Góry Orlickie

30 listopada 2017 Wyłączono przez admin

Obszar Natura 2000 obejmuje niemal w całości polską część Gór Orlickich, które wraz z czeskim odpowiednikiem stanowią jeden z najcenniejszych fragmentów w Sudetach obejmując rzadkie ekosystemy z wieloma gatunkami wymierającymi w kraju i regionie. Możemy spotkać takie perełki jak gnidosz błotny, storczyca kulista, arnika górska, lilia bulwkowata, tłustosz zwyczajny, goryczuszka czeska i jaskier platanolistny.

Typ ochrony: Natura 2000

Kod: PLH020060

Data utworzenia: 2008

Powierzchnia: 2 798,1 ha

Powiat: Kłodzki

Gmina: Kulin Kłodzki, Duszniki Zdrój

Nadleśnictwo: Zdroje

Położenie: Góry Orlickie to długie pasmo górskie rozciągające się południkowo w głąb Republiki Czeskiej. Polska część obejmuje niewielki fragment w północno-wschodniej części pasma, które geograficznie rozciąga się do koryta Bystrzycy Dusznickiej, oddzielającej Góry Orlickie od Bystrzyckich. Obszar Natura 2000 obejmuje większość polskiej części Gór Orlickich oraz południowo-wschodnie tereny Pogórza Orlickiego (fragment Wzgórz Lewińskich), wchodzącego w skład Sudetów Środkowych. Granice obszaru wyznaczają: od zachodu droga gminna łącząca Kulin Kłodzki z miejscowością Kocioł, od północy droga krajowa nr 4 na odcinku Kulin Kł.-Duszniki Zdrój, od wschodu koryto Bystrzycy Dusznickiej a od południa i południowego-zachodu granicę wyznacza granica państwowa. Obszar obejmuje większość dusznickiej dzielnicy Zieleniec oraz osiedla Pogórze, Kozicowa Hala, Graniczna i Wapienniki, a także miejscowości Jawornica, Jerzykowice Małe, Witów i Zimne Wody.

Budowa: Większość terenu sklasyfikowana jest do tzw. metamorfiku bystrzycko-orlickiego, stanowiącego część metamorfiku orlicko-kłodzkiego. Tworzą je głównie skały metamorficzne powstałe w okresie prekambryjskim, m.in. fyllity, łupki łyszczykowe i paragnejsy z niewielkim udziałem piaskowców i z wkładkami wapieni krystalicznych (marmurów kalcytowych i dolomitowych). Wapienne odsłonięcia są dobrze widoczne głównie w północnej części, m.in. we Wrotach Polskich. Na terenie północno-zachodnim występują staropaleozoiczne amfibolity, dodatkowo miejscami góry są przecięte granitami waryscyjskimi. Całość polskiej części Gór Orlickich obejmuje kopulaste i słabo rozczłonkowane szczyty, głównie ich północne i północno-wschodnie stoki. Do głównych gór należą: Orlica (1084 m n.p.m.), Zielony Garb (1026 m n.p.m.), Sołtysia Kopa (896 m n.p.m.), Hutnicza Kopa (889 m n.p.n.) i Pańska Góra (772 m n.p.m.).

Wierzchnia warstwa podłoża budowana jest głównie z glin stokowych na wychodniach skał metamorficznych. Powstały one w plejstocenie podczas zlodowaceń. bałtyckich (północnopolskich). W miejscach z dużym rumoszem skalnym wykształciły się gleby brunatne właściwe z enklawami odmiany kwaśnej. W dolinach rzek znajdują się niewielkie pokłady żyznych madów rzecznych. W wielu rejonach gleby są bogate w węglan wapnia, które w miejscach wysięków wodnych wytrącają się pod postacią trawertynu. Jest to porowata skała osadowa składająca się głównie z kalcytu i aragonitu, stanowi ona odmianę martwicy wapiennej. W Sudetach zjawisko wytrącania trawertynu jest bardzo rzadkie, głównie ze względu na niewielkie zasoby skał wapiennych w porównaniu do całości pasma sudeckiego.

Flora: Dzięki bogatej rzeźbie terenu, dużym różnicom wysokości i glebom wapiennym obszar charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością flory. Większość leży na wysokości piętra regla dolnego. Pierwotna szata roślinna zdominowana była przez zespoły lasów bukowych (żyzna buczyna, kwaśna buczyna sudecka), murawy bliźniczkowe oraz jaworzyny na zboczach.

Do ważniejszych terenów nieleśnych należą murawy bliźniczkowe (Nardo-Callunetea), które wykształciły się na ubogich siedliskach z suchą i świeżą glebą brunatną kwaśną, miejscami o silnie kamienistym podłożu. Skład muraw jest silnie zróżnicowany, zależnie od warunków klimatycznych, poziomu wód gruntowych oraz typu regionu. Jednak bez względu na miejsce występowania ich wspólną cechą jest dominacja zwartych kęp bliźniczki psiej trawki. Jest to niska (średnio ok. 30 cm) trawa, tworząca zwartą roślinności o charakterystycznym zabarwieniu, które zależnie od pory roku ma zabarwienie od żółtozielonego po płowobrązowe. Siedlisko występuje w postaci rozległych płatów głównie w regionie Zieleńca, Graniczne i Zimnych Wód (zespół Festuco capillatae-Nardetum strictae (= Polygalo-Nardetum), oraz w regionie Podgórza, Jawornicy, Witowa i Jerzykowic Małych, gdzie stwierdzono siedlisko Campanulo rotundifoliae-Dianthetum deltoidis. Ekosystemy bliźniczysk tworzone są w dużej mierze przez liczne trawy z dominującą w runi bliźniczką psia trawka oraz innymi wiechlinowatymi jak kostrzewa czerwona i izgrzyca przyziemna. Miejscowo występują tu także rzadkie lub chronione gatunki roślin: dziewięćsił bezłodygowy, ciemiężyca zielona, arnika górska, krzyżownica zwyczajna, nawłoć alpejska, jastrzębce i goździk kropkowany. Na terenie muraw potwierdzono występowanie rzadkiej i objętej ochroną ścisłą goryczuszki czeskiej, która ma tutaj jedno z trzech krajowych stanowisk.

Do stosunkowo częstego siedliska notowanego w obszarze są ziołorośla górskie i nadrzeczne (Adenostylion alliariae; Convolvuletalia sepium) w podtypie ziołorośla reglowe i wysokogórskie, które w rejonie zachodniej części Ziemi Kłodzkiej należą do najbogatszych i najlepiej rozwiniętych. Panuje tu chłodny i wilgotny klimat nawet w bezdeszczowych okresach letnich upałów, dzięki czemu roślinność jest wyjątkowo bujna. Ekosystem występuje przede wszystkim w wilgotnych i niższych położeniach, najczęściej w dolinach potoków i rzek, m.in. w korycie Młynówki i Bystrzycy Dusznickiej. Ziołorośla stanowią głównie zbiorowiska traw, turzyc oraz wysokich bylin dwuliściennych z niewielkim udziałem krzewów. W wielu miejscach występują głównie w bezpośrednim sąsiedztwie potoków lub innych systemów wodnych z ruchliwą i dobrze natlenioną wodą oraz w miejscach z obfitymą i długo zalegającą pokrywą śnieżną. Orlicka flora składa się głównie z licznych gatunków lepiężników (biały, różowy), krwawnicy pospolitej, nostrzyku, pokrzywy i ostrożeni. Miejscami występuje ciemiężyca zielona, jaskier platanolistny, rutewka orlikolistna, tojad mocny i kukułka Fuchsa. Bogate są tutaj zbiorowiska ze skrzypem i parzydłem leśnym, gdzie siedlisko stopniowo przechodzi w sąsiednie tereny leśne jako że parzydło należy do gatunków cienioznośnych. Na terenach otwartych zbiorowisko tworzy nadpotokowe ziołorośla lępiężnikowe (Petasitetumalbi) określane także jako łopuszyny, które preferują tereny dobrze nasłonecznione i pozbawione zadrzewień. Miejsca takie występują w bezpośredniej bliskości potoku oraz na odcinkach doliny z szerokim i płaskim dnem. W obszarach tych wytworzyły się n. Ich skład gatunkowy jest bardzo zbliżony do podgórskiej olszyny, gdzie notuje się także inne gatunki jak modrzyk górski, pierwiosnek lekarski, naparstnica purpurowa (gatunek obcy siedliskowo) oraz oczywiście bardzo liczne płaty lepiężnika białego oraz lepiężnika różowego.Poza dolinami, na wyższej położonych i odsłoniętych przestrzeniach rozpościerają się górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion), porastające wiele hektarów stoków o wystawie południowej i zachodniej w Zieleńcu, Zimnej Wodzie i Jawornicy. Siedlisko charakteryzuje bogata ruń łąkowa, składająca się z licznych gatunków traw a także innych rzadkich lub chronionych roślin jak: ciemiężyca zielona, bodziszek żałobny, pępawa czarcikęsolistna, jaskier platanolistny, lilia złotogłów oraz gółka długoostrogowa. Występują tu duże płaty inwazyjnego łubinu, który intensywnie rozprzestrzenia się zagłuszając inne gatunki roślin.

Do najbogatszych i najcenniejszych ekosystemów nieleśnych należą górskie młaki zasadowe ze związku eutroficznych młak niskoturzycowych (Caricion davallianae) i Sphagno warnstorfii-Tomentypnion nitentis. Występują one w przygranicznych enklawach na terenie Zieleńca i Zimnej Wody (m.in. na zboczach Zielonego Garbu i Pańskiej Góry) w miejscach wysięków wodnych na podłożu bogatym w węglan wapnia, często w mozaice z innymi łąkowymi zbiorowiskami. Orlickie młaki stanową jedno z największych koncentracji rzadkich gatunków w skali Sudetów i Dolnego Śląska. Charakteryzują się występowaniem licznych rzadkich i chronionych roślin, w tym gatunków, które mają tu jedyne lub jedne z ostatnich stanowisk w regionie jak storczyca kulista, gnidosz błotny i tłustosz pospolity. Na młakach stwierdzono także inne gatunki jak kruszczyk błotny, kukułka Fuchsa, turzyca Davalla, kozłek dwupienny, wełnianka szerokolistna i liczne turzyce (turzyca Davalla, turzyca żółta, turzyca prosowa), kalcyfilne torfowce oraz mchy brunatne (Campylium stellatum, Limprichtia cossonii, Tomentypnum nitens, Bryum pseudotriquetrum, Philonotis fontana, Calliergonella cuspidata, Fissidens adiantoides, Hypnum pratense). Jest to ostatnie znane na Ziemi Kłodzkiej stanowisko tłustosza pospolitego. Warto także odnotować wystąpienia skorupek trawertynu na łodyżkach mchów rosnących w obszarze wysięków wapiennych źródlisk. Wystąpienia młak niskoturzycowych w Górach Orlickich z ich bogactwem gatunkowym pełnią istotną rolę dla zachowania regionalnych i krajowych zasobów tego siedliska.

Na odsłonięciach skalnych, głównie przy drogach i nieczynnych kamieniołomach wykształciły się niewielkie płaty zbiorowiska roślinności nawapiennej z rzędu Potentilletalia caulescentis, w których głównymi gatunkami są zanokcice: zielona (bardzo liczne stanowiska tego gatunku, które stanowią największą część populacji sudeckiej), paprotnica krucha, paprotnik kolczysty (w płatach zespołu Cystopteridetum fragilis), zanokcica skalna i murowa, a także kępy bodziszka cuchnącego. Płaty roślinności wyrastają na cienkich warstwach próchnicy i glebach typu inicjalnego litosolu zalegających w szczelinach skalnych. W wielu miejscach występuje charakterystyczny mikroklimat objawiający się bardzo wysoką wilgotnością powietrza a tym samym częstym skraplaniem się wody na powierzchniach skalnych. Dzięki klimatowi siedlisko charakteryzuje się znacznym pokryciem i dużym udziałem gatunkowym mszaków i porostów. Można je spotkać na licznych formacjach skalnych skał wapiennych, głównie w regionie Polskich Wrót a także na skałach opadających w kierunku Bystrzycy Dusznickiej oraz w nieczynnych wyrobiskach w okolicach Koziej Hali i Zieleńca.

Skały budujące Góry Orlickie charakteryzują się licznymi spękaniami oraz porowatością, dzięki czemu występuje tu bardzo bogata sieć źródlisk oraz wypływów wodnych. U podstawy skalnych zboczy z wypływami wód podłoże cechuje podmokły charakter z dużą ilością rumoszu skalnego, butwiejących liści oraz mułu, gdzie tworzy się środowisko źródliskowe, bagniste i strumieniowe. W miejscach tych występuje roślinność źródlisk wapiennych z rzędu Montio–Caraminetalia. Często zbiorowiska te określane są jako moczary źródliskowe, mszarniki źródliskowe i zbiorowiska źródliskowe. Zajmują niewielkie powierzchnie, głównie w bezpośrednim sąsiedztwie potoku i źródlisk. Wśród roślinności występują zarówno gatunki typowe jak i roślinność przenikająca tu z sąsiadujących siedlisk, głównie żyznej buczyny, dolnoreglowej świerczyny i ziołorośli górskich. Notowane są tutaj takie gatunki jak: gwiazdnica gajowa, kozłek bzowy, lepiężnik różowy, niecierpek pospolity, przetacznik górski, rzeżucha gorzka, rzeżucha leśna, tojeść gajowa, tojeść rozesłana, śledziennica skrętolistna, śmiałek darniowy oraz liczne gatunki z rodzaju wierzbownic i turzyc. Wzdłuż potoków występują liczne gatunki leśne m.in. czosnek niedźwiedzi, liczydło górskie, nerecznica, zachyłka i bardzo bogata flora mszaków. Mszaki stanowią jeden z ważniejszych elementów flory, często zajmując 60-80% powierzchni na danym płacie roślinności źródliskowej.

Oprócz terenów łąkowych, Góry Orlickie cechuje występowanie licznych siedlisk leśnych, głównie lasów bukowych. W drzewostanie buczyn stwierdzono dwa podstawowe siedliska: kwaśna buczyna górska (Luzulo luzuloidis-Fagetum) i żyzna buczyna z żywcem dziewięciolistnym (Dentario enneaphylli-Fagetum). Kwaśny wariant lasów bukowych występuje w znacznym rozproszeniu na całym terenie przy czym zdecydowanie dominują na terenie północno-wschodnich zboczy między Dusznikami-Zdrój a Zieleńcem, okolice Lasówki, Hutniczej Kopy i Drogi ku Szczęściu. Charakteryzują się ubogim runem leśnym, w którym przeważają trawy, mchy i paprocie z niewielkim udziałem roślin naczyniowych, głównie konwalia majowa, konwalijka dwulistna, kosmatka gajowa, przenęt purpurowy i starzec jajowaty. Żyzne buczyny porastają głównie wschodnie stoki między Zieleńcem a potokiem Bystrzycy Dusznickiej, gdzie miejscami przechodzą w kwaśną buczynę lub jaworzyny. Drzewostan zdominowany jest przez dorodne okazy buka z niewielką domieszką jodły oraz sztucznie wprowadzonego świerka. Ten ostatni gatunek jest notowany we wszystkich siedliskach obszaru. Runo żyznej buczyny należy do najbogatszych florystycznie w całym paśmie Gór Orlickich, licznie notuje się tutaj gatunki stosunkowo pospolite jak czerniec gronkowy, gajowiec żółty, gwiazdnica wielkokwiatowa, kopytnik pospolity, groszek wiosenny, marzanka wonna, orlik pospolity, przylaszczka pospolita, szczyr trwały, żywiec bulwkowaty, zawilec gajowy i zawilec żółty. Miejscami występują gatunki rzadkie i chronione rośliny jak gnieźnik leśny, lilia złotogłów, kukułka Fuchsa, kruszczyk szerokolistny, śniezyca wiosenna, wawrzynek wilczełyko i występujący płatami żywiec dziewięciolistny. Ten ostatni uznawany jest za relikt gatunków roślin z minionych okresów klimatycznych, obecnie uznawany za gatunek górski.

Oprócz buczyn jednymi z ważniejszych siedlisk leśnych stwierdzonymi w obszarze są jaworzyny miesięcznicowe (Lunario-Aceretum pseudoplatani), które występują w rozproszeniu na stromych stokach dolin potoków z widocznymi aktywnymi procesami erozji zboczy. Drzewostan buduje głównie jesion wyniosły z domieszką innych gatunków jak lipa szerokolistna, wiąz górski i klon jawor. Runo leśne charakteryzuje się dużym bogactwem w tym bogatą populacją miesiącznicy trwałej oraz innych gatunków jak dzwonek szerokolistny, kopytnik pospolity, lilia złotogłów, czerniec gronkowy, szczyr trwały, zerwa kłosowa i paprotnik kolczasty. Siedlisko stwierdzono przede wszystkim we wschodnim fragmentach głównego grzbietu Gór Orlickich między Dusznikami-Zdrój a Zieleńcem, w dolinach m.in. Białego i Wapiennego Potoku, na stokach Koziej Hali oraz na zboczu doliny Klikawy koło Miejskiego Lasku. Warto nadmienić także, że Góry Orlickie są jednym z dwóch miejsc w Sudetach, gdzie stwierdzono rzadkie siedlisko określane jako górskie jaworzyny ziołoroślowe (Athyrio distentifoliae-Fagetum sylvaticae). Są to środkowoeuropejskie, subalpejskie i górskie lasy bukowe z jaworem oraz szczawiem górskim porastające przeważnie strome zbocza dolin rzecznych oraz źródlisk. Drzewostan budują głównie buki o charakterystycznie zniekształconym (krzywulcowym) pokroju z domieszką jaworów. Runo siedliska zbliżone jest do lasów bukowych z widocznym udziałem gatunków tworzących ziołorośla i traworośla górskie, takich jak ciemiężyca zielona, gwiazdnica gajowa, kokoryczka okółkowa, miesiącznica trwała, miłosna górska, modrzyk górski, starzec gajowy, trybula lśniąca i róża alpejska. Jest to bardzo rzadkie siedlisko, które zostało stwierdzone w niewielkich płatach na terenie doliny Bystrzycy Dusznickiej na wysokości osiedla Graniczna w Dusznikach Zdroju.

Poza tym na terenie Gór Orlickich wyróżniono szereg innych ekosystemów o niewielkich powierzchniach lub niewielkim znaczeniu (ubogie formy lub zdegradowane). Są to m.in. murawy kserotermiczne, torfowiska przejściowe i trzęsawiska. Do najcenniejszych gatunków na terenie Gór Orlickich należy:

Gnidosz błotny (Pedicularis palustris). Gatunek rzadki w regionie, który występuje na pojedynczych stanowiskach w regionie Zielonego Garbu i Pańskiej Góry na niskoturzycowych młakach i torfowiskach. Góry Orlickie są obecnie jedynym znanym miejscem występowania w województwie dolnośląskim.
Goryczuszka czeska (Gentianella bohemica). Jedyny roślinny gatunek priorytetowy na terenie Gór Orlickich, który występuje na powierzchni nieczynnego kamieniołomu porośniętego murawą bliźniczkową ze związku Violion caninae. Jest to jedno z 3 znanych obecnie stanowisk tego gatunku. Jedno z bogatszych stanowisk leży bezpośrednio przy granicy po czeskiej stronie w rezerwacie Hořečky.
Gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea), częsty gatunek występujący na silnie nasłonecznionych murawach kserotermicznych i łąkach konietlicowych. Jest to najliczniej występujący gatunek storczyka w tych siedliskach, jednak jest jednocześnie bardzo zagrożony z powodu sukcesji leśnej i stale pomniejszającego się areału muraw.
Kukułka Fuchsa, najpospolitszy gatunek storczyka, rosnący na terenach otwartych Gór Orlickich, w tym licznie na młakach i torfowiskach, gdzie występuje wraz z innymi łąkowymi taksonami roślin. Liczbę kwitnących osobników ocenia się na kilka tysięcy sztuk.
Rzeżucha trójlistkowa (Cardamine trifolia), niewielki gatunek , który wyróżnia się na tle swojego rodzaju 3-listkowymi liśćmi. Występuje w podmokłych fragmentach lasów bukowych oraz przy wypływach wód podwodnych. Na Dolnym Śląsku występuje wyłącznie na terenach Ziemi Kłodzkiej.
Skrzyp olbrzymi (Equisetum telmateia), jeden z największych gatunków skrzypów, do 2014 r. objęty ścisłą ochroną. Występuje na silnie podmokłych fragmentach lasów oraz w sąsiedztwie łopuszyn. Na Ziemi Kłodzkiej notowany wyłącznie z Gór Orlickich i doliny Bystrzycy Kłodzkiej.
Storczyca kulista (Traunsteinera globosa). Jeden z najrzadszych gatunków storczyków na Dolnym Śląsku. Na tym terenie posiada jedno stanowisko w młakach nawapiennych nad Zieleńcem. Populacja jest stosunkowo nowa i nie występuje jeszcze w oficjalnych opracowaniach naukowych.
Tłustosz zwyczajny (Pingula vulgaris). Występuje w obszarze źródliskowym na niewielkich płatach torfowisk i turzycowisk na Zielonym Garbie i jest to jego obecnie jedyne znane stanowisko w polskiej części Sudetów.
Zanokcica zielona (Asplenium viride), jest jedną z najrzadszych zanokcic na terenie Dolnego Śląska, mająca w obrębie Gór Orlickich liczną populację zasiedlającą wapienne zbiorowiska roślinności naskalnej w okolicach Zieleńca i doliny Bystrzycy Dusznickiej.

Stanowiska: Ze względu na rozległy obszar należy dodatkowo osobno wymienić kilka najbardziej cennych i bogatych przyrodniczo terenów. Są to:

Zielony Garb – graniczna góra na zboczach której występują młaki niskoturzycowe i torfowiska. Jest to jeden z najbogatszych fragmentów przyrodniczo w regionie. Dolne zbocza są silnie zagrożone przez rozrastającą się infrastrukturę narciarską, gdzie toczone były sprawy w związku ze szkodami wyrządzonymi w środowisku. Postępowanie administracyjne w tej sprawie zostało zakończone. Od niedawna na niektórych nowszych mapach w miejscu młak widnieje nazwa „Siódme Niebo”, liczba ta nawiązuje do wyciągu krzesełkowego nazwanego jako Siódemka. Nie wiadomo kiedy i w jakich okolicznościach powołano nazwę dla wilgotnych młak, jednak jeszcze w 2019 r. obszar ten był bezimienny.
Pańska Góra – graniczna góra w zachodniej części obszaru (na południe od miejscowości Zimne Wody). Na jej obłych i stosunkowo łagodnych zboczach występują młaki niskoturzycowe i torfowiska z bogatą populacją wełnianek a także kukułki Fuchsa, gnidosza błotnego i arniki górskiej. Niedawno odnotowano tam także populację tłustosza pospolitego, gatunku wymierającego w Sudetach.
Kozia Hala – zbocza o bogatej mozaice siedlisk zarówno leśnych jak i łąkowych, m.in. buczyny, ziołorośla, łąki kośne i młaki. Stwierdzono tu występowanie rzadkich gatunków kruszczyków: Mullera i ostropłatkowy a także listera jajowata, ciemiężyca zielona i tojad dzióbaty.
Dolina Bystrzycy Dusznickiej, wąski pas ciągnący się wzdłuż terenu naturowego o bogatej mozaice siedlisk, głównie ziołorośli górskich i lasów bukowych. W górnej części znajdują się niewielkie płaty muraw kserotermicznych i bliźniczysk z jedynym na tym terenie stanowiskiem goryczuszki czeskiej oraz innych rzadkich roślin jak skrzyp olbrzymi, rzeżucha trójlistkowa, tojad dzióbaty, kukułka Fuchsa, zanokcica zielona i lilia złotogłów.
Dolina Wapiennego Potoku, jedna z kilku dolin na wschodnich zboczach Gór Orlickich, której dnem płynie Wapienny Potok. W górnej części tworzy wąskie gardło o dużych stromych ścianach, która w miarę spadku rozszerza się tworząc w dolnej części szerokie ujście doliny. Miejsce występowania dobrze zachowanych płatów żyznej buczyny, kwaśnej buczyny i rzadkiego siedliska jaworzyny ziołoroślowej. Przez część doliny poprowadzony jest czerwony szlak (Główny Szlak Sudecki), który wiedzie tzw. Drogą ku Szczęściu.
Dolina Białego Potoku (Ciąg Drwali), jest to największa dolina po polskiej stronie Gór Orlickich umiejscowiona pomiędzy wzniesieniami Mylna (879 m n.p.m.) i Borsuk (843 m n.p.m.), której dnem płynie Biały Potok. W górnej części tworzy wąską gardziel o wysokich ścianach, która w dolnej części tworzy szerokie ujście. Miejsce występowania kilku leśnych siedlisk w tym dolnoreglowe świerczyny, żyzne i kwaśne buczyny a także jaworzyny ziołoroślowe. Dzięki dużym różnicom wysokości na trasie potoku powstaje wiele kaskad i małych wodospadów. Pierwotnie przebiegał tędy zielony i niebieski szlak, jednak obecnie przez dolinę nie biegną żadne szlaki piesze.
Złota Sztolnia, obiekt znajdujący się na wschodnich stokach Orlicy stanowiący naturalną jaskinię krasową, jednak z silnym przekształceniem przez działalność człowieka w ramach wydobycia kruszywa. Obecnie jaskinia pełni rolę ważnej ostoi zimujących tu nietoperzy. W 2013 r. nastąpiło zasypanie wlotu przez osuwisko błotne, obecnie otwór jest ponownie odsłonięty i zabezpieczony kratą aby uniemożliwić wtargnięcie osób postronnych. Wg niektórych źródeł, obiekt planowany jest do objęcia ochroną jako pomnik przyrody.

Po czeskiej stronie występują bardzo cenne tereny chronione, które warto nadmienić: Bukačka, rezerwat przyrody o bardzo bogatej roślinności, w tym liczne populacje storczyków, arniki górskiej, jaskra platanolistnego i gatunków torfowiskowych. Miejsce, gdzie stwierdzono gołka białawego, gatunku skrajnie zagrożonego wyginięciem w polskiej części Sudetów. Drugim terenem są Hořečky, niewielki rezerwat chroniący śródleśną murawę z bogatą populacją goryczuszki czeskiej i innych chronionych roślin (podkolan zielonawy, arnika górska, gółka długoostrogowa). Poza tym do ciekawych miejsc należy sama Orlica, gdzie występują zabagnione bory świerkowe z kukułką Fuchsa, podkolanem zielonawym i podrzeńcem żebrowcem.

Fauna: Bogata. Polski fragment Gór Orlickich stanowi część jednego z największych kompleksów leśnych w powiecie kłodzkim obejmującym także Góry Bystrzyckie i Stołowe. Stosunkowo częste są tutaj typowe leśne gatunki ssaków jak sarny, jelenie, dziki, lisy, jeże i liczne drobne gryzonie oraz nietoperze (podkowiec mały, nocek duży i nocek Bechsteina). Na łąkach wokół Zieleńca swoje miejsca bytowania mają chronione gatunki motyli (modraszek naustious i modraszek telejus) a w strumieniach stwierdzono rzadki i chroniony gatunek ryby, głowacza białopłetwego.

Inne: Rejon Zieleńca należy do najważniejszych obszarów turystyki zimowej, gdzie bardzo silnie rozwinięte jest zagospodarowanie pod sporty zimowe w postaci licznych stoków narciarskich i wyciągów. Latem obszar ten jest znacznie mniej odwiedzany jednak mimo wszystko posiada gęstą sieć szlaków. Do najważniejszych należą:

czerwony, tzw. Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza biegnący z Dusznik Zdrój poprzez dusznickie osiedla Podgórze, Granicza i dalej na wysokości Drogi ku Szczęściu przechodzi na Autostradę Sudecką w kierunku Torfowiska pod Zieleńcem
czerwony szlak, wytyczony poza obszarem Natura 2000 wzdłuż granicy po czeskiej stronie, który biegnie przez Orlicę, rezerwat przyrody Bukacka, Masarykovą Chatę i dalej w kierunku Wielkiej Desztny.
niebieski szlak, biegnący od schroniska PTTK ORlica w kierunku południowym i dalej do Masarykovej Chaty
zielony szlak, biegnący niemal przez cały obszar Natura 2000 od Jerzykowic Małych, poprzez Zimne Wody, Kozią Halę i Orlicę. W Zieleńcu skręca na wschód w kierunku doliny Bystrzycy Dusznickiej i dalej w kierunku rezerwatu przyrody.
żółty szlak, biegnie w północnej części obszaru przez Jerzykowice Małe, Jawornice i Kozią Halę

Zagrożenia: Stosunkowo duże. Na całym terenie Gór Orlickich nie przewiduje się powołania innej formy ochrony niż Natura 2000. Nie ma w planach powoływania rezerwatów przyrody ani zbyt wielu użytków ekologicznych, nie mówiąc już o parku krajobrazowym czy narodowym. Tereny w okolicach Zieleńca są silnie zagrożone przez rozbudowującą się wciąż infrastrukturę narciarską i turystyczną. Już teraz zniszczeniu uległo wiele muraw i torfowisk węglanowych a następnym grożą kolejne zniszczenia. Jedno z najcenniejszych miejsc w Górach Orlickich uległo częściowym zniszczeniom na wskutek rozbudowy stoków narciarskich. W 2017 r. zapadła decyzja nakładająca na podmiot korzystający ze środowiska obowiązek przeprowadzenia działań naprawczych w związku z wystąpieniem szkody w środowisku, obejmującym siedlisko przyrodnicze 6230 górskie i niżowe murawy bliźniczkowe oraz rozpoczęciem działań zapobiegawczych w chronionym siedlisku 7230 górskie i nizinne torfowiska zasadowe. Drzewostanom, szczególnie bukowym grozi zintensyfikowana, niewłaściwa gospodarka leśna, której głównym przejawem są niewłaściwie i powierzchownie prowadzone inwentaryzacje przyrodnicze przez nadleśnictwo Zdroje, któremu podlegają tutejsze lasy. Nadleśnictwo w Programie Ochrony Przyrody bardzo ograniczyło i zawęziło liczbę stanowisk chronionych roślin, nie inwentaryzując lub nie podając prawdziwej liczby.

Góry Orlickie należą do jednych z najbogatszych przyrodniczo terenów na Ziemi Kłodzkiej, jednak jeśli wziąć pod uwagę inwentaryzację nadleśnictwa, okazałoby się że to przyrodnicza pustynia z zaledwie kilkoma stanowiskami. Takie postępowanie ma na celu umożliwienie niekontrolowanej wycinki. Jeśli nie stwierdzono (na papierze) występowania chronionych roślin w danym oddziale, daje to znaczące ułatwienia w ilości i możliwości pozyskania surowca drzewnego. Ogólnie podsumowując, przyrodę tego fragmentu Ziemi Kłodzkiej chroni tylko Natura 2000, nie ma tu rezerwatów i użytków ekologicznych a presja turystyczna i leśnicza bardzo negatywnie wpływają na zachowanie tutejszej przyrody na właściwym poziomie. Jedynym pocieszeniem jest występowaniem kilku bardzo cennych siedlisk (stanowiska storczycy, tłustosza i goryczuszki czeskiej) daleko od szlaków turystycznych, infrastruktury narciarskiej i wycinki drzew, bo w lesie nie rosną.

Informacje praktyczne:

teren dobrze skomunikowany, istnieje tu sieć dróg umożliwiająca dojazd do większości cennych terenów. Jedynie niektóre fragmenty są nieskomunikowane i trzeba przejść spory odcinek aby się na nie dostać, np. Pańska Góra
teren bardzo dobrze zagospodarowany turystyczne. Zieleniec to jeden z najpopularniejszych kurortów w Sudetach, stąd istnieje tu bardzo gęsta sieć szlaków, liczne ścieżki edukacyjne oraz dobrze rozwinięta infrastruktura. Przy wielu cennych terenach istnieją parkingi lub fragmenty z szerokim poboczem
w bezpośrednim sąsiedztwie powołano wiele obszarów chronionych (głównie po czeskiej stronie w postaci tamtejszych rezerwatów i pomników przyrody), m.in. rezerwat Torfowisko pod Zieleńcem, obszar Natura 2000 Grodczyn-Homole i Park Narodowy Gór Stołowych.
obszar o bardzo zróżnicowanym stopniu trudności. Istnieją miejsca o łagodnych szlakach lub bardzo trudnych. Każdorazowy wybór należy do indywidualnego rozpatrzenia pod względem trudności.
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: maj (storczyki, wiosenne geofity), czerwiec (gółki, podkolany, wełnianki, arniki), lipiec (ciemiężyce, jaskier platanolistny, storczyca, kukułki, naparstnice), sierpień (goryczka, zimowity), jesień (goryczka, przebarwiające się liście)