Murawy na Opatowicach

Jest to jeden z wielu fragmentów rozległego obszaru zwanego popularnie jako Tereny Wodonośne, który charakteryzuje się występowaniem bardzo dużej mozaiki licznych siedlisk od suchych muraw napiaskowych po fragmenty bagienne i zalewowe. Jest to czynnik umożliwiający powstanie tu bardzo bogatej różnorodności, w tym wielu gatunków rzadkich lub chronionych. 

Typ ochrony: florystyczny

Data utworzenia: brak

Powierzchnia: ok. 16 ha

Powiat: Wrocław

Gmina: Wrocław

Nadleśnictwo: Oława

Położenie: Teren znajduje się we wschodniej części Wrocławia na obszarze niewielkiego osiedla Nowy Dom, będącego częścią Opatowic. Murawy położone są pomiędzy Groblą Opatowicką Zachodnią od wschodu, ulicą Opatowicką od północy, zabudowaniami mieszkalnymi od zachodu i zadrzewieniem od południa, które oddziela murawy od planowanego rezerwatu Łąk Trzęślicowych na Terenach Wodonośnych.

Budowa: Podobnie jak w przypadku większości obszarów w dolinach dużych rzek, podłoże budują głównie mady rzeczne nanoszone w czasie częstych powodzi, jednak z niezbyt dobrze wykształconym poziomem próchniczym. Podłoże jest tutaj wybitnie piaszczyste, o ubogiej i lekkiej glebie wytworzonej z piasków zwałowych lub żwirów o częściowo wysokim poziomie wody gruntowej. W dolinie Odry tego typu miejsca najczęściej skupiają się na terasie akumulacyjnej, gdzie zalegają pokłady piasków rzecznych. Teren jest wybitnie płaski z niewielkimi wgłębieniami, które są często zalane wodą w okresie roztopów.

Flora: Stosunkowo bogata. Teren stanowi mozaikę suchego wariantu łąk trzęślicowych (Molinion) przemieszanych z śródlądowymi murawami napiaskowymi (Koelerion glaucae). Łąki trzęślicowe zajmują większość obszaru, szczególnie w zachodniej i południowej części, w których jednak ulegają powolnej sukcesji leśnej ze strony licznych krzewów i drzew o charakterze ekosystemów łęgowych jak olsza, topola i dąb szypułkowy. Z gatunków typowo trzęślicowych możemy tutaj wyróżnić m.in. goryczkę wąskolistną (Gentiana pneumonanthe L.), olszewnik kminkolistny (Selinum carvifolia L.), czosnek kątowy (Allium angulosum L.), ostrożeń błotny  (Cirsium palustre (L.) Scop.), oman wąskolistny (Inula ensifolia L.), jastruń właściwy (Leucanthemum vulgare Lam.) a także bardzo bogata populacja centurii pospolitej (Centaurium erythraea Rafn). Murawy napiaskowe koncentruje się głównie wzdłuż polnej drogi w środkowej części terenu. Skład gatunkowy tego siedliska wyróżnia je na tle sąsiadujących łąk, jednak ich trzon tworzą rośliny kosmopolityczne, np. wilczomlecz sosnka (Euphorbia cyparissias L.) i dziurawce (Hypericum spp.) a także liczna populacja goździka kropkowanego (Dianthus deltoides L.), krwawnika kichawca  (Achillea ptarmica L.) i zawciągu pospolitego  (Armeria maritima L.).

W miejscach zagłębienia terenu wytworzyły się liczne zbiorowiska mieszane o charakterze młak turzycowych ze zbiorowiska drobnych jednorocznych roślin na wilgotnych i mokrych podłożach mineralnych dostępnych dla roślinności tylko przez krótki czas w ciągu roku, najczęściej wiosną i wczesnym latem. Na tych siedliskach występują m.in. szarota błotna (Gnaphalium uliginosum L.), jaskier rozłogowy (Ranunculus repens L.), głowienka pospolita (Prunella vulgaris L.), krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.), przetacznik błotny (Veronica scutellata L.), selernica żyłkowana (Cnidium dubium (Schkuhr)) a także rzadki fiołek mokradłowy (Viola persicifolia Schreb.), wilczomlecz błotny (Euphorbia palustris L.) oraz liczne sity (Juncus L.).

Teren wyróżnia się od sąsiednich łąk Terenów Wodonośnych ze względu na liczne biotopy związane z murawami napiaskowymi, stąd też ich osobny opis.

Fauna: Na terenie łąk stwierdzono występowanie licznej ornitofauny, m.in. żuraw krzykliwy, bocian biały, kropiatka, czajka, perkoz rdzawoszyi, cyranka, płaskonos, bączek, kszyk, brodziec piskliwy, zimorodek, dziwonia, łozówka i trzmielojad. Część gatunków jest gniazdująca.

Ze względu na liczne siedliska wilgotne oraz bliskość zbiorników wodnych na terenie występuje bogata fauna płazów. Notuje się tutaj m.in. liczne populacje żab zielonych (żaba wodna, ż. jeziorkowa, ż. śmieszka), ropuchę szarą, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną i traszkę zwyczajną. Na terenach nasłonecznionych stwierdzono rzadkie gatunki bezkręgowców jak paź królowej, tygrzyk paskowany oraz motyle z rodziny kraśnikowatych.

Zagrożenia: Stosunkowo duże. Teren należy do Wrocławskiego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK), które oficjalnie zakazuje wszelkiego wstępu na zarządzane przez siebie tereny, a tereny te obejmują nie tylko obszar muraw ale wielkie połacie miasta ciągnące się wzdłuż rzeki Oławy i Odry. Łąki nie są regularnie koszone, co powoduje, że intensywnie rozrastają się tam drzewa i krzewy. Liczne krzewowiska tarniny, brzozy brodawkowatej, głogu dwuszyjkowego i wierzb coraz bardziej zmniejszają areał łąkowy, szczególnie na obrzeżnych fragmentach. Brak regularnego koszenia wpływa także negatywnie na florę z powodu znacznego rozrostu traw, które dominują w krajobrazie łąkowym. Teren przynależy do obszaru Natura 2000 Grądy w Dolinie Odry, gdzie całość terenu jest zakwalifikowana jako łąki trzęślicowe z pominięciem innych ekosystemów.

Wrażenia osobiste: Negatywne. Jest to bardzo cenny teren o bogatych populacjach niektórych roślin, w tym tych rzadkich i objętych ochroną. Jednak nie widać ze strony MPWiK lub osób odpowiedzialnych za system ochrony na tym terenie odpowiedniego zainteresowania się i podjęcia odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych w celu zmniejszenia powierzchni zarośli tarniny, głogu i klonu. Obecnie przyszłość tych muraw stoi pod dużym znakiem zapytania.