Zanokcica murowa

ZANOKCICA MUROWA  (Asplenium ruta-muraria)

Zanokcicowate (Aspleniaceae)

Występowanie: Rośnie przede wszystkim w południowej i południowo-zachodniej Polsce. Na północy i wschodzie znacznie rzadsza. Stanowiska zgrupowane głównie regionalnie na Dolnym i Górnym Śląsku, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Podhalu, Ziemi Lubuskiej i Pojezierzu Szczecińskim. Mniej liczna w Wielkopolsce, Niecce Nidziańskiej, Karpatach i na Roztoczu. Praktycznie nie występuje na północno-wschodnim terytorium kraju (Podlasie, Suwalszczyzna, Zamojszczyzna). Odnotowana na licznych obszarach chronionych i w parkach narodowych (m.in. Tatrzańskim, Pienińskim, Wielkopolskim, Ojcowskim, Biabiogórskim, Gorczańskim). Naturalne stanowiska na Dolnym Śląsku ograniczone są do pasma Sudetów. Występuje w niemal wszystkich pasmach górskich z czego najliczniej notowana jest Sudetach Wschodnich (Masyw Śnieżnika z Pasmem Krowiarek), Sudetach Zachodnich (Góry Kaczawskie) oraz na Przedgórzu i Pogórzu (Masyw Ślęży, Pogórze Wałbrzyskie, Pogórze Kaczawskie). Odnotowana w wielu rezerwatach przyrody (Buczyna Storczykowa na Białych Skałach, Góra Miłek, Góra Radunia, Góra Ślęża, Jaskinia Niedźwiedzia, Wąwóz Siedmicki) oraz w obu dolnośląskich parkach narodowych (Karkonoski i Gór Stołowych).

Środowisko: Roślina preferuje stanowiska jasne lub półcieniste, rzadziej w pełnym słońcu. Rośnie na glebach suchych, ubogich w składniki pokarmowe (oligotroficzne) o pH obojętnym do zasadowego, głownie na skalnych zboczach, szczelinach i piargach a także na cienkiej warstwie gleby na skałach i półkach skalnych. Gatunek charakterystyczny dla rzędu Potentilletalia caulescentis i zespołu zanokcicy murowej (Ass. Asplenium truchomano-rutae-muriae). Obok zanokcicy skalnej, należy do jednych z najpospolitszych gatunków paproci zasiedlających tereny antropogeniczne jak mury miejskie i ściany budynków, gdzie użyto zaprawy wapiennej.

Opis ogólny: Jest to paproć cienkozarodnikowa, używana w medycynie dzięki licznym składnikom zawartym w pędach. Są to głównie flawonoidy (kemferol, rutyna, kwercetyna), ksantony, fitosterole, fenolokwasy (kwas cynamonowy, kumarowy), sole mineralne (dużo potasu, 2,51%), aminokwasy (kwas asparaginowy, glutaminowy, ornityna, tyrozyna) oraz cukry (arabinoza, galaktoza, sacharoza i glukoza). Ziele zanokcicy ma działanie moczopędne, przeciwkaszlowe, rozkurczowe i sekreto lityczne (zwiększenie wydzielania płynnego śluzu w oskrzelach).