Las Strachociński

Las Strachociński

16 grudnia 2017 Wyłączono przez admin

Jest to najbardziej wysunięty na wschód kompleks leśny miasta, nad którym krążą baśnie o smoku Strachocie. Oprócz legend tereny leśno-łąkowe obfitują w wiele rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, dla których Las Strachociński stanowi ważną ostoję w tej części Wrocławia. 

 


Typ ochrony: krajobrazowy

Data utworzenia: brak

Powierzchnia: ok. 200 ha

Powiat: Wrocław

Gmina: Wrocław

Nadleśnictwo: Oława


Położenie: Las położony jest w południowo-wschodniej części miasta Wrocław, na terenach osiedla Strachocin i Wojnów. Obejmuje kompleksy leśne i łąkowe pomiędzy groblą Łanieską, Janowicko-Swojczycką oraz rzeką Odrą. Las podzielony jest wyraźnie na dwie części rozdzielone ciekiem wodnym o nazwie Piskornia i tzw. Łąką Czosnkową. Dodatkowo w północno-zachodniej części istnieje drobny fragment odizolowany przez pola i groblę, zwany Laskiem Strachocińskim.

Budowa: Podobnie jak w przypadku większości obszarów w dolinach dużych rzek, podłoże na terenie lasu i okolicznych łąk budują głównie mady rzeczne nanoszone w czasie częstych powodzi z dobrze wykształconym poziomem próchniczym o odczynie lekko kwaśnym.  Teren jest wybitnie płaski, rozciągając się wzdłuż koryta Odry z licznymi ciekami wodnymi, w większości o mocno zmienionym przez człowieka biegu.

Flora: Stosunkowo zróżnicowana. Sam las zajmuje około 139 ha (wg innych źródeł 144 ha), będący w większości grądem subkontynentalnym (Galio sylvatici-Carpinetum), mającym dobrze zachowany drzewostan o dużej mozaice gatunków. Wyróżnia się tutaj m.in. dąb szypułkowy, klon jawor, jesion wyniosły, grab zwyczajny i lipa drobnolistna. Las cechuje bogate runo leśne, szczególnie w okresie wiosennym, kiedy pojawiają się liczne geofity jak złoć żółta, śnieżyczka przebiśnieg, zawilec gajowy, miodunka ćma, groszek wiosenny, ziarnopłom wiosenny, fiołek wonny, fiołek Rivina, zawilec żółty. W innych miesiącach pojawia się kruszczyk szerokolistny, gwiazdnica wielkokwiatowa, przytulia leśna, wilczomlecz słodki, żankiel zwyczajna, gajowiec żółty i czosnaczek pospolity.

Pierwotnie większość lasów stanowiły łęgi lasów dębowo-wiązowo-jesionowych (Ficario-Ulmetum). Charakteryzują się one okresowym zalewaniem, szczególnie jesienią lub wiosną, kiedy to dno lasu zalewały wody Odry. Budowy wałów przeciwpowodziowych i regulacje rzek spowodowały przerwanie a przynajmniej znacząco ograniczyły zalewanie lasów. W efekcie zostały przerwane procesy nanoszenia mułów rzecznych i tworzenia się charakterystycznych gleb dla obszarów nadrzecznych (mady). Bez zalewów, gleby ulegają procesom brunatnienia, czego następstwem są przemiany składu florystycznego z łęgowego na bardziej grądowy. Obecnie łęgi stanowią mniejszość na terenie Lasu Strachocińskiego, skupiając się głównie w miejscach cieków wodnych, gdzie przechodzi płynnie w grąd w wariancie wilgotnym.

Wokół lasów występują liczne ekosystemy łąkowe, z czego najcenniejszymi są zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) z dominującym gatunkiem trawy trzęślicy modrej i innymi rzadkimi gatunkami roślin jak kosaciec syberyjski, goryczka wąskolistna, konitrut błotny, czosnek kątowy, pszeniec grzebieniasty i centuria pospolita. Liczne są półnaturalne i antropogeniczne darniowe zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe (Molinio-Arrhenatheretea) z licznymi pospolitymi gatunkami jak biedrzeniec wielki, skalnica ziarenkowata, komonica zwyczajna, rogownica pospolita, wyczyniec łąkowy, brodawnik zwyczajny, chaber łąkowy, głowienka pospolita, krwawnik pospolity, jastrun właściwy czy groszek łąkowy.  Występuje one m.in. na tzw. Łące Czosnkowej, która przedziela las na dwie części. Wzdłuż cieków wodnych i w wilgotniejszych miejscach wytworzyły się antropogeniczne lub częściowo naturalne zbiorowiska ziołoroślowe ze związku Filipendulion z charakterystyczną dla tego biotopu wiązówką błotną i innymi gatunkami roślin jak bodziszek błotny, dziurawiec skrzydełkowaty, tojeść pospolita, czyściec błotny, przetacznik długolistny i rzadki na terenie kraju wilczomlecz błyszczący. Przy zbiornikach wodnych stwierdzono niewielkie płaty łąk selernicowych (Cnidion dubii) porośnięte licznymi trawami i rzadkimi gatunkami roślin jak selernica żyłkowana, fiołek mokradłowy, groszek błotny i czosnek kątowy. Liczne są tutaj zbiorowiska turzycowisk, trzcinowisk i nadrzecznych ziołorośli porastające zbiorniki i cieki wodne z bogatą florą jak salwinia pływająca, osoka aloesowata, żabiściek pływający, grzybienie białe i grążel żółty.

Ze względu na liczne zabudowania wokół lasu, który przynależy do miasta, łąki cechuje silna antropopresja i liczne gatunki synantropijne jak barszcz Sosnowskiego, nawłoć kanadyjska, rezeda żółtawa.


Grzyby: Mykoflora obszaru jest stosunkowo mało zbadana. Mimo wszystko, wśród butwiejących fragmentów pni stwierdzono występowanie chronionych gatunków jak żagwica listkowata, lakownica żółtawa i łysiczka łuskowata a na wilgotnych polanach odnotowano rzadki gatunek, wilgotnica papuzia.

Fauna: Stosunkowo bogata. Ze względu na liczne zbiorniki wodne teren zamieszkują liczne gatunki płazów i gadów jak kumak nizinny, ropucha szara, żaby zielone, żaba trawna, żaba moczarowa, rzekotka drzewna, traszka grzebieniasta, zaskroniec zwyczajny, jaszczurka zwinka i żyworodna. Wokół stawów i trzcinowisk stwierdzono miejsca gniazdowania bączka, wodnika, perkozów, czajki, krwawodzioba, derkacza, brzęczka, żurawia krzykliwego i błotniaka stawowego. Natomiast w kompleksie leśnym odnotowano dzięcioła średniego, muchołówkę białoszyją, bogatkę, modraszkę, kwiczoła, paszkota.

Bogata i cenna entomofauna. M.in. odnotowano tu jedyne znane w kraju stanowisko długostopki Longitarsus callidus oraz stwierdzony tu po raz pierwszy w Polsce gatunek chrząszcza Melanophthalma suturalis.

Zagrożenia: Bardzo duże. Pierwotne ekosystemy leśne zostały bezpowrotnie zniszczone, głównie przez regulację rzek, która spowodowała wycofanie się łęgów. Wstępujące na ich miejsce grądy są zagrożone przez nieracjonalną gospodarkę leśną. W latach dziewięćdziesiątych rozpoczęto intensywne prace leśne, polegające na przerzedzeniu starodrzewia i usunięciu znacznej ilości martwego i butwiejącego drewna. W efekcie znacząco odmłodzono i prześwietlono lat powodując wzrost gatunków światłolubnych, które zaczęły wypierać mniej konkurencyjne gatunki leśne. Dodatkowo usunięcie martwego drewna wpłynęło negatywnie na rozwój gatunków saproksylicznych owadów i saprotroficznych grzybów. Obecnie teren przynależy do obszaru Natura 2000 Grądy w Dolinie Odry i jest to jedyna forma ochrony dla tego obszaru.

Intensywna rozbudowa podmiejskich osiedli i coraz większe wnikanie ludzi na tereny Lasu Strachocińskiego spowodowały wycofanie się wielu gatunków ptaków, w tym bardzo rzadkich jak sowa błotna, kulik wielki i biegus. Przy lesie istnieją liczne pola uprawne, których chemizacja i intensyfikacja wpływa negatywnie na okoliczną roślinność. Dodatkowo ciężki sprzęt rolniczy i leśny tworzy głębokie koleiny, w których po opadach deszczu gromadzą się płazy. Wiele z nich ginie rozjechane przez ten sam sprzęt wracający z pracy na polach.

Inne: Pierwsze wzmianki o lesie pochodzą ze średniowiecznych zapisów z 1320 i 1324 roku, mówiących o dziedziczeniu majątku Strachocice (Strachocin obecnie) po zmarłym Konradzie Strachota przez córki Malczę, Stanczę i Paulinę. Później wielokrotnie wspominano o lesie w różnych dokumentach na przestrzeni wieków.

Obecny kształt lasu w formie dwóch zaokrąglonych kompleksów przedzielonych łąkami uformował się przynajmniej już w XVIII wieku albowiem z tego okresu pochodzą najbardziej dokładne mapy ukazujące zarysy tych terenów. Zachodnią część nazywano 'die Strachte’ tj. „Las Strachoty”, ze względu na legendę o Strachocie, podczas gdy wschodni fragment zwano 'der Goy’ (gaj), a potem jako 'Drachenwald’ (Smoczy Las).  Nazwa lasu jak i samego osiedla nawiązuje do średniowiecznej legendy o Smoku Strachocie i Smoczej Studni, o których można znaleźć wiele artykułów w internecie.

Wrażenia osobiste: Umiarkowane. Jest to teren, gdzie występują zarówno bogate płaty terenów nieleśnych, pełne bioróżnorodności jak i ubogie oraz w dużej mierze zniszczone tereny leśne. Na łąkach rośnie wiele rzadkich gatunków roślin, w tym gatunki rzadkie w skali regionu jak i kraju, m.in. fiołek wyprostowany, wilczomlecz błotny, pszeniec grzebieniasty i goryczka wąskolistna. Jest to także bardzo cenne miejsce rozrodu oraz bytowania chronionych płazów, gadów i ptactwa wodno-błotnego. W kontrze do bogatych łąk stoją bardzo zniszczone lasy. Głównym powodem takiego stanu rzeczy były intensywne wycinki w ostatnich dekadach, które bardzo mocno odmłodziły średni wiek drzewostanu powodując spadek bioróżnorodności, zniszczenie runa leśnego i wkraczanie gatunków nitrofilnych. Dodatkowo bliskość terenów miejskich powoduje także wnikanie wielu gatunków inwazyjnych i obcych jak nawłoć kanadyjska, barszcz Sosnowskiego, kolczórka klapowana, winobluszcz i wiele innych. Mimo dużej presji ludzkiej omawiane tereny charakteryzują się dużą różnorodnością stanowiącą jeden z wielu fragmentów w rozległej ostoi doliny Odry ciągnącej się od wrocławskich osiedli Opatowice i Strachocin aż po granicę z województwem opolskim.

 


Informacje praktyczne:

  • bardzo dobry dojazd, teren otaczają liczne osiedlowe ulice z wieloma miejscami postojowymi do których prowadzi droga 455 łącząca Wrocław i Jelcz-Laskowice. Dodatkowo jest tutaj także komunikacja miejsca oraz możliwość dostania się od południa z Wielkiej Wyspy przez jaz Bartoszowicki
  • ze względu na wybitnie płaski teren oraz występowanie gęstej sieci dróg i ścieżek jest to obszar bardzo łatwy do poruszania się. Dodatkowo istnieją tu także drogi przystosowane do jazdy na rowerze
  • w bezpośredniej odległości nie istnieją rezerwaty przyrody lub użytki ekologiczne a jedynie obszary Natura 2000 (Grądy w Dolinie Odry, Lasy Grędzińskie). Poza tym w zasięgu kilku kilometrów istnieje kilkanaście pomnikowych drzew, głównie dęby szypułkowe, m.in. przy parkingu na ul. Opatowickiej, na os. Bartoszowice oraz we wsiach Łany i Trestno
  • oprócz terenów chronionych w okolicy występuje wiele cennych przyrodniczo obszarów, m.in. obszar międzywala na Bartoszowiach, dolina Widawy, łąki w Łanach i Gajkowie oraz las w Śliwicach
  • najlepsze przyrodniczo terminy do zwiedzania: kwiecień (wczesnowiosenne geofity, gody płazów), maj (wilczomlecz błotny, fiołek wyprostowany, wiosenne geofity), czerwiec (pszeniec, kosaciec, mieczyki), sierpień (goryczki, roślinność łąkowa)