Cenne Tereny w Gminie Wołów

2 lutego 2023 Wyłączono przez admin

Gmina Wołów przynależy do grupy najbogatszych przyrodniczo gmin nizinnej części Dolnego Śląska. Leży na styku kilku regionów geograficznych, gdzie występuje bardzo duże zróżnicowanie siedlisk, od nadrzecznych łęgów po suche murawy napiaskowe i bagienne olsy porzeczkowe. Mimo całego bogactwa, w opracowaniach przestrzennych i środowiskowych gminy wytypowano zaledwie kilka obiektów wartych objęcia ochroną. Wszystkie one zostaną zaprezentowane w poniższym artykule wraz z kilkunastoma innymi terenami.

Gmina Wołów obejmuje środkową część powiatu wołowskiego. Przez jej środek przebiega granica dwóch regionów geograficznych – Wału Trzebnickiego i Niziny Śląskie, dokładniej Obniżenia Ścinawskiego i Wzgórz Trzebnickich oraz Pradoliny Wrocławskiej i Wysoczyzny Rościsławskiej. Bogata rzeźba spowodowała równe bogactwo przyrodnicze. Sąsiedztwo Odry oraz dziesiątek jej dopływów umożliwiło powstanie rozległych lasów łęgowych, jednych z największych powierzchniowo w Polsce, oraz wielu siedlisk wodno-błotnych, w tym jedne z większych olsów porzeczkowych w regionie. Na urozmaiconych wzgórzach występują dobrze wykształcone grądy, kwaśne dąbrowy oraz murawy z roślinnością kserotermiczną i sucholubną. O dużym bogactwie świadczyć może powołanie parku krajobrazowego Dolina Jezierzycy oraz dwóch rezerwatów przyrody (Odrzysko i Uroczysko Wrzosy). W XXI wieku powołano także wiele obszarów Natura 2000 (Dębiańskie Mokradła, Dolina Łachy, Łęgi Odrzańskie, Wzgórza Warzęgowskie, Zagórzyckie Łąki).

Mimo bardzo dużego bogactwa przyrodniczego, obecne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gminy wytypowały tylko kilka obszarów, które być może w dalekiej przyszłości zostaną objęte ochroną w formie rezerwatu przyrody lub użytku ekologicznego. Należą do nich:

Krzydlińskie Łąki – opisane w osobnym artykule

Turzycowisko nad Niecieczą – opisane w osobnym artykule

Boraszyńskie Oczka, jest to projektowany rezerwat przyrody o powierzchni 2,64 ha, obejmujący dwa śródleśne zbiorniki wodne o eutroficznym charakterze w oddziale leśnym 49 nadleśnictwa Wołów. Obiekt zlokalizowany jest na południowy – wschód od Boraszyna i graniczy bezpośrednio z powiatową drogą 340. Całość tworzy mozaikę wielu zróżnicowanych siedlisk obejmujących zarówno siedliska leśne, roślinności brzegowej i wodno-błotnej. Do najważniejszych zbiorowisk należy zespół „lilii wodnych” (Nupharo-Nymphaeetum albae). Jest to charakterystyczny zespół wyróżniający się występowaniem roślin o dużych pływających liściach i jaskrawych kwiatach. Występuje w obu zbiornikach. Co ciekawe siedlisko wpływa na spłycanie się jeziorek albowiem zespół cechuje produkowanie znacznych ilości biomasy, co dodatkowo odgrywa istotną rolę w wypłycaniu. Wśród gatunków charakterystycznych występują grzybienie białe, grążel żółty, rogatek krótkoszyjkowy oraz rdestnice. Brzegi porośnięte są liczną i bogatą roślinnością, w skład której wchodzą głównie pospolite gatunki wodno-błotne takie jak jaskier jadowity, pałka szerokolistna, łączeń baldaszkowy, psianka słodkogórz, mozga trzcinowata, strzałka wodna, żabieniec babka wodna, niezapominajka błotna czy knieć błotna (kaczeniec). W większej odległości od brzegu występują zakrzewienia i uboga forma grądu środkowoeuropejskiego z takimi gatunkami jak konwalia majowa, konwalijka dwulistna i kruszyna pospolita. W graniach projektowanego rezerwatu stwierdzono wiele rzadkich gatunków roślin, w tym salwinia pływającą i rogatek krótkoszyjkowy. W grądach otaczających zbiorniki wodne rozwija się bardzo rzadki gatunek chrząszcza – dąbrowiec samotnik, a w samych oczkach wodnych – chroniona kałużnica czarna.

Jezierzyca, jest to projektowany rezerwat przyrody o powierzchni 12,88 ha, obejmujący 8 km, środkowy bieg rzeki na odcinku pomiędzy Kretowicami i Orzeszkowem oraz średniowieczne grodzisko w bezpośredniej bliskości cieku. Na terenie występuje wiele siedlisk wodno-błotnych i roślinności brzegowej. Omawiany odcinek jest ważnym miejscem rozrodu i żerowania licznej awifauny (bielik, bocian czarny, dzięcioł czarny, dudek, słonka, gąsiorek, zimorodek, żuraw, siniak) a także innych zwierząt (różanka, rzekotka drzewna, bób, wydra). Wzdłuż koryta rzeki widoczne są liczne ślady procesów geomorfologicznych (skarpy brzeżne, meandry) oraz ślady średniowiecznego grodziska. Grodzisko umiejscowione jest na niewielkim wzgórzu położonym na zachód do zabudowań wsi Kretowice, na lewobrzeżnym fragmencie Jezierzycy w oddziale leśnym 17a. Wzgórze porasta dobrze zachowany grąd środkowoeuropejski z wybitnie dorodnymi lipami drobnolistnymi oraz runem leśnym bogatym w liczne wczesnowiosenne geofity jak czosnaczek pospolity, gwiazdnica gajowa, jasnota biała, kopytnik pospolity, miodunka ćma, zawilec gajowy i zawilec żółty.

Rudniański Łęg, jest to proponowany użytek ekologiczny obejmujący mozaikę siedlisk w samym sercu parku krajobrazowego, pomiędzy miejscowościami Dębno i Rudno. Występuje wiele cennych ekosystemów lasów łęgowych i podmokłych łąk selernicowych, trzęślicowych i niżowych łąk użytkowanych ekstensywnie. Tereny leśne w większości zostały „wykrojone” z projektowanego obszaru tworząc na mapie dziwaczny przebieg granicy. Wśród lasów dominują niewielkie płaty młodych łęgów olszowo-jesionowych (Fraxino-Alnetum) z dużym udziałem innych gatunków drzew, w tym typowo grądowych jak dąb i lipa oraz z dużym udziałem sosny i świerka będących efektem dawnych nasadzeń. W runie występuje wiele rzadkich lub chronionych gatunków, m.in. bluszcz pospolity, kalina koralowa, miodownik melisowaty (jedyne stanowisko w parku), kukułka Fuchsa, kopytnik pospolity i pierwiosnek lekarski. Tereny łąkowe to w dużej większości kośne łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris). Znacząca część płatów powstała w wyniku przeprowadzenia melioracji osuszających wilgotne siedliska, które zachowały się już głównie tylko wzdłuż kanałów. Z tego względu spotyka się tu często mozaikę siedlisk wilgotnych i świeżych. W granicach kośnych łąk świeżych na użytku ekologicznym znajdują się liczne powierzchnie wilgotniejsze, nawiązujące składem roślinnym i charakterystyką do siedlisk łąk zmiennowilgotnych, selernicowych, a w miejscach najwilgotniejszych nawet do zbiorowisk szuwarowych i trzcinowisk. Wśród gatunków rzadkich lub chronionych odnotowano m.in. kosaciec syberyjski, kukułka szerokolistna, nasięźrzał pospolity, pierwiosnek wyniosły i śniedek cienkolistny. Rudniański Łęg stanowi ważną ostoję dla lokalnej fauny. Wykazano tu stanowiska rzadkich gatunków motyli – modraszek nausitous, modraszek telejus, przeplatka maturna, przeplatka cinksia, górówka meduza. W łęgu i na łąkach stwierdzono miejsca lęgowe lub żerowiska rzadkich gatunków ptaków – derkacz, słonka, srokosz, strumieniówka, świerszczak, bocian czarny, dudek, dzięcioł czarny, dzięcioł zielonosiwy, gąsiorek, samotnik, żuraw, oraz płazów – rzekotka drzewna.

Staw Garncarz, projektowany użytek ekologiczny o powierzchni 10,43 ha, obejmujący dwa śródleśne stawy wraz z otaczającymi siedliskami w oddziale leśnym 271d i 275b. Stawy te obecnie w dużej mierze uległy eutrofizacji i zarastaniu, którego głównym powodem jest znaczne obniżenie poziomu wody w obu zbiornikach. Proces wysychania i zarastania jest szczególnie szybki i dobrze widoczny we wschodnim zbiorniku, którego lustro wody obejmuje zaledwie 20-25% dawnej powierzchni. Poziom wody jest niski od tylu lat, że miejscami doszło do sukcesji leśnej w postaci niewielkich zadrzewień brzozowych i topolowych. Na brzegach występuje liczna roślinność wodno-błotna i brzegowa. Głównie są to gatunki pospolite jak czyściec błotny, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, tojeść pospolita, tojeść bukietowa, przetacznik długolistny oraz liczne turzyce i trawy. Na stawach stwierdzono niewielką populację kotewki orzech wodny, która jest silnie zagrożona z powodu opadającego poziomu wody. Miejsce stanowi ważną ostoję dla chronionych gatunki ptaków – bąk, błotniak stawowy, zausznik, zimorodek, wodnik, żuraw, dzięcioły (średni, czarny, zielonosiwy) oraz okolicznych płazów – kumak nizinny, rzekotka drzewna, ropucha szara; ssaków – wydra, bóbr.

Żurawie Mokradło, projektowany użytek ekologiczny o powierzchni 12,43 ha w oddziale leśnym 134 f-j, 135 d,f-g na północny-zachód od zabudowań miejscowości Dębno. Przez środek obszaru przepływa rzeczka Nieciecza. Całość obejmuje stosunkowo duże, śródleśne mokradło wraz z otaczającymi borem sosnowym. Brakuje informacji o występowaniu rzadkich lub chronionych gatunków roślin, jest tu natomiast dobrze udokumentowana fauna. Mokradło stanowi ważne miejsce lęgowe dla samotnika i żurawia krzykliwego w graniach parku. Dodatkowo jest to miejsce bytowania i rozrodu wielu rzadkich gatunków zwierząt: żaba moczarowa, rzekotka drzewna, bocian czarny i bóbr.

Poniżej wymieniliśmy pozostałe tereny o wysokich walorach przyrodniczych, które nie figurują w planach samorządu do objęcia ochroną. Należą do nich:

Grądy Tarchalickie, rozległy teren obejmujący nadodrzańskie lasy i rozlewiska pomiędzy miejscowościami Tarchalice i Domaszków, częściowo pokrywające się oddziałami leśnymi 77, 96-99, 119-122, 143-146 i 180-181. Dawniej teren był proponowany do objęcia ochroną w formie rezerwatu przyrody lub użytku ekologicznego, jednak od II dekady XXI wieku propozycja ta zniknęła z opracowań ochrony środowiska samorządu. Pierwotnie obszary te porastały rozległe lasy grądowe i łęgowe tworzące mozaikę siedliskową o trudnych do rozróżnienia granicach. Łęgi zajmują najżyźniejsze i najwilgotniejsze fragmenty w bezpośredniej bliskości Odry oraz w zagłębieniach terenu. Wiek najstarszych drzewostanów dębowych i wiązowych szacowany jest na 120-150 lat. Grądy dominują we wschodniej części, głównie w większym oddaleniu od rzeki. W ostatnich 2 dekadach dokonano na tym terenie licznych i rozległych wycinek zmieniających całkowicie krajobraz tego miejsca. W efekcie doszło do dużego zniekształcenia dojrzałych lasów poprzez ich odmłodzenie. W licznych lukach powstały siedliska porębowe, w których dominują gatunki synantropijne oraz uznawane za inwazyjne jak nawłoć kanadyjska, kolczurka klapowana czy liczne gatunki jeżyn. Najcenniejsze i najlepiej zachowane lasy ostały się w północnych i południowo-wschodnich fragmentach. Runo leśne jest najbardziej widowiskowe w okresie wiosennym, kiedy to kwitnienie rozpoczynają groszki wiosenne, gwiazdnice, jasnoty, kokorycze, kopytniki, miodunki, piżmaczki, zawilce oraz objęte ochroną śnieżyczki przebiśnieg. Wśród innych gatunków chronionych występuje tu kruszczyk szerokolistny i wawrzynek wilczełyko. W północnej części ustanowiono strefę ochronną dla miejsc gniazdowania kani rudej (Milvus milvus), która ma tutaj jedną z ważniejszych ostoi w regionie.

Dąbrowy koło Dębna, obiekt zlokalizowany jest w południowej części parku krajobrazowego, przy leśnej drodze udostępnionej dla ruchu samochodowego, która łączy miejscowości Krzydlina Mała i Dębno. Obejmuje w dużej mierze oddziały leśne 207 i 208, oraz częściowo północne fragmenty oddziału 223 i 224. Jest to teren płaski, graniczący od południa i południowego-wschodu z pasmem wydm śródlądowych. Większa część porośnięta jest przez dobrze wykształconą kwaśną dąbrowę (Quercion robori-petraeae) w wieku 80-120 lat zdominowaną przez dąb bezszypułkowy z niewielką domieszką brzozy brodawkowatej i sosny zwyczajnej. Warstwa podszytu jest bardzo słabo wykształcona, miejscami praktycznie nie występuje. W jej składzie dominuje jarząb zwyczajny, kruszyna pospolita oraz młode okazy dębów i brzóz. Runo leśne jest stosunkowo ubogie gatunkowo jednak pokryte gęstą roślinnością składającą się głównie na trzęślicę modrą, trzcinnika leśnego, orlicę pospolitą oraz rozległe kobierce borówki czarnej, której miejscami towarzyszy także borówka brusznica i pszeniec zwyczajny. Wśród gatunków rzadkich odnotowano pojedyncze okazy podkolana białego. W południowej części występuje wariant ciepłolubny bogaty w liczne gatunki grzybów, w tym rzadkie jak koźlarz bruzdkowany (obecnie przeniesiony do rodzaju koźlarek), chroniony ozorek dębowy oraz okratek australijski będący przybyszem z dalekiej Australii. W kierunku wschodnim las stopniowo przechodzi w grąd środkowoeuropejski (Galio-Carpinetum betuli) w wariancie wysokim porastający stosunkowo suche i piaszczyste gleby o kwaśnym podłożu. Są to grądy najuboższe florystycznie, nawiązując roślinnością do borów i kwaśnych dąbrów. W drzewostanie przeważa dąb z domieszką lipy drobnolistnej, grabu oraz drzew szpilkowych, które przedostały się tutaj z okolicznych nasadzeń. W typie siedliskowym odpowiada mu las świeży. Teren jest wysoce zagrożony albowiem w ostatnich latach prowadzone są tutaj liczne wycinki starodrzewia, których zanik doprowadzi do zmiany warunków świetlnych oraz erozji i tak ubogiej już gleby.

Dąbrowy przy Parkingu, niewielki fragment lasów dębowych i grądowych otoczony rozległymi monokulturami sosny i świerka, w całości obejmujący oddział 167a. Jest to las rosnący po południowej stronie powiatowej drogi 340 na odcinku pomiędzy miejscowościami Wołów i Rudno. Nazwa terenu została nadana ze względu na duży parking leśny ulokowany w północno-wschodnim fragmencie. Las w dużej mierze obejmuje kwaśną dąbrowę (Quercion robori-petraeae) ze stuletnim drzewostanem dębowym z domieszką sosny, brzozy brodawkowatej. W części północnej występują niewielkie płaty nawiązujące składem do kwaśnej buczyny i ubogiego grądu środkowoeuropejskiego z drzewostanem dębowo-bukowo-lipowym i dużym udziałem drzew szpilkowych. Runo leśne ubogie i miejscami pozbawione roślinności. Jest to obecnie jedno z niewielu miejsc w gminie, gdzie odnotowano stanowisko rzadkiej i chronionej lilii złotogłów oraz podkolana białego.

Lasy Odrzańskie pod Glinianami, są to tereny nadodrzańskie stanowiące odcinek rozległego kompleksu leśnego rozpościerającego się wzdłuż całej zachodniej granicy gminy. Na omawianym fragmencie kompleks obejmuje lasy w okolicy wsi Gliniany. Całość leży w oddziałach leśnych 255-260. Dominującym siedliskiem jest tutaj łęg jesionowo-wiązowy (Ficario-Ulmetum minoris) obejmujący regularnie zalewany las liściasty na żyznym podłożu o zróżnicowanym gatunkowo runie. W 80-100 letnim drzewostanie dominuje dąb, wiąz pospolity i jesion wyniosły z domieszką gatunków grądowch jak lipa drobnolistna i grab pospolity. Cechą charakterystyczną są niewielkie płaty nawiązujące do żyznej buczyny niżowej w której dominującym drzewem jest buk zwyczajny. W warstwie podszytu występuje bez czarny, trzmielina pospolita, dereń świdwa i porzeczka czerwona. Bogata i zróżnicowana jest także warstwa runa leśnego, dotyczy to szczególnie wiosennych geofitów jak tojeść gajowa, pierwiosnek wyniosły, piżmaczek wiosenny, ziarnopłon wiosenny, złoć żółta, zawilec gajowy i zawilec żółty. Na tym odcinku kompleksu odnotowano serię rzadkich i chronionych roślin z rodziny storczykowatych: buławnik mieczolistnym buławnik wielkokwiatowy (jedyne stanowisko w powiecie wołowskim), kruszczyk szerokolistny i listera jajowata. Obrzeża lasu stanowią ważną ostoję dla naturowych owadów, głównie dziennych motyli jak modraszek nausitous, modraszek telejus i przeplatka maturna. Część drzewostanów uległa w ostatnich latach intensywnym wycinkom, które w znacznym stopniu odmłodziły i przekształciły tutejsze lasy oraz doprowadziły do zniekształcenia naturalnych siedlisk leśnych. Przez środek lasu poprowadzono zielony szlak łączący Gliniany i Lubiąż.

Lasy Odrzańskie pod Prawikowem, jest to najrozleglejszy obiekt z omawianych w artykule, który ma powierzchnię około 1200 ha. Obejmuje szerokie kolano Odry w miejscu, gdzie rzeka skręca na północ, określane na większości map jako Lasy Odrzańskie, co jest naszym zdaniem mylące albowiem wszystkie lasy nad Odrą mogą nosić taką nazwę. Teren obejmuje oddziały leśne 320-370. Choć tak rozległy obszar powinien spokojnie mieć swój własny artykuł, to jednak ze względu na stosunkowo jednolitą strukturę lasu, stwierdziliśmy że jego opis byłby za krótki. Na omawianym terenie dominują łęgi jesionowo-wiązowe (Ficario-Ulmetum minoris). Lasy występują na żyznych madach a ich główny czynnik ekologiczny stanowią okresowe zalewy. W składzie gatunkowym drzewostanu dominuje wiąz pospolity i jesion wyniosły, a towarzyszą mu dąb szypułkowy, wiąz górski, grab, lipa drobnolistna i klon zwyczajny. W środkowo-północnych fragmentach występują także fragmenty z dominacją buka pospolitego nawiązującej składem gatunkowym do żyznej buczyny. Jesion i wiąz występują głównie w bliższym sąsiedztwie Odry, podczas gdy dąb szypułkowy dominuje na terenach w większej odległości od rzeki. Runo leśne jest bardzo bogate, gdzie występują typowe gatunki dla żyznych lasów liściastych jak bodziszek cuchnący, czosnek niedźwiedzi, czosnek zielonawy, czworolist pospolity, czyściec leśny, gwiazdnica gajowa, jasnota biała, jasnota plamista, kłosownica leśna, kokorycz pusta, miodunka ćma, mozga trzcinowata, możylinek trójnerwowy, niecierpek pospolity, pierwiosnek lekarski, piżmaczek wiosenny, przytulia czepna, śledziennica skrętolistna, tojeść rozesłana, trędownik bulwiasty, zawilec gajowy i zawilec żółty. Wśród gatunków rzadkich lub chronionych stwierdzono takie gatunki jak buławnik mieczolistny, kruszczyk szerokolistny, listera jajowata i śnieżyczka przebiśnieg. Wg niektórych opracowań występuje tu także buławnik czerwony. Teren stanowi ważną ostoję dla gatunków naturowych owadów, w tym dla kozioroga dębosza i przeplatki maturny. Lasy pod Prawikowem są skrajnie zagrożone. Od wielu lat prowadzone są tu wzmożone wycinki obejmujące miejscami rębnie gniazdowe niszcząc całe płaty dobrze rozwiniętych lasów. Dodatkowo budowa stopnia wodnego Malczyce spowoduje zmiany w poziomie Odry i może wpłynąć na regularne zalewanie lasów. W efekcie nastąpi przekształcenie siedlisk łęgowych w kierunku grądu.

Łęgi pod Kretowicami, seria kilku płatów lasów łęgowych rosnących pomiędzy miejscowościami Kretowice i Wrzosy, na południe od rzeki Jezierzycy, w całości położone w oddziałach leśnych 17-18 i 78. Łęgi te rozpościerają się na wybitnie płaskim terenie u podnóża Kretowickich Górek, gdzie występuje gęsta sieć niewielkich, bezimiennych cieków wodnych stanowiących lewobrzeżne dopływy Jezierzycy. Dominującym siedliskiem jest łęg jesionowo-wiązowy (Ficario-Ulmetum minoris) obejmujący wilgotny las liściasty na żyznym podłożu o zróżnicowanych i dobrze wykształconych piętrach roślinnych. W drzewostanie dominuje dąb, wiąz pospolity i jesion wyniosły z domieszką gatunków grądowch jak lipa drobnolistna i grab pospolity. W warstwie podszytu występuje bez czarny, trzmielina pospolita, dereń świdwa i porzeczka czerwona. Bogata i zróżnicowana jest także warstwa runa leśnego, bogata szczególnie w wiosenne geofity jak tojeść gajowa, pierwiosnek wyniosły, piżmaczek wiosenny, ziarnopłon wiosenny, złoć żółta, zawilec gajowy i zawilec żółty. Obszar w ostatnich latach przeszedł liczne wycinki tworzące serię rębni i trzebieży pośród dawniej zwartego kompleksu leśnego.

Mojęcicka Struga, niewielki fragment lasów położony wzdłuż cieku wodnego na północny-wschód od miejscowości Mojęcice, w oddziale leśnym 268 i 270. Wzdłuż potoku występuje wąski pas dobrze wykształconego łęgu gwiazdnicowego (Stellario nemorum–Alnetum glutinosae), jest to rzadkie siedlisko z dominującą w drzewostanie olszą czarną i towarzyszącym jej okazom jesionu wyniosłego. Gatunkiem charakterystycznym jest gwiazdnica gajowa i świerząbek korzenny.

Murawy koło Lubiąża, jest to seria niewielkich płatów muraw kserotermicznych i napiaskowych rozmieszczonych w trójkącie miejscowości Lubiąż, Gliniany i Krzydlina Mała. W większości stanowią one powierzchnie liczące po kilkaset m². Na owych murawach stwierdzono jedno z zaledwie kilku ostałych w regionie stanowisk szafirka miękkolistnego i jedyną znaną w zachodniej Polsce populację zarazy piaskowej. Nazwa każdej z muraw jest naszego pomysłu:

murawa „Zachodnie Glinki” o powierzchni 0,7 ha zlokalizowana przy drodze na południe od wsi Gliniany po zachodniej stronie drogi. W dużej mierze jest to pas o szerokości 20-30 m rozciągający się wzdłuż drogi. Porośnięty jest prze ciepło- i sucholubną roślinność stanowiącą mozaikę gatunków typowych dla muraw napiaskowych, muraw kserotermicznych i roślinności ruderalnej. Rośnie tu driakiew lśniąca, zawciąg pospolity i wrotycz pospolity.
murawa „Wschodnie Glinki” o powierzchni 0,66 ha zlokalizowana przy drodze na południe od wsi Gliniany po wschodniej stronie drogi. Jest to murawa o kształcie niemal idealnego kwadratu obejmująca niewielką wnękę na stromym zboczu o wystawie zachodniej. Obrzeża wyrobiska porośnięte są gęstymi krzewowiskami głogu, tarniny, derenia i zdziczałej robinii. Na samej murawie występuje wiele gatunków kserotermicznych jak driakiew żółta, goździk kartuzek, goździk kropkowany, koniczyna polna, posłonek rozesłany, przelot pospolity, szałwia łąkowa. Przy rowie ciągnącym się wzdłuż drogi występują okazy groszku szerokolistnego, gatunku chronionego, prawdopodobnie będące uciekinierami z ogrodów albowiem jedyne populacje uznane za naturalne zlokalizowane są w Niecce Nidziańskiej.
murawa „Szafirkowa Ostoja” o powierzchni 0,2 ha ulokowana na bezimiennym wzniesieniu na południowy-wschód od wsi Gliniany. Murawy stanowią niewielką ostoję pośród rozległych hektarów pól w dole o wymiarach 50×30 m, które ze względu na ukształtowanie nie mogło zostać zagospodarowane pod pole uprawne.
murawa „Stara Piaskownia” o powierzchni 1,2 ha ulokowana w połowie drogi pomiędzy Lubiążem i Krzydliną Wielką, na skrzyżowaniu polnych dróg. Większość powierzchni zajmują siedliska ruderalne i segetalne z dużą liczbą roślinności określanej jako kenofity, czyli rośliny obcego pochodzenia. Najcenniejszy fragment obejmuje północno-środkową część, gdzie zachowały się największe hałdy i niecki dawnego wyrobiska piasku. W jej wnętrzu występuje m.in. macierzanka piaskowa, lepnica wąskopłatkowa, rozchodnik ostry i żmijowiec zwyczajny.
murawa „Piaskowy Wąwóz” o powierzchni 1,6 ha zlokalizowana na północny-wschód od zabudowań wsi Lubiąż, przy drodze prowadzącej do ogródków działkowych. Jest to rozległe wyrobisko tworzące swego rodzaju kotlinkę o 5-6 m wysokości ścianach. Wyrobisko w dużej mierze jest zarośnięte krzewami tarniny, głogu i bzu oraz drzewami, głównie robinii akacjowej, klonu polnego i brzozy omszonej. W końcowej części występuje duża niecka na powierzchni której występuje wiele gatunków roślinności napiaskowej, ruderalnej i segetalnej.
murawa „Szczotlichy Lubiąskie” o powierzchni 0,3 ha, zlokalizowana w połowie drogi pomiędzy miejscowościami Lubiąż i Krzydlina Wielka. Tworzy wąski pas wzdłuż niewielkiego boru sosnowego, od jego południowej strony. W miejscu tym wykształciła się murawa szczotlichowa z licznymi kępami gatunku typowego tj. szczotlichy siwej, której towarzyszy macierzanka zwyczajna, jastrzębiec kosmaczek, wilczomlecz sosnka i zawciąg zwyczajny.

Stara Żwirownia, rozległe wyrobisko położone na północny-wschód od zabudowań wsi Krzydlina Wielka, przy leśnej drodze łączącej miejscowość z Dębnem. Całość położona w zachodniej części oddziału leśnego 247. Obiekt stanowi starą piaskownię o wymiarach 200×100 m, położoną pośród monokultur borów sosnowych. Wyrobisko stanowi ważny element ukazujący wszystkie etapy spontanicznej i stopniowej sukcesji leśnej. W najstarszych fragmentach występuje już stosunkowo dojrzały drzewostan sosnowy z dużym udziałem brzozy brodawkowatej. W miejscach o płaskiej powierzchni, gdzie wodna nie spływa tylko stopniowo wsiąka w podłoże, powstały zakrzaczenia złożone z brzóz, szczodrzeńców, kruszyny pospolitej i inwazyjnej czeremchy amerykańskiej. Obszary stoków charakteryzują się najcięższymi warunkami. Woda tutaj przeważnie spływa zamiast wsiąkać tworząc ubogie i suche środowisko, w którym rosną głównie rośliny zielne i niewielkie krzewiny jak jastrzębiec kosmaczek, jasieniec piaskowy, kocanki piaskowe, wrzos zwyczajny i liczne gatunki traw.

Wydmy Parku Krajobrazowego – jest to seria pasm wydmowych tworzących krótsze lub dłuższe łańcuchy wzdłuż południowej i wschodniej granicy Parku Krajobrazowego Dolina Jezierzycy. W większości są to wydmy o kształtach parabolicznych lub nieregularnych, przy czym te pierwsze formują wzgórza o łukowatym kształcie otwartym w kierunku zachodnim. Kierunek ten nadały dominujące w regionie wiatry wiejące z zachodu. Same wydmy stanowią pozostałość po ostatnim zlodowaceniu, kiedy to w trakcie procesów eolicznych (określenie wszelkiej działalności wiatru na rzeźbę terenu) regularne i silne wiatry przewiewały piaszczyste masy formując niewysokie wzgórza. Procesy te były szczególnie intensywne w zimnych okresach, gdy szata roślinna praktycznie nie występowała i nie mogła hamować procesów przewiewania piasków. Sam region jest wybitnie bogaty w piaski, głównie piaszczyste osady wodnolodowocowe i rzeczne. Gdy następowały okresy ocieplenia, roślinność ponownie wracała na wydmy utrwalając je swoimi systemami korzeniowymi. Etap zarastania jest widoczny obecnie, gdzie większość wydm w parku porośnięta jest przez bory sosnowe i brzozowe młodniki. Wydmy parku tworzą serię wzgórz i pagórków, patrząc od południowego – zachodu w kierunku północno – wschodnim wyróżniamy:

bezimienne wzgórze wydmowe pomiędzy miejscowością Krzydlina Wielka i leśniczówką Dzikowiec.
seria wzgórz pomiędzy stawami rybnymi w Krzydlinie Małej a wojewódzką drogą 340, tworzą rozległe na 5,5 km pasmo wydm, wśród których nazwami wyróżniono wzgórze Wydmuchy (124 m n.p.m.), Trojanki (120 m n.p.m.), Kościeliska (124 m n.p.m.).
seria wzgórz pomiędzy wojewódzką drogą 340 a Stawem Dolnym w otulinie rezerwatu przyrody Uroczysko Wrzosy, tworzą rozległe na 2,5 km pasmo wydm, wśród których dwa wyróżniono nazwami Podgórki (103 m n.p.m.) i Wydmiska (105 m n.p.m.).
seria silnie poprzecinanych wzgórz pomiędzy miejscowością Wrzosy a rzeką Jezierzyca. Tworzą pasmo wydm określane jako Źródlane Wzgórza o długości 3 km, wśród których nazwami wyróżniono Studzianki (105 m n.p.m.), Pod Górą (105 m n.p.m.), Kretowickie Góry (105 m n.p.m.).
Roślinność: wzgórza wydmowe charakteryzują się bardzo skąpą roślinnością, która zdominowana jest przez gatunki wytrzymujące w skrajnie nieprzyjaznym środowisku obejmującym suche i bardzo ubogie podłoże składające się niemal wyłącznie z piasku. Dominującą roślinnością są monokultury sosny zwyczajnej z domieszką brzozy brodawkowatej i omszonej. Wśród gatunków rzadkich lub chronionych na terenie wydm stwierdzono kruszynę pospolitą, podrzenia żebrowca i widłaka jałowcowatego.

Informacje praktyczne:

bardzo zróżnicowany dojazd, jednak większość omawianych obiektów zlokalizowanych jest w pewnej odległości od dróg i możliwych miejsc postojowych. Do terenów najdalej położonych należą Łęgi pod Kretowicami, Staw Garncarz, Tarchalickie Grądy czy Turzycowisko nad Niecieczą. Część miejsc zlokalizowanych jest bezpośrednio przy drogach lub parkingach jak Boraszyńskie Oczka, Rudniańki Łęg i Dąbrowy koło Dębna
ze względu na różnorodność każdy obszar cechuje różny poziom trudności w poszuraniu się. Są to w większości obszary płaskie jednak w większości pozbawione szlaków i dróg. Przez lasy przebiega w większości gęsta sieć dróg. W przypadku mokradeł i turzycowisk brakuje tego elementu. Tylko przez nieliczne obiekty przebiegają szlaki turystyczne
w gminie występuje tylko kilka obszarów objętych ochroną: rezerwat przyrody Odrzysko i Uroczysko Wrzosy, użytek ekologiczny Dolina Juszki, seria pomników przyrody oraz kilka obszarów Natura 2000, m.in. Warzęgowskie Wzgórza
w sąsiednich gminach występuje wiele cennych przyrodniczo miejsc (czytaj: cenne tereny w gminie Wińsko, cenne tereny w gminie Brzeg Dolny) oraz seria pomników przyrody (m.in. Ligota Strupińska, Strupina, Krzelów, Moczydlnica Klasztorna). W okalających gminę samorządach zlokalizowanych jest kilka rezerwatów przyrody (Jodłowice, Łęg Korea, Zabór)
najlepsze przyrodniczo terminy do zwiedzania: kwiecień (wczesnowiosenne geofity w łęgach i grądach, wiosenne grzyby), maj i czerwiec (łąki trzęślicowe, turzycowiska, murawy napiaskowe), lipiec i sierpień (murawy napiaskowe), wrzesień (grzyby w dąbrowach).