Szafirek miękkolistny

Szafirek miękkolistny

30 listopada 2017 Wyłączono przez admin

SZAFIREK MIĘKKOLISTNY  (Muscari comosum)

Hiacyntowate (Hyacinthaceae)

Okres kwitnienia: V-VI

Występowanie: Przede wszystkim basem Morza Śródziemnego (Półwysep Iberyjski, Płw. Apeniński, Bałkany, Północna Afryka, śródziemnomorskie wyspy) a także Bliski Wschód, Azja Mniejsza oraz basem Morza Czarnego (Krym, wybrzeża Ukrainy, Rumuni, Turcji). W Polsce przebiega północna granica zasięgu. Prawdopodobnie roślina została tutaj sprowadzona przed wiekami i trwale się zadomowiła (tzw. archeofit).

Stanowiska w kraju zgrupowane głównie w dwóch regionach kraju. Jest to Śląsk (przede wszystkim Dolny i Opolski) oraz Lubelszczyzna (Roztocze, Zamojszczyzna). Poza tym niewielkie, oderwane populacje także na Wyżynie Miechowskiej, Śląsku Cieszyńskim i Ziemi Wschowskiej. Chroniony w kilku rezerwatach przyrody m.in. Polana Polichno w Niecce Nidziańskiej, Łabunie na Zamojszczyźnie oraz na obszarach Natura 2000 Pasmo Krowiarki, Łęgi Odrzańskie, Góry i Pogórze Kaczawskie, Dębniańskie Mokradła.

Na Dolnym Śląsku jest to roślina rzadka, pierwotnie notowana na kilkudziesięciu stanowiskach rozproszonych zarówno na nizinie jak i w Sudetach, obejmując swoim zasięgiem głównie Pradolinę Wrocławską, Równinę Oleśnicką, Wzgórza Trzebnickie, Przedgórze Sudeckie, Pogórze Zachodniosudeckie, Góry Kaczawskie i Góry Wałbrzyskie. Obecnie gatunek potwierdzony zaledwie w kilku rejonach obejmujących Dolinę Bobru, Pasmo Krowiarki (Wapniarka), Wysoczyznę Rościsławską, okolice Polkowic oraz dolinę Odry na odcinku Brzeg Dolny-Wrocław. Najliczniejsza populacja, licząca w dogodnych latach 2-3 tys. osobników została stwierdzona na wrocławskich wałach przeciwpowodziowych.

Środowisko: Występuje na terenach otwartych, silnie nasłonecznionych o glebie zasadowej (wapiennej), umiarkowanie ubogiej (mezotroficznej), świeżej, składającej się głownie z piasków, piaszczystych glin, utworów pylastych, iłów lub glin ciężkich. Można go spotkać na suchych łąkach, słonecznych i trawiastych zboczach pagórków, w ekosystemach o cechach stepowych, na murawach kserotermicznych. Często odnotowywany na terenach zmienionych przez działalność ludzką, takich jak  uprawy zbożowe, nieużytki, łąki użytkowane ekstensywnie lub wały przeciwpowodziowe.


Opis ogólny: Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową z wymaganiem ochrony czynnej. W Czerwonej Księdze Roślin gatunek określany jako krytycznie zagrożony (CR). Głównymi zagrożeniami jest utrata siedlisk, m.in. przez zaorywanie łąk, zarastanie nieużytków przez krzewy a następnie drzewa, stosowanie herbicydów na polach. Szafirek jest rośliną często zrywaną przez turystów ze względu na swój oryginalny wygląd i kolor lub wykopywany przez kolekcjonerów.

Liczne gatunki szafirków są uprawiane jako rośliny ozdobne m.in. szafirek armeński, szafirek drobnokwiatowy, szafirek lazurowy, szafirek jednolistny etc. Często rośliny te dziczeją i rozprzestrzeniają się na podmiejskich łąkach. Rozprzestrzenienie niektórych gatunków trwa czasem kilkadziesiąt lat i dochodzi do tego stopnia iż jeden gatunek, szafirek drobnokwiatowy (M. botryoides), przez pewien okres był uznawany za gatunek rodzimy i podlegał ochronie. Następnie uznano go za antropofita (gatunek obcego pochodzenia) i skreślono z listy roślin chronionych.