Zanokcica ciemna

Zanokcica ciemna (Asplenium adiantum-nigrum)

Jest to jedna z kilku rzadkich zanokcic z grupy paproci serpentynowych, która porasta śródleśne wychodnie skalne na kilku sudeckich stanowiskach. Charakteryzuje się dużymi kępami z ciemnozielonymi, błyszczącymi liśćmi. Są one bardzo dobrze widoczne na tle sinozielonych skał serpentynitu. 

Zanokcicowate (Aspleniaceae)

Dojrzewanie zarodników: VIII-IX

Rzadki gatunek paproci, która występuje kosmopolitycznie ale w dużym rozproszeniu. Notowany na kilku kontynentach, m.in. w Ameryce Północnej i Australii a także w Afryce (regiony środkowe i południowo-wschodnie), w Azji (Himalaje, Kaukaz, wyspa Jawa, regiony środkowe i południowo-wschodnie) oraz w Europie. Na kontynencie europejskim stwierdzona przede wszystkim w części zachodniej i południowej a także w Irlandii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, krajach alpejskich, krajach środkowoeuropejskich, na płw. Bałkańskim i w południowej Skandynawii.

Obecnie w Polsce gatunek notowany wyłącznie z Dolnego Śląska, gdzie występuje na kilku stanowiskach w obrębie pasma Sudetów, m.in. Dolina Kamionki w Górach Sowich (Sudety Środkowe), Góry Kaczawskie w Sudetach Zachodnich oraz Masyw Grochowej i Masyw Ślęży na Przedgórzu Sudeckim. Na tej ostatniej lokacji notowana jest największa liczba stanowisk, które są rozlokowane w południowej części masywu, w regionie Wzgórz Oleszyńskich (Gozdnik, Winna Góra) oraz na Raduni. Dawniej notowano gatunek także pod Babią Górą w Beskidach, gdzie jednak stanowisko podawano po raz ostatni pod koniec  XIX wieku. Część stanowisk chroniona jest w postaci użytków ekologicznych i rezerwatu przyrody Góra Radunia. Poza tym dawniej planowano powołać strefy ochronne dla stanowisk w Górach Sowich, jednak obecnie plany te zaniechano na rzecz rozwoju sieci Natura 2000, gdzie sowiogórskie populacje chronione są w ramach obszarów Kamionki oraz Ostoja Nietoperzy Gór Sowich.

Gatunek naskalny, występujący na stanowiskach jasnych lub półcienistych, rzadko słonecznych. Przeważnie na skałach o takim stopniu naświetlenia, które umożliwia utrzymanie odpowiedniej wilgotności. Występuje niemal wyłącznie na skałach serpentynowych lub innych o podobnych właściwościach fizykochemicznych Przeważnie porasta śródleśne wychodnie, gdzie zasiedla szczeliny skalne i niewielkie półki o płytkim i stosunkowo ubogim podłożu. Podłoże to charakteryzuje się specyficznymi proporcjami pierwiastków. Dotyczy to m.in. niewielkiego udziału pierwiastków podstawowych (azot, fosfor, potas), za to bogate w magnez i metale ciężkie (kobalt, nikiel, chrom). Jest to gatunek charakterystyczny dla klasy zbiorowisk szczelin skalnych w skalistych partiach gór, także antropogeniczne na murach i ruinach z zespołu Asplenietum septentrionali-adianti-nigri.