Zaraza żółta

Zraza żółta (Orobanche flava)

Zarazowate (Orobanchaceae)

Okres kwitnienia: VI-VII

Gatunek występuje głównie na górskich i podgórskich terenach Europy a także w Afryce Północnej i zachodniej Azji. Stanowiska notowane są w dużym rozproszeniu od Gór Atlasu w Maroku poprzez Francję, kraje alpejskie (Szwajcaria, Austria, południowe Niemcy, północne Włochy), kraje środkowoeuropejskie (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) a także obszar Karpat i Gór Dynarskich. Najdalej na wschód gatunek sięga gór Kaukazu i Zakaukazia. W Polsce notowana na terenach górskich i wyżynnych południowej Polski, przy czym największe zagęszczenie stanowisk obejmuje Karpaty. Stwierdzona w dolinach rzecznych Beskidów Zachodnich, Łańcucha Tatrzańskiego, Obniżenia Orawsko-Podhalańskiego, Beskidów Środkowych i Bieszczad. Poza tym w rozproszeniu także na Pogórzu Beskidzkim, Kotlinie Ostrawskiej i Kotlinie Sandomierskiej. Chroniony w kilku karpackich parkach narodowych (Babiogórski, Tatrzański, Gorczański, Bieszczadzki) oraz kilku rezerwatach przyrody. Na Dolnym Śląsku jest to gatunek skrajnie rzadki stwierdzony jednie w Sudetach Środkowych na obszarze Gór Sowich.

Gatunek preferuje tereny jasne lub półcieniste, wilgotne i chłodne, przeważnie związane ściśle z wymaganiami swojej rośliny żywicielskiej, którym są lepiężniki, podbiały i miłosna górska. Występuje głównie w dolinach górskich i podgórskich potoków, porośniętych przez łopuszyny, wysokogórskie ziołorośla i traworośla z okazałymi bylinami dwuliściennymi lub trawami, czasem z udziałem krzewów. Na glebach żyznych, wilgotnych i mokrych, z ruchliwą, dobrze natlenioną wodą, często w miejscach z obfitą i długo zalegającą pokrywą śnieżną. Miejscami występuje także na obrzeżach widnych łęgów olchowych, jesionowych i wilgotnych obrzeżach borów świerkowych. Jest to gatunek charakterystyczny dla łopuszyny z lepiężnikiem wyłysiałym z zespołu Petasitetum kablikiani.

W latach 2004-2014 roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową, od 2014 r. przeklasyfikowana do ochrony częściowej. Na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski (2006) jako gatunek narażony (kategoria zagrożenia VU). Podobnie jak wszystkie gatunki z tego rodzaju, zaraza żółta jest bezzieleniowym (nie posiadającym chlorofilu), cudzożywnym geofitem. Z powodu niemożności przeprowadzania procesów fotosyntezy, roślina pasożytuje na innych roślinach. Każda zaraza posiada własną grupę żywicieli. W przypadku omawianego gatunku jest to pasożytowanie na  lepiężnikach, miłośnie górskiej i podbiałach. Oznaczanie gatunku w stosunku do większości zaraz jest trudne, zwłaszcza jeśli posiadają tą samą kolorystykę. Jednym z najważniejszych aspektów w czasie oznaczania jest rozpoznanie rośliny żywicielskiej. Poza tym istotne  różnice są w budowie łodygi i pokrywających ją włosków.