Pomniki Przyrody we Wrocławiu cz. II – Ogród Botaniczny

Pomniki Przyrody we Wrocławiu cz. II – Ogród Botaniczny

17 września 2018 Wyłączono przez admin

Ogród Botaniczny stanowi największą zieloną enklawę w ścisłym centrum miasta, gdzie istnieje cała mnogość dorodnych drzew, z czego wiele objętych jest ochroną pomnikową. Jako że nie jest to teren z naturalnie występującymi siedliskami, tylko obszar w całości zaprojektowany i stworzony przez człowieka, występuje tu prawdziwa mozaika gatunków. Jest to teren na którym dęby szypułkowe nie stanowią przytłaczającej większości drzewostanu, jak ma się to w przypadku niemal wszystkich terenów zielonych Wrocławia, dzięki czemu możemy podziwiać różnorodne gatunki drzew objętych ochroną pomnikową. Od rodzimych buków i cisów, po gatunki obce jak miłorzęby, platany, tulipanowce, sosny czarne i skrzydłorzechy. Nie zabrakło tu oczywiście także i pomnikowych dębów. Na terenie Ogrodu występują jedyne w mieście pomniki przyrody nieożywionej – skamieniałe pnie drzew. Nie występowały one tu naturalnie. Zostały przywiezione w XIX wieku i od tej pory stanowią najbardziej oryginalny pomnik we Wrocławiu.



Tulipanowiec amerykański Liriodendron tulipifera (Decyzja 7/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodzie pnia 282 cm (wg najnowszych obliczeń 310 cm) i wysokości całkowitej wynoszącej około 32 metrów. Okaz znajduje się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Systematyki Roślin (kwatera B54), tuż przy ogrodzeniu. Drzewo charakteryzuje się stosunkowo małą ale bardzo gęstą koroną ze względu na umiejscowienie pośród innych drzew, mimo tego stan zdrowia oceniany jest na dobry. Nie notuje się na nim większych uszkodzeń lub objawów chorobowych. Do wad estetycznych, jednak nie wpływających na stan zdrowotny, należy zaliczyć lekko wygięty pień. Jest to jedyny pomnikowy tulipanowiec na terenie miasta.

Grupa 2 drzew Miłorząb dwuklapowy Ginko biloba (Decyzja 3/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodzie pni wynoszących odpowiednio 255 cm i 272 cm oraz wysokości całkowitej 23 i 27 metrów. Okazy znajdują się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Systematyki Roślin (kwatera B44), po wschodniej stronie nieczynnej już szklarni. Drzewa charakteryzuje dobra kondycja, notuje się tylko pojedyncze martwe gałęzie i pędy, brak objawów chorób i ataków grzybowych. Okazy owocujące. Po mniejszym miłorzębie częściowo pnie się bluszcz, który opata pień w jego dolnej części. Przy drzewach znajduje się ozdobna kolumna. W botaniku znajdują się jeszcze inne okazałe miłorzęby, które rosną m.in. przy głównej alei ogrodu.


Skamieniały pień drzewa kopalnianego Dadoxylon rhodesnum (Decyzja 12/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodzie 210 cm i wysokości całkowitej około 3 metrów. Okaz znajduje się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Arboretum, (kwatera C1), przy północno-wschodnim brzegu starorzecza. Jest to skrzemieniały pień prehistorycznego iglastego drzewa z okresu dolnego permu (ok. 270 mln lat temu), który został przywieziony do ogrodu ze wsi Zacisze koło Nowej Rudy. Jest to jeden z dwóch pomników przyrody nieożywionej na terenie Wrocławia oraz jeden z zaledwie kilku skamieniałych pni na obszarze województwa (m.in. pomniki w Wałbrzychu i Szklarskiej Porębie). Dodatkowo na terenie Ogrodu ulokowanych jest kilka kłód częściowo skamieniałych tzw. czarnych dębów, które są czasem odnajdowane w pokładach żwiru. Wiek kłód szacowany jest na kilka tysięcy lat.


Grupa 22 skamieniałych pni Dadoxylon schrolionum (Decyzja 12/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodach w granicach 0,2-0,6 m. Wszystkie okazy znajdują się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Alpinarium (kwatera D1). Skamieliny pochodzą z okres permsko-karbońskiego. Zostały znalezione przez paleobotanika prof. H. R. Göpperta w Czechach w pobliżu miejscowości Rudnik. Pnie ulokowane są na urządzonym specjalnie dla nich fragmencie pomiędzy poszczególnymi działami Alpinarium, na przeciwko przekroju profilu węglowego, ufundowanego również przez H.R. Göpperta . Przy niektórych okazach posadzone są ozdobne rośliny nawiązujące wyglądem do roślin prehistorycznych: przęśl dwukłosowa Ephedra distachya oraz paprocie

Platan klonolistny Platanus x acerifolia (Decyzja 5/74 z dnia 16 kwietnia 1974 r. ) o obwodzie pnia 434 cm i wysokości całkowitej około 32 metrów. Okaz znajduje się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Arboretum na ścieżce spacerowej przy kwaterze C4. Okazałe drzewo charakteryzuje stosunkowo słaba kondycja, czego śladem są liczne rany po usuniętych konarach oraz duża rana na wysokości około 13 metrów ze zgnilizną powodowaną przez grzyba (włóknouszek szczotkowaty Inonotus hispidus). Efektem owe kondycji jest niewielkie zamieranie części gałęzi i pędów (do około 10%) oraz widoczne ślady po infekcji antraknozy (zgorzeli) liści i działalności żernej owadów.

Platan klonolistny Platanus x acerifolia (Decyzja 6/74 z dnia 16 kwietnia 1974 r.) o obwodzie 519 cm (wg nowszych danych 553 cm) i wysokości całkowitej około 35 metrów. Okaz znajduje się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Systematyki Roślin, (kwatera B 55) między ścieżką a murem od strony Południowej, zaraz przy bramie wejściowej. Platan charakteryzuje się lepszym zdrowiem od swojego pomnikowego towarzysza po drugiej stronie ogrodu. Scharakteryzowano u niego ranę w szyi korzeniowej (60 x 2 cm) oraz niewielki ubytek tkanki drzewnej o charakterze komina zamkniętego. Liście są miejscami porażone przez grzyby (antraknoza) oraz owady powodujące miny.


Grupa drzew Buk zwyczajny Fagus sylvatica (Decyzja 3/74 z dnia 16 kwietnia 1974 r) o obwodach pni 244, 264 , 274 i 349 cm (wg nowszych pomiarów: 257 , 285 , 290 i 364 cm), osiągające wysokość 26-35 metrów. Wszystkie okazy znajdują się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Arboretum (kwatera C4). Jest to grupa 4 drzew, w tym jedno drzewo stanowi formę czerwonolistną (Fagus sylvatica f. purpurea). W większości cechują się dobrą kondycją z niewielkimi oznakami chorób lub uszkodzeń. M.in. w szyi korzeniowej drzewa o nr ew. 21A stwierdzono na nabiegach ranę (120×30 cm). Podłużne uszkodzenie po oparzeniu słonecznym do wys. 3 m, zabliźnione z owocnikami grzyba szaroporka podpalana Bjerkandera adusta. Na okazie 21B stwierdzono dużą ranę po wyłamanym konarze ze zgnilizną i wyciekiem ulokowaną na wysokości ok. 14 m. Dodatkowo okaz 21D posiada na obciętym konarze hubę szaroporka podpalana Bjerkandera adusta oraz włochatkę bukową Hartigiola annulipes, która powoduje wyrośla na liściach.

Skrzydłorzech kaukaski Pterocarya fraxinifolia (Decyzja 6/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodzie pni 207, 274, 303 cm (wg nowszych pomiarów 323, 310, 220 cm) osiągające wysokości całkowitą poszczególnych odgałęzień odpowiednio 14, 22 i 14 metrów. Okaz znajduje się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Arboretum, (kwatera C9). Drzewo charakteryzuje występowanie ran po obciętych konarach ze zgnilizną oraz wypróchnienie w szyi korzeniowej. Mimo tego notuje się liczne pędy odroślowe w dolnej części pnia. Część korony pni została wyłamana oraz mocno zredukowane, mi.n pień o obwodzie 310cm został zredukowany na wysokości 3,2 m. Jest to jedyny przedstawiciel swojego gatunku objęty ochroną pomnikową na terenie miasta. W skali województwa chroniony jest jeszcze tylko jeden okaz, na terenie miasta Legnica.


Grupa sześciu dębów Dąb szypułkowy Quercus robur (Decyzja 2/74 z dnia 16 kwietnia 1974 r.) o obwodach pni 271, 306, 337, 386, 387 i 456 cm, osiągające wysokość 20-37 metrów. cm. Wszystkie okazy znajdują się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Systematyki, (kwatera B55), ulokowane w nierównym rzędzie nad stawem od strony południowej, 3 m od muru. Jedno drzewo (24F) znajduje się przy głównej alei. Jego cechą rozpoznawczą jest drewniana rzeźba przestawiająca żołędzia. Drzewa w dużej części są obrośnięte bluszczem. Większość okazów charakteryzuje dobry stan zdrowotny, jedynie korona dębu o nr ew. 24C jest słabo rozwinięta. Drzewa od A do E rosną w miejscu starej zasypanej odnogi rzeki Odry. Część dębów posiada pasek z naniesionymi wymiarami pnia.

Grupa 8 cisów drzewiastych Cis pospolity Taxus baccata (Decyzja 1/74 z dnia 16 kwietnia 1974 r.) o obwodzie pni 103, 117, 128, 132, 164, 171, 204, 164+104+36, 71+47+28 cm (wymiary połączone plusem „+” oznaczają okazy wielopędowe) oraz wysokości wahającej się od 4 do 12 metrów. Wszystkie okazy znajdują się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale Systematyki, (kwatera B 50), wzdłuż południowego brzegu starorzecza. W bezpośrednim sąsiedztwie cisów znajdują się pomnikowe sosny. Wiekowe rośliny charakteryzują się dobrą kondycją oraz regularnym wydawaniem owoców. Jedynie okaz o nr ew, 25H znajduje się w gorszym stanie, czego efektem jest ubytek aparatu asmilacyjnego w 60%.


Grupa sosen Sosna czarna podgat. tauryndzki Pinus nigra subsp. pallasiana (Decyzja 4/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodzie 171 cm i 197 cm (wg nowszych pomiarów 176 i 198 cm) o wysokości 20 i 18 metrów. Oba okazy znajdują się na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Sienkiewicza 23, w Dziale (kwatera B 56), przy ścieżce spacerowej, w sąsiedztwie pomnikowych cisów. Oba okazy ze względu na ulokowanie wśród gęstych zadrzewień cechuje kształt charakterystyczny dla tego typu warunków, tj. długi i nagi pień oraz parasolowata korona. Oba drzewa są w podobnym stanie zdrowotnym, tj u sosny o nr ew. 26A notuje się koronę jednostronną, przycinaną, z prześwietleniem na poziomie około 20% oraz zamieraniem pędów na powierzchni 20%. Sosna o nr ew. 26B również ma koronę przycinaną, z mniejszym poziomem prześwietlenia (około 15%), oraz zamieraniem pędów w dolnej partii korony (ok. 10%).

Jak widać pomimo niewielkich rozmiarów Ogród Botaniczny jest pełen pięknych i dorodnych pomnikowych drzew. Wszystkie one zostały objęte ochroną w latach 70. i od tego czasu nie ustanowiono na tym terenie żadnych nowych pomników, pomimo że wiele drzew lub nawet krzewów spełnia wymogi objęcia ich jako pomniki, m.in. okazy buków amerykańskich, cyprysika błotnego, magnolii drzewiastej i okazy kilku sosen czarnych. Warto odwiedzić ten zakątek miasta, nie tylko dla pomników ale dla jednego z bogatszych gatunkowo ogrodów botanicznych w Polsce, gdzie możemy podziwiać kilka niezwykłych i ciekawych ekspozycji jak choćby Dział Arboretum, gdzie znajdują się płaty utrzymane w charakterze naturalnych siedlisk grądowych i bukowych, Dział Alipnarium z całym wachlarzem ciekawych i rzadkich gatunków roślin oraz trzy zbiorniki utrzymanymi w charakterze torfowisk z piękną kolekcją roślin owadożernych i torfowiskowych. Dla pomników warto wybrać się o niemal każdej porze roku, zarówno wiosną, gdy wypuszczają młode liście i kwiaty, latem, gdy ukazują swój wygląd w pełnej krasie oraz jesienią, gdy większość przybiera złotożółtych barw.