Cenne Tereny w gminie Brzeg Dolny

24 maja 2020 Wyłączono przez admin

Gmina Brzeg Dolny nie należy do obszarów kojarzonych z wieloma cennymi przyrodniczo obszarami, mimo iż sporą część gminy zajmują lasy i łąki. Głównym powodem może być to iż większość zalesień stanowią ubogie monokultury sosny i świerka. Mimo wszystko w opracowaniach przestrzennych i środowiskowych gminy wytypowano kilkadziesiąt mniejszych i większych obszarów cennych przyrodniczo, które mogą konkurować z niejednym rezerwatem przyrody.

Gmina Brzeg Dolny ulokowana jest w południowo-wschodniej części powiatu wołowskiego, rozpościerając się od Pradoliny Wrocławskiej poprzez wywyższenia i pagórki Wysoczyzny Rościsławskiej a kończąc na niewielkich wzniesieniach przynależnych do Wzgórz Trzebnickich. Mimo dość urozmaiconej rzeźby krajobrazu składającej się na strome nadodrzańskie skarpy a także liczne morenowe wzgórza i wąwozy, gmina nie charakteryzuje się zróżnicowaną bioróżnorodnością. System ochrony także jest bardzo skromny, ograniczający się praktycznie do niewielkiego skrawka rezerwatu Jodłowice (lwia część przypada na sąsiednią gminę Oborniki Śląskie) oraz kilku fragmentów obszarów Natura 2000 wzdłuż Odry. Nie ma tu żadnej innej formy chroniącej pojedyncze ale cenne areały siedlisk łąkowych i leśnych zasługujących na ochronę. Od wielu lat w opracowaniach Brzegu Dolnego widnieje ponad 20 obiektów proponowanych do objęcia ochroną, jednak jak to ma się w przypadku wielu tego typu opracowań, kończą one tylko na papierze.

Planowane użytki ekologiczne na terenie gminy Brzeg Dolny:

Helenka. Projektowany niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 2 ha, którego dokładne położenie nie jest znane z powodu niedokładnych map oraz bardzo ogólnego opisu lokalizacji. Znajduje się on w południowo-zachodnim fragmencie miejscowości Pogalewo Wielkie, przy bezimiennej ulicy odchodzącej od drogi głównej w kierunku posesji nr 39-56. Teren obejmuje zmiennowilgotną łąkę trzęślicową (Molinion) z rzadkimi gatunkami roślin (kukułka szerokolistna, czarcikęs łąkowy) a także dużym stanowiskiem krwiściągu większego będącego rośliną żywicielską motyli objętych ochroną w ramach programu Natura 2000. Wśród cennej entomofauny stwierdzono kilka gatunków rzadkich motyli, m.in. modraszek nausitous, modraszek telejus i dostojka aglaja. Obszar prawdopodobnie już nie istnieje. Mimo wielokrotnych poszukiwań, nie udało się znaleźć w danej lokalizacji łąk trzęślicowych a jedynie pola uprawne. Prawdopodobnie w I lub II dekadzie obecnego wieku łąki zaorano i zagospodarowano pod uprawę.

Wrzosowa Górka. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 2 ha położony jest 450 m na północ od głównej drogi w miejscowości Pogalewo Wielkie, po wschodniej stronie lokalnej drogi łączącej Pogalewo z Naborowem. Obiekt obejmuje nieczynne wyrobisko piasku na wzniesieniu morenowym, porośnięte przez rzadkie w gminie murawy napiaskowe (Koelerion glauce) na krawędzi Wysoczyzny Rościsławickiej z cennymi gatunkami roślin charakterystycznych dla siedliska, m.in. dąbrówka kosmata, goździk kartuzek, jasieniec piaskowy, kocanki piaskowe, przetacznik kłosowy. Teren obecnie w dużej mierze porośnięty jest zadrzewieniami sosny zwyczajnej, robinii akacjowej i dzikich krzewów z rodziny różowatych (głóg, tarnina, wiśnia ptasia, dzika róża), które ograniczają rozwój roślinności napiaskowej. Inwentaryzacja przyrodnicza wykazała także występowanie miecznika ciemnego i gąsiorka.

Pogalewski Park. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 6 ha, obejmuje tereny dawnego parku przydworskiego. Położony jest on bezpośrednio przy wschodniej części Pogalewa Małego, naprzeciwko kapliczki i polnej drogi łączącej wieś z Naborowem. Obecnie jest to miejsce ulegające całkowitej naturalizacji, gdzie stopniowo wykształcają się siedliska grądu środkowoeuropejskiego(Galio-Carpinetum) i łęgu jesionowo-dębowego (Ficario vernae-Ulmetum minoris) o mozaice z ciężkimi do określenia granicami. W drzewostanie występuje bardzo wiele dorodnych drzew o wymiarach pomnikowych pochodzących jeszcze z niemieckich założeń parkowych. Do takowych drzew należy cała seria potężnych dębów szypułkowych a także dorodne okazy buka pospolitego, tulipanowca amerykańskiego oraz sosny wejmutki. Poza tym występują tu licznie drzewa z gatunku lipa drobnolistna, grab pospolity, jesion wyniosły, klon jawor, świerk pospolity, olcha czarna oraz topola biała. Warstwa podszytu jest dobrze wykształcona, zwłaszcza w południowej części. Dominuje głównie leszczyna pospolita oraz bez czarny z niewielkim udziałem czeremchy zwyczajnej, derenia świdwy i trzmieliny pospolitej. Runo leśne charakteryzuje się bogatym składem gatunków grądowych i łęgowych, m.in. bluszczyk kurdybanek, czosnaczek pospolity, fiołek wonny, gwiazdnica wielkokwiatowa, kokorycz pusta, miodunka ćma, podagrycznik pospolity, przytulia czepna, świerząbek gajowy, zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny, złoć żółta. W południowo-zachodniej części parku znajdują się pozostałości grodziska. Jest to duży czworoboczny nasyp grodziska w typie stożkowatym, którego wiek datuje się na XIII-XV wiek. W czasach istnienia pałacu, w nasypie urządzono pałacową lodownię. Jej śladem są pozostałości murowanego wejścia.

Naborowska Struga. Stosunkowo duży użytek ekologiczny o powierzchni około 15 ha, obejmujący odcinek nizinnej strugi Barłożna wraz z przyległym pasem zadrzewień o szerokości 50-100 m (zależnie od fragmentu). Całość ulokowana jest w oddziale leśnym 371 txy nadleśnictwa Wołów, około 600 m na północny-zachód od ostatnich zabudowań miejscowości Pysząca oraz około 300 m na wschód od drogi łączącej Pogalewo Małe z Naborowem. Brzegi strumienia porośnięte są ubogim wariantem grądu środkowoeuropejskiego (Galio-Carpinetum). Drzewostan składa się głównie z dorodnych okazów dębu szypułkowego i lipy drobnolistnej z dużym udziałem olchy czarnej, zwłaszcza przy strumieniu. Poza tym notuje się pojedyncze klony jawory, graby pospolite, wiśnie ptasie i drzewa iglaste pochodzące z dawnych nasadzeń (świerk pospolity, sosna zwyczajna). Warstwa podszytu dobrze rozwinięta, gdzie dominuje leszczyna pospolita a także bez czarny, trzmielina pospolita i młode okazy olchy oraz dębu. W runie leśnym występują głównie pospolite i typowe gatunki żyznych lasów liściastych m.in. czosnaczek pospolity, gajowiec żółty, gwiazdnica wielkokwiatowa, konwalia majowa, kokoryczka wonna, miodunka ćma, podagrycznik pospolity, zawilec gajowy i ziarnopłon wiosenny. Inwentaryzacja przyrodnicza wykazała stanowiska chronionych gatunków płazów (rzekotka drzewna, żaba moczarowa) oraz ptaków (sikora bogatka, ortolan). Teren stanowi ważną ostoję dla zachowania lokalnej bioróżnorodności pośród rozległych hektarów pól uprawnych.

Murawy pod Żerkówkiem. Projektowany użytek ekologiczny o niewielkiej powierzchni około 2 ha położony jest w północno-zachodniej części miasta Brzeg Dolny, około 0,3 km na południe od wsi Żerkówek, pomiędzy ul. Dębowa a torami kolejowymi. Całość obejmuje rzadkie w gminie murawy napiaskowe (Koelerion glauce) na krawędzi Wysoczyzny Rościsławickiej z cennymi gatunkami roślin i entomofauny, m.in. goździk kartuzek, jasieniec piaskowy i kocanki piaskowe. Całość jest silnie zagrożona zniszczeniem albowiem przez obszar projektowanego użytku przebiega trasa obwodnicy Brzegu Dolnego. Obecnie znaczna część muraw uległa bezpowrotnemu zniszczeniu w związku z budową drogi. Na obszarze gminy występuje wiele płatów muraw napiaskowych, które są tutaj stosunkowo częste w postaci niewielkich płatów ulokowanych pośród innych muraw lub w miejscach po dawnych wycinkach. Murawy notuje się m.in. w okolicach Radecza, Starego Dworu, Bukowic oraz na północy miasta Brzeg Dolny.

Storczykowa Łąka. Projektowany niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 2 ha położony jest około 250 m na północ od nowo wybudowanej obwodnicy miasta Brzeg Dolny, pomiędzy zalesieniami oddziału 124 j,l i polami uprawnymi. Całość obejmuje zarośla wierzbowe i siedliska nieleśne, gdzie dominują turzycowiska oraz niewielkie fragmenty zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych (Molinion) poprzedzielane zakrzaczeniami wierzbowymi i olchowymi. Występuje tu liczna flora łąkowa, m.in. bukwica lekarska, przytulia pospolita, przytulia właściwa, czarcikęs łąkowy a także gatunki rzadkie lub chronione m.in. kosaciec syberyjski, pełnik europejski, kukułka szerokolistna. Teren obecnie podlega silnej sukcesji leśnej, gdzie wkraczają zarośla wierzbowe, brzozowe, topolowe i olchowe. Miejscami także zaczynają dominować liczne gatunki traw wypierające słabsze konkurencyjne storczyki i inne rośliny łąkowe.

Radeczńskie Strumienie. Jest to stosunkowo duży projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 20 ha, położony 0,5 km na południowy wschód od Radecza, w oddziałach leśnych 329 c-g, 330 b-d, f-h, j oraz 346 d, f w leśnictwie Radecz, obręb leśny Bagno nadleśnictwa Oborniki Śląskie. Teren rozpościera się pomiędzy zabudowaniami zakładów chemicznych w Brzegu Dolnym a drogą powiatową w Radeczu. Jest to miejsce stanowiące potencjalnie jeden z najcenniejszych fragmentów na terenie gminy, jednak nie ma tu dokładnych danych przyrodniczych a jedynie niepełne i ogólnikowe wzmianki o występujących tu potencjalnie gatunkach. Na omawianym terenie stwierdzono głównie siedliska leśne, w tym wilgotne łęgi jesionowo-olszowe (Fraxino-Alnetum) porośnięte olszą czarną i jesionem wyniosłym z niewielkim udziałem klonu zwyczajnego, grabu pospolitego i sosny zwyczajnej będącej efektem dawnych nasadzeń. Warstwa podszytu dobrze rozwinięta, składająca się na krzewy derenia świdwy, czeremchy pospolitej i bzu czarnego. Bogate runo leśne składa się na pospolite gatunki jak pokrzywa zwyczajna, wiązówka błotna, świerząbek orzęsiony, niecierpek pospolity, tojeść pospolita, wietlica samicza, bodziszek cuchnący, kuklik zwisły, jasnota plamista, jaskier rozłogowy, śledziennica skrętolistna i chmiel zwyczajny. Poza tym miejscami występują wilgotny wariant boru świerkowego, który powstał w skutek sztucznych nasadzeń świerka na siedliskach wilgotnych łęgów. W efekcie w runie występuje bogata szata mchów i paprotników, głównie pospolitych gatunków. Tutejsze fragmenty nieleśne obejmują przede wszystkim pobocza dróg, tereny naokoło śródleśnego stawu oraz śródleśne polanki. W miejscach tych wykształciła się mozaika wilgotnych łąk i torfowisk o charakterze przejściowym, gdzie stwierdzono m.in. chronione gatunki jak listera jajowata i kukułka szerokolistna. Dodatkowo w obszarze miejscowości Radecz wymieniano stanowiska kruszczyka błotnego (obecnie niepotwierdzone) oraz lipiennika Loesela. W przypadku drugiego gatunku byłoby to jedyne znane stanowisko w województwie, jednak brak jest dokładnych i potwierdzonych danych poza mglistymi wzmiankami o występowaniu lipiennika gdzieś na torfowiskach koło wsi Radecz. Część planowanego użytku została wyłączona spod jurysdykcji nadleśnictwa aby móc poprowadzić tam kontynuację budowanej obwodnicy Brzegu Dolnego. Nie wiadomo jakie stanowiska cennych lub chronionych roślin mogą ulec zniszczeniu albowiem teren ten nie posiada dokładnie przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej. W latach 90. ubiegłego wieku planowano utworzenie rezerwatu „Torfowisko Radecz” ze stanowiskiem kosatki kielichowatej i lipiennika Loesela, jednak tu także brakuje informacji o odnośnie dokładnej lokalizacji i przebiegu granic.

Grodzanowskie Skarpy. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 12 ha, położony jest bezpośrednio na zachód od ostatnich zabudowań miejscowości Grodzanów, pomiędzy gminną drogą Grodzanów-Prawików a korytem Odry, w całości na gruntach nadleśnictwa Wołów w części oddziałów 314-317. Teren obejmuje wąski pas (100-150 m szerokości) nadodrzańskiej skarpy lessowej o stromych krawędziach i bogatej rzeźbie w postaci drobnych wąwozów i parowów, ciągnącej się na długości około 1 km. Miejscami występują liczne wysięki i oraz źródliska tworzące drobne i kręte potoki uchodzące bezpośrednio do Odry. Skarpy stanowią ważną ostoję bioróżnorodności albowiem tereny leśne powyżej stanowią w większości ubogie monokultury sosnowe. Górną część skarp oraz wierzchowinę porasta kwaśna dąbrowa (Quercetea robori-petraeae) z dominującym w drzewostanie dębem szypułkowym oraz domieszką sosny. W runie leśnym występują głównie pospolite gatunki jak borówka czarna, pszeniec zwyczajny, konwalijka majowa i wrzos zwyczajny. W dolnej części skarp i wokół źródlisk wytworzyły się żyzne lasy liściaste będące grądem środkowoeuropejskim (Galio-Carpinetum) z bogatą mozaiką gatunkową, zarówno w drzewostanie (lipa drobnolistna, grab pospolity, dąb szypułkowy) jak i w warstwie runa leśnego, gdzie stwierdzono głównie pospolite i typowe dla siedliska gatunki (kokorycz pusta, kokorycz wątła, piżmaczek wiosenny, zawilec gajowy). Na granicy lasu i łąk, w miejscach wybitnie wilgotnych, notuje się kępy rzadkiego i objętego ochroną wilczomlecza błotnego. Okolica Skarpy stanowi także miejsce żerowania i rozrodu przeplatki maturny, rzadkiego gatunku motyla objętego dyrektywą siedliskową oraz ochroną ścisłą. Ze względu na duże stromizny i brak wytyczonych dróg oraz ścieżek zaleca się zwiedzanie tego miejsca z zachowaniem dużej dozy ostrożności.

Magdalenka. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 30 ha ulokowany jest na wschód od miejscowości Jodłowice i Stary Dwór, gdzie wschodnia granica obiektu stanowi jednocześnie granicę z powiatem trzebnickim. Magdalenka obejmuje swoim zasięgiem rozległy kompleks siedlisk łąkowych o bogatej i różnorodnej mozaice składającej się m.in. z podmokłych łąk trzęślicowych i selernicowych, muraw napiaskowych a także nieużytków i zadrzewień śródpolnych. Nie ma tutaj rozległych terenów leśnych, które w większości ograniczają się do śródpolnych remiz oraz wąskich pasów łęgów olchowych i topolowych ciągnących się wzdłuż licznych cieków wodnych. W łęgach tych występują pospolite i typowe dla siedliska rośliny (śledziennica, zawilec gajowy, miodunka plamista) oraz rzadkie i chronione gatunki jak pierwiosnek wyniosły i wawrzynek wilczełyko a także rzadki w skali kraju grzyb, piestrzenica olbrzymia. Łąki i murawy wstępują tutaj w postaci kilkunasta większych płatów, głównie we wschodniej części. Poprzedzielane są one bezimiennymi ciekami wodnymi oraz śródpolnymi zadrzewieniami. Część z nich jest użytkowana rolniczo, gdzie występuje seria łąk kośnych użytkowanych ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) z licznymi populacjami pospolitych i typowych dla tego siedliska gatunków jak bodziszek łąkowy, firletka poszarpana, pasternak zwyczajny oraz liczne trawy (rajgras, wiechlina, kupkówka, kostrzewa). Cenniejsze płaty roślinności łąkowej występują we wschodniej części, gdzie stwierdzono zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) z bogatymi populacjami krwiściągu lekarskiego, bukwicy pospolitej czy przytuli właściwej. Z gatunków rzadkich lub chronionych występuje m.in. czarcikęs łąkowy, kosaciec syberyjski, kukułka szerokolistna i nasięźrzał pospolity. Magdalenka jest największym projektowanym użytkiem na terenie gminy i jednocześnie jest jednym z najcenniejszych i najbogatszych przyrodniczo miejsc w gminie, stanowiąc ważną ostoję dla zachowania lokalnej bioróżnorodności flory i fauny. Obszar w dużej mierze zatracił dawny charakter.

Pogalewskie Źródliska. Jest to jedyny obszar na terenie gminy proponowany do objęcia ochroną jako rezerwat przyrody o powierzchni ok. 12 ha. Całość obejmuje skarpy opadające w kierunku Odry na zachód od ostatnich zabudowań miejscowości Pogalewo Wielkie, w oddziale leśnym 298 b,d,f nadleśnictwa Wołów. Teren o bogatej rzeźbie obejmującej strome lessowe zbocza na granicy Wysoczyzny Rościsławskiej, posiadające bogatą rzeźbę w postaci serii drobnych wąwozów lessowych i parowów a także licznych źródlisk i wywierzysk formujących sieć drobnych strumieni. Strumienie te w dużej mierze scharakteryzowane są jako seria poników (znikają pod powierzchnią gruntu, by po kilkudziesięciu lub kilkuset metrach pojawić się ponownie). Pogalewskie Źródliska cechują się bardzo dobrze wykształconymi siedliskami leśnymi, obejmującymi głównie grąd środkowoeuropejski (Galio-Carpinetum) w wyższych położeniach i Łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum) ulokowany w niższych partiach oraz wokół wywierzysk. W drzewostanie występuje bardzo wiele dorodnych drzew, w tym okazy o wymiarach pomnikowych jak dęby szypułkowe oraz jesiony wyniosłe. Poza tym występują tu licznie lipy drobnolistne, graby pospolite, kolny jawory, świerki pospolite, olchy czarne oraz topole białe. Część drzew porośnięta jest kwitnącymi okazami bluszczu pospolitego. Warstwa podszytu jest dobrze wykształcona, zwłaszcza w dolnej części, gdzie dominuje głównie leszczyna pospolita, w tym bardzo dorodne okazy o wymiarach przekraczających 70-80 cm w obwodzie (jedyna pomnikowa leszczyna pospolita w województwie mierzy 75 cm). Poza tym licznie występuje bez czarny, czeremcha zwyczajna i czeremcha amerykańska, dereń świdwa, głów jednoszyjkowy i trzmielina pospolita. Runo leśne charakteryzuje się bogatym składem gatunków grądowych i łęgowych, m.in. bluszczyk kurdybanek, czosnaczek pospolity, fiołek wonny, gwiazdnica wielkokwiatowa, kokorycz wątła, konwalia majowa, miodunka ćma, łuskiewnik różowy, podagrycznik pospolity, przytulia czepna, świerząbek gajowy, zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny i złoć żółta. Miejscami występują także kobierce kokoryczy pustej, szczególnie w wilgotniejszych fragmentach. Wśród cennych gatunków ornitofauny stwierdzono m.in. dzięcioła średniego, dzięcioła zielonego oraz turkawkę. Mimo wysokich walorów przyrodniczych obszar jest silnie zagrożony zniszczeniem, zwłaszcza niżej położone fragmenty. Kilka kilometrów na zachód budowany jest stopień wodny Malczyce. Po jego ukończeniu ma powstać zbiornik wodny na wschód od stopnia całkowicie zalewając obecnie istniejący polder Odry na odcinku gminy Brzeg Dolny.

Poza tym na terenie gminy wytypowano szereg drobnych fragmentów stanowiących ważną ostoję lokalnej bioróżnorodności. miejsca rozrodu i bytowania chronionych gatunków zwierząt lub będących stanowiskami roślin rzadkich w skali gminy. Są to:

Buławniki. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 5 ha, obejmuje szeroki pas ciepłolubnej dąbrowy ciągnący się wzdłuż drogi z jedynym znanym stanowiskiem buławnika mieczolistnego na obszarze gminy. Teren położony jest około 1 km na południowy zachód od Godzięcina. W drugiej dekadzie XXI wieku na omawianym obszarze przeprowadzono liczne wycinki drzew w formie gniazd powodując zaburzenia w struktury w siedlisku. W utworzonych lukach z dostępem do światła zaczęły intensywnie rozwijać się gatunki porębowe oraz światłolubne, które wypierają pierwotną roślinność leśną.
Dołki. Niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 1 ha, obejmujący swoim zasięgiem niewielkie oczka wodne, będące miejscem rozrodu płazów. Zbiorniki są położone około 0,6 km na północny zachód od Starego Dworu. We wskazywanej lokalizacji na mapie gminy nie występują żadne zbiorniki wodne a jedynie monokultura młodnika sosnowego. Być może oczka wodne znajdują się gdzieś w sąsiedztwie, jednak brak na tą chwilę dokładnych danych lokalizacyjnych.
Listera na Zakręcie. Niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 0,5 ha, obejmujący stare wyrobisko o wilgotnym podłożu z cennym stanowiskiem listery jajowatej. Wyrobisko położone jest 0,3 km na północ od Żerkówka (przy łuku szosy).
Naborowskie Oczko. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 0,5 h, obejmujące śródpolne oczko wodne położone, będące miejscem rozrodu płazów. Położone około 0,5 km na północny zachód od Naborowa.
Piaskownia Pogalewo. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 5 ha, obejmujący wyrobisko piasku (na części użytkowane) porośnięte roślinnością napiaskową i kserotermiczną, z kępami skarlałych sosen. Rzadkie rośliny (m.in. goździk kartuzek, kocanki piaskowe) oraz cenna entomofauna motyli dziennych. Obiekt położony jest na północny zachód od Pogalewa Małego.
Rogalik. Projektowany użytek ekologiczny o powierzchni około 1 ha, obejmujący dawne wyrobisko piasku z rzadkimi gatunkami roślin i cennej entomofauny. Położone jest przy północnym krańcu Pyszącej.
Rzekotka. Projektowany niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 2 ha, obejmujący oczko wodne wraz z zadrzewieniem śródpolnym, będące miejscem rozrodu rzekotki drzewnej i innych płazów. Położone jest przy północnej części Pozalewa Małego
Słowicze Stawki. Projektowany niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 1 ha, obejmujący płytkie stawki z zadrzewieniami położone w krajobrazie rolniczym. Proponowany użytek znajduje się 0,5 km na wschód od Godzięcina.
Torfowce. Niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 2 ha, obejmujący podmokłe i częściowo zalane obniżenie terenu, o charakterze mszysto-trzcinowym, pośród borów sosnowych, położone 0,2 km na wschód od Radecza. Z powodu systematycznie malejących rocznych opadów w regionie, poziom wód gruntowych uległ obniżeniu. Większość obniżenia uległo wyschnięciu co powoduje stopniowe wycofywanie się torfowców i roślinności błotnej.
Zagubione Oczko. Niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 0,5 ha, obejmujący drobne śródpolne oczko wodne, położone wokół dużego obszaru pól uprawnych. Około 1 km na północny wschód od Naborowa.
Żabie Oczko. Projektowany niewielki użytek ekologiczny o powierzchni około 2 ha, obejmujący oczko wodne wraz z zadrzewieniem śródpolnym, będące miejscem rozrodu płazów. Położone jest około 0,8 km na północny wschód od Grodzanowa.

Wśród obszarów nieobjętych planami ochrony należy:

Glinianki w Pogalewie Wielkim. Obszar poeksploatacyjny zlokalizowany na południe od głównej drogi w Pogalewie Wielkim. Na powierzchni około 15 ha znajduje się seria dawnych wyrobisk gliny, które po zalaniu wodą uformowały dwa duże zbiorniki wodne oraz 2 mniejsze. Całość zlokalizowana jest na wychodni iłów trzeciorzędowych w dolinie Odry, którego miąższość wynosi około 10 m, a średnia grubość nakładu dochodzi do 3,2 m. Eksploatacja została zaniechana w 1992 roku i dotychczas nie ma planów wznowienia. Obecnie południowy zbiornik jest zagospodarowany pod komercyjne łowisko. Jednak najcenniejszy jest zbiornik północny o owalnym kształcie ze stosunkowo zróżnicowaną linią brzegową. Naokoło występują liczne hałdy pokopalnianej gliny, które jednocześnie rozdzielają oba zbiorniki. Całość tworzy miejsce o bardzo urozmaiconej rzeźbie. Ze względu na niedawne zaniechane eksploatacji, w miejscu tym występuje głównie roślinność z pierwszych stadiów sukcesji roślinnej obejmującej trzcinowiska, szuwary oraz zarośla wierzbowe, brzozowe i klonowe. Jednak pomimo tak krótkiego czasu, na brzegach i hałdach schronienie znalazło kilka rzadkich gatunków roślin jak goździk kosmaty, centuria nadobna, centuria pospolita, głowienka wielkokwiatowa i wilżyna rozłogowa. Całość zbiorowisk jest tutaj bardzo urozmaicona, od muraw kserotermicznych na nasłonecznionych zboczach hałd, poprzez ciepłolubne okrajki po roślinność wodną i brzegową. Na północnych brzegach występują wysięki wodne, wokół których powstały niewielkie młaki. Są one jednak silnie zagrożone z powodu mocno rozrastającej się trzciny. Obiekt objęty jest ochroną w ramach obszaru Natura 2000 Łęgi Odrzańskie.

Informacje praktyczne:

bardzo zróżnicowany dojazd. Niektóre miejsca ulokowane są tuż przy drogach (Park w Pogalewie, Helenka, Listera na Zakręcie), do innych trzeba przejść 100-500 m od najbliższej drogi (większość oczek wodnych, Naborowska Struga, Storczykowa Łąka). W przypadku wielu terenów brakuje dogodnych miejsc do parkowania wymuszając pozostawienie samochodu o kolejne kilkaset metrów. Jednak mimo wszystko do większości obiektów jest możliwe dojście
teren praktycznie całkowicie pozbawiony zagospodarowania turystycznego a wszystkie wymienione tu obiekty nie są w żaden sposób oznaczane na mapach lub jakichkolwiek przewodnikach. Wyjątek stanowi Park w Pogalewie, który jest oznaczany jako teren parkowy. Aby trafić do większości omawianych obiektów należy mieć dobrą mapę oraz dobrą znajomość regionu
większość obszarów mimo iż nie jest zagospodarowana turystycznie to nie stanowią one obszarów trudnych w poruszaniu się. Gmina położona jest na obszarze nizinnym, gdzie występują niewielkie różnice wysokości. Jedynie obiekty ulokowane na nadodrzańskich skarpach cechuje pewien poziom trudności ze względu na liczne strome stoki bez oficjalnie wyznaczonych dróg czy ścieżek
w gminie występuje kilka pomników przyrody, głównie dęby i platany a także głaz Romera będący największym głazem narzutowym w województwie
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: kwiecień (piestrzenice, wiosenne geofity, wawrzynek), maj (buławnik mieczolistny, kukułka, nasięźrzał), czerwiec (listera, kosaciec, mieczyki, murawy napiaskowe), lipiec (łąki trzęślicowe), jesień (przebarwiające się liście, grzyby)