedźwiedzia, pozostawia pozytywne wrażenie. Szczyt stanowi jeden z najbardziej malowniczych fragmentów Ziemi Kłodzkiej z unikalną florą, którą można spotkać wzdłuż szlaków. Wiele roślin występuje pospolicie na całym terenie, jak nawłoć alpejska, rdesty, fiołek żółty sudecki, podczas gdy inne są rzadkie lub można je zobaczyć dopiero schodząc daleko od szlaku (m.in. wełnianki, gółki, dzwonek brodaty). Aby podziwiać przyrodę najlepiej jest wybrać połowę czerwca i połowę lipca. W tych dwóch okresach przypada największy szczyt kwitnienia poszczególnych gatunków. Dzięki bliskości Jaskinia Niedźwiedziej i czeskiego odpowiednika Śnieżnika Kłodzkiego można zaplanować dłuższą wycieczkę obfitującą w możliwość ujrzenia nawet kilkudziesięciu gatunków rzadkich roślin. Osoby wprawione w rozpoznawanie jastrzębców mogą jeszcze bardziej urozmaicić podróż, albowiem na tym terenie występują zarówno endemity z tego rodzaju, jak i gatunki niewystępujące nigdzie indziej w Polsce.

Jedynym poważniejszym minusem jest turystyka. Śnieżnik należy do najpopularniejszych celów wycieczek w Sudetach. Szczególnie w ciepłej porze roku szlaki są pełne turystów, którzy w momencie dotarcia na szczyt masowo rozłażą się po całej kopule depcząc jednocześnie wiele roślin. Jedynym realnym sposobem na powstrzymanie procederu byłoby pójście w ślady Karkonoskiego Parku Narodowego i ustawienie barierek wzdłuż całego szlaku. Na pewno wspomogłoby to regenerację zdeptanych muraw aczkolwiek podróż straciłaby dużo na uroku.

Informacje praktyczne:

brak dojazdu, rezerwat położony jest w sercu gór daleko od jakichkolwiek dróg udostępnionych do ruchu samochodowego. Dojście możliwe jest jedynie poprzez szlaki turystyczne lub leśne drogi z Kletna (szlak żółty), Międzygórza (szlak czerwony), Kamienicy (szlak niebieski) lub od strony czeskiej. Zależnie od wybranej lokalizacji dojście zajmuje 1,5-3 godzin
sam rezerwat należy do stosunkowo łatwych w poruszaniu się, jedynie miejscami występują większe stromizny. Dojście do rezerwatu i na kopułę wymaga jednak pewnej wprawy i wytrzymałości ze względu na odległość do pokonania z miejscowości poniżej Śnieżnika
w bezpośredniej okolicy występują kilka rezerwatów przyrody (Jaskinia Niedźwiedzia, Puszcza Śnieżnej Białki, Nowa Morawa i Wodospad Wilczki) oraz użytek ekologiczny (Biała Marianna). Masyw Śnieżnika cechuje się największym nagromadzeniem rezerwatów w Sudetach, ustępując jedynie Pogórzu Kaczawskiemu
w okolicy znajduje się także wiele cennych obszarów nieobjętych ochroną, m.in. cała Dolina Kleśnicy od granic rezerwatu aż po zabudowania Kletna (obejmują częściowo rezerwat Jaskinię Niedźwiedzią), torfowisko Sadzonki na wschód od rezerwatu z jedynym znanym stanowiskiem listery sercowatej na Ziemi Kłodzkiej i szczyt Żmijowca z Mariańskimi Skałami, gdzie stwierdzono jedyne stanowisko zanokcicy serpentynowej na Ziemi Kłodzkiej
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: czerwiec-lipiec (fiołki, nawłocie, pępawy, gółki), sierpień (tojady, wrzosy, dzwonek brodaty)