Dąbrowy Janikowskie

Dąbrowy Janikowskie

14 października 2018 Wyłączono przez admin

Niewielki obszar naturowy powołany jako ważna ostoja jelonka rogacza w tej części kraju. Obejmuje dobrze zachowaną kwaśną dąbrowę na skraju doliny Odry, która stanowi fragment dawniej występujących tu powszechnie lasów dębowych. Miejsce cenne nie tylko ze względu na rzadki gatunek chrząszcza ale także ze względu na bogatą populację mykoflory (borowiki, prawdziwki, koralówki, purchawki, huby) oraz ostoję porostów i różnego rodzaju saprobiontów.


Typ ochrony: OOS Natura 2000

Kod: PLH020089

Data utworzenia: 2009

Powierzchnia: 251,5 ha (do 2023 r. 15,6 ha)

Powiat: Oławski

Gmina: Jelcz-Laskowice, Oława

Nadleśnictwo: Oława


Położenie: Obszar położony jest na granicy Pradoliny Wrocławskiej i Równiny Oleśnickiej, kilkaset metrów na północny-wschód od ostatnich zabudowań miejscowości Janików w gminie Oława. Sam obszar leży administracyjnie w połowie pomiędzy gminami Oława i Jelcz-Laskowice, w całości należącym do nadleśnictwa Oława. Przed powiększeniem obszar obejmował oddział leśny 132 a, c, f a jego granice wyznaczały drogi leśne: od północy, zachodu i wschodu idą nimi linie oddziałowe, natomiast od południa i południowego wschodu jest to droga leśna przecinająca oddz. 132 i prowadząca do siedziby Leśnictwa Janików. Aktualizacja: W 2023 roku dokonano powiększenia obszaru do powierzchni 251,5 ha, włączając w całości oddziały leśne 110, 111, 131, 146-150 oraz częściowo oddziały 132 (a-g, m), 151 (a-c, g) i 145h. Obecnie teren chroniony obejmuje większość lasu graniczącego z miejscowością Janików i Bystrzyca

Flora: Przed powiększeniem dokonanym w 2023 r. pierwotny obszar Dąbrów Janikowskich w 88% stanowiły lasy liściaste z drzewostanem dębowym i niewielką domieszką innych drzew (brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, świerk pospolity, buk zwyczajny i robinia akacjowa). Dominującym siedliskiem jest kwaśna dąbrowa (Quercetea robori-petraeae), która ze względu na ubogie, piaszczyste i stosunkowo suche podłoże cechuje się słabo zróżnicowanym runem leśnym. Dominującym gatunkiem jest tutaj borówka czarna. Poza tym notuje się niewielkie ilości innych roślin, głównie traw i paproci a także nielicznych gatunków roślin zielnych (konwalia majowa, konwalijka dwulistna, kokoryczka wonna, jastrzębiec leśny i pszeniec leśny). Stwierdzono tu także niewielki płat siedliska naturowego określany jako pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum).  Ze względu na duże nagromadzenie martwego i butwiejącego drewna, teren charakteryzuje duże bogactwo mchów, śluzowców, porostów oraz grzybów wielkoowocnikowych.

Po powiększeniu procentowy udział lasów liściastych znacząco spadł albowiem znaczną większość włączonych obszarów stanowią monokultury upraw sosnowych oraz lasy mieszane z przewagą sosny, gdzie miejscami roślinność nawiązuje do kontynentalnego boru świeżego (Peucedano-Pinetum). Występują tutaj duże obszary młodników sosnowych i dębowych po rozległych wycinkach dokonanych w latach poprzedzających powiększenie. Tradycyjnie takie młodniki stanowią przyrodniczą pustynię, gdzie występuje tylko roślinność porębowa i synantropijna. W obszarach ze starszym drzewostanem flora jest wciąż uboga ale składem częściowo nawiązująca do siedlisk leśnych. Dominującym drzewem jest sosna pospolita. Zależenie od konkretnego fragmentu występuje tu mniejszy lub większy udział dębu szypułkowego, który w większych ilościach został stwierdzony w południowej części włączonych oddziałów leśnych 111, 147, 148 i 150. Warstwa podszytu jest słabo wykształcona z dominacją brzozy brodawkowatej, jarzębu pospolitego oraz inwazyjnej czeremchy amerykańskiej. Runo leśne jest przeważnie zdominowane przez borówkę czarną, której towarzyszą kępy traw, wrzosów i borówki brusznicy. Z innych roślin można spotkać tutaj takie gatunki jak gorysz pagórkowy, kokoryczka wonna, konwalia majowa, orlica pospolita, pszeniec zwyczajny i wężymord niski.


Fauna: Sam obszar został powołany głównie dla ochrony miejsca bytowania i rozrodu rzadkiego gatunku chrząszcza – jelonka rogacza, który posiada tutaj jedno z ostatnich potwierdzonych po 2000 roku stanowisk na Dolnym Śląsku. Prawdopodobnie jest to jedna z subpopulacji pochodzących z przygranicznej ostoi leżącej w województwie opolskim na terenie Lasów Stobrawskich, będącej łącznikiem między dawno nie potwierdzonymi populacjami w dolinie Odry. Pozostałe najbliższe stanowiska są oddalone o ponad 150 km i leżą na obszarze Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Z powodu dużych odległości między populacjami, stanowisko w Janikowie jest ważne dla zachowania ciągłości populacji na Śląsku oraz istotne dla zachowania ogólnej zmienności gatunkowej. Oprócz Jelonka spotyka się tutaj inne owady i zwierzęta związane z martwym drewnem lub lasami dębowymi, m.in. padalec zwyczajny, rohatyniec nosorożec, paśnik pałączasty, kruszczyca złotawka (gatunek chroniony), rzemlik plamisty.

Zagrożenia: Na chwilę obecną nie notuje się istniejących zagrożeń, które realnie zagrażałyby siedlisku lub jelonkowi. Z potencjalnych zagrożeń należy wymienić m.in. nieracjonalną gospodarkę leśną (jest to w końcu las gospodarczy) polegającą na wzmożonej wycince, usuwaniu martwego drewna lub przekształceniu drzewostanu. Dodatkowo otaczające obszar bory sosnowe mogą zacząć stopniowo wypierać dęby z piaszczystego siedliska lub stanowić pretekst do walki z kornikiem, której przejawem byłaby masowa wycinka. Bliskość siedzib ludzkich oraz ośrodka myśliwskiego (Hubertówka) może powodować wzmożony ruch, głównie w postaci grzybiarzy, myśliwych lub lokalnych mieszkańców. Może to negatywnie wpłynąć na bytowanie tamtejszej populacji jelonka oraz innych zwierząt (wandalizm, kolekcjonowanie owadów, zaśmiecanie). Sami byliśmy świadkami usuwania dorosłych chrząszczy odpoczywających na środku leśnej drogi, po której chwilę później przemieszczali się spacerowicze.

Inne: Sam obszar leży w granicach projektowane od lat 90. parku krajobrazowego obejmującego tereny od Wrocławia po granicę województwa, pokrywając się w dużej mierze z obszarem Natura 2000 Grądy w Dolinie Odry.

Wrażenia osobiste: Stosunkowo pozytywne. Nie jest to duży obszar, jednak cechuje go swoista unikatowość w morzu monokultur sosnowych, jakie otaczają Dąbrowy Janikowskie ze wszystkich stron. Istnieje tutaj niewielka ścieżka edukacyjna wraz z tablicami informacyjnymi o lesie i jego strukturze oraz mieszkańcach lasu. Przy doży szczęścia, w upalny majowy lub czerwcowy dzień, można napotkać na tym terenie jelonka albo go usłyszeć. Wszakże w czasie lotu, owady te wydają bardzo donośny dźwięk. Późnym latem i jesienią po obfitych opadach deszczu w runie leśnym pojawiają się ogromne ilości grzybów, w tym rzadkie gatunki jak koralówki i świecznice. Przed powiększeniem teren można było obejść w ciągu kilku minut, jednak jest to ciekawy punkt do odhaczenia w czasie wizyty w tym rejonie województwa. Po drodze można zobaczyć stare pomnikowe dęby, leżące przy szosie łączącej Jelcz-Laskowice z Janikowem (łącznie 5 szt. na odcinku granica zabudowań Jelcza-przysiółek Staników).


Informacje praktyczne:

  • dogodny dojazd, obszar znajduje się przy leśnym parkingu na końcu wsi Janików
  • na terenie znajduje się krótka ścieżka dydaktyczna oraz poprowadzony jest szlak turystyczny
  • ze względu na wybitnie płaski teren, pozbawiony większych przeszkód (wąwozy, strome skarpy, bagna) nadaje się do zwiedzania przez osoby niedoświadczone lub z dziećmi. Dodatkowo obszar nie jest rozległy i obejście go zajmuje tylko kilkanaście minut
  • w bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się obszar Natura 2000 Grądy w Dolinie Odry. W większej odległości ulokowane są oławskie rezerwaty (Łacha Jelcz, Kanigóra, Grodzisko Ryczyńskie, Zwierzyniec) oraz rezerwaty brzeskie (Barucice, Leśna Woda, Rogalice). W zasięgu kilku kilometrów na zachód i południe ulokowane są także liczne pomnikowe dęby (łącznie 18 drzew)
  • najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: czerwiec (największa aktywność jelonków), jesień (grzyby)