Ożanka pierzastosieczna

Ożanka pierzastosieczna

27 maja 2020 Wyłączono przez admin

Ożanka pierzastosieczna (Teucrium botrys)


Jasnotowate (Lamiaceae)

Okres kwitnienia: VI-IX

Gatunek europejski o charakterze submediterrańsko-subatlantyckim, którego areał ograniczony jest głównie do terenów Europy Zachodniej (Francja, Niemcy, Hiszpania, Włochy) sięgając na wschód po południową Polskę, Czechy, Słowację i zachodnią Ukrainę oraz na południe po Maroko i Algierię w Afryce Północnej. W Polsce gatunek rzadki notowany niemal wyłącznie z wyżynnych i górskich obszarów Małopolski, Świętokrzyskiego i Śląska. Dokładniej z obszarów Wyżyny Śląskiej, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny Przedborskiej, Wyżyny Kieleckiej, Niecki Nidziańskiej, Chełmu i Sudetów. Poza tym pojedyncze stanowiska stwierdzono na Pogórzu Zachodniobeskidzkim, Wyżynie Wieluńskiej i Równinie Opolskiej. Chroniona w niektórych rezerwatach przyrody w Małopolsce i na Górnym Śląsku, m.in. Ligota Dolna.

Na Dolnym Śląsku występuje izolowane od reszty krajowej populacji zgrupowanie stanowisk ograniczone wyłącznie do terenów Sudetów Zachodnich i Pogórza Zachodniosudeckiego, konkretniej do obszaru Gór Kaczawskich, Pogórza Kaczawskiego i Pogórza Wałbrzyskiego (Bolkowsko-Wałbrzyskiego). W regionie tym ożanka notowana jest na serii stanowisk obejmujących głównie obszary antropogeniczne (działające lub nieczynne kamieniołomy) na górze Gruszka, Miłek, Połom oraz kamieniołomów Mysłów-Sobocin, Silesia i Nowe Rochowice. Na części stanowisk od dawna nie potwierdzona, m.in. góra Grodziec, Lipa, Bukowa Góra k. Grudna. Obecnie brak jest informacji na temat występowania ożanki na terenach chronionych w obrębie Dolnego Śląska.


Gatunek wybitnie termofilny, preferujący stanowiska nasłonecznione o glebie suchej, ubogiej, próchniczej, bogatej w rumosz skalny, najczęściej rumosz wapienny lub bazaltowy. Ożanka występuje głównie na terenach skalistych i jest silnie związana z siedliskami porastającymi skały zasadowe, przede wszystkim wapienne. Notowana najczęściej w siedliskach roślinności pionierskiej, na terenach środkowoeuropejskich wyżynnych gołoborzach i głazowiskach, ciepłolubnych zbiorowiskach naskalnych ze związku Alysso-Sedion, obszarach kamieniołomów (półki i szczeliny skalne) oraz na murawach kserotermicznych. Jest to gatunek charakterystyczny dla zespołu ożanki i perłówki orzęsionej (Teucrio-Melicetum ciliatae) ze związku Seslerio-Festucion duriusculae.

Mimo rzadkości gatunek nie jest objęty ochroną. Na Polskiej Czerwonej Liście Roślin z 2016 została zakwalifikowana do kategorii NT (bliski zagrożenia). Większość stanowisk ożanki występuje na terenach wymagających ochrony czynnej w postaci usuwania podrostu drzew i krzewów (sukcesja leśna). Poza tym w płatach roślinności pionierskiej zagrożeniem jest zmiana warunków i naturalne przekształcanie siedlisk a tym samym wypieranie przez gatunki ekspansywniejsze. Część stanowisk w kamieniołomach może ulec zniszczeniu w trakcie wydobywania kruszców. Ze względu nie niewielkie rozmiary oraz względnie niewielkie walory dekoracyjne, gatunek ten nie jest często zrywany lub wykopywany przez kolekcjonerów.