Nowy Waliszów

Nowy Waliszów

19 maja 2018 Wyłączono przez admin

Niewielki skrawek dojrzałej buczyny storczykowej z piękną populacją cisa liczącą kilkaset okazów, w tym formy drzewiaste. Teren należy do jednych z najcenniejszych w Masywie Śnieżnika, gdzie wiosną możemy podziwiać całe łany szczyrów i przylaszczek a wczesnym latem nasze oczy cieszą niezliczone kwiaty buławników, lilii złotogłów i kruszczyków. 

 



Typ ochrony: brak

Data utworzenia: –

Powierzchnia: ok. 141 ha

Powiat: Kłodzki

Gmina: Bystrzyca Kł.

Nadleśnictwo: Międzylesie


Teren nieposiadający jednoznacznej nazwy. W niektórych pracach błędnie nazywany jest Skowronkiem (nazwa ta przypisana jest do góry leżącej po sąsiedzku w kierunku południowym) lub Rudym Dołem, który to obejmuje tylko zbocza opadające ku dolinie strumienia Równica. W propozycjach objęcia obszaru ochroną nadaje mu się nazwę okalającej go miejscowości – Nowy Waliszów.

Położenie: Góra położona jest w środkowej części Pasma Krowiarki, będącej północno-zachodnią odnogą Masywu Śnieżnika w Sudetach Wschodnich. Teren obejmuje bezimienny wierzchołek o wysokości 617 m n.p.m., który od północy graniczy z zabudowaniami miejscowości Nowy Waliszów, od południa poprzez strumień Równica graniczy z górą Skowronek (653 m n.p.m.) i ze Śnieżnickim Parkiem Krajobrazowym. Wschodnie i zachodnie granice wyznacza linia drzew, które przechodzą w użytki rolnicze i łąki. Całość leży w oddziale leśnym 50 nadleśnictwa Międzylesie.

Budowa:  Górę budują skały metamorficzne sklasyfikowane do metamorfiku Lądka i Śnieżnika, które powstały z łupków łyszczykowych w okresie neoprotozoicznym lub w starszym paleozoiku. Część skał uformowała się w postaci wapieni krystalicznych, głównie marmurów kalcytowych i dolomitowych oraz amfibiolitów serii strońskiej. Skały dolomitowe tworzą na terenie Rudego Dołu liczne wychodnie, niekiedy o wysokich, pionowych ścianach. W runie rumosz wapienny nie jest zbyt liczny.

Górę charakteryzuje stosunkowo uboga rzeźba terenu. Większość zboczy cechuje duże nachylenie (niekiedy dochodzące do 90 stopni) i tylko w niektórych fragmentach mają one łagodniejsze przejście. Południowe ściany wraz z północnymi zboczami sąsiedniej góry Skowronek tworzą dolinę niewielkiej rzeczki Rówień, opadającej ku zachodowi do Waliszowskiej Wody i dalej wpadając do Nysy Kłodzkiej. Dolina nosi nazwę Rudy Dół. Ze względu na brak oficjalnej nazwy góry, w dalszej części artykułu będzie ona określana własnie tą nazwą.


Roślinność: Bardzo bogata. Przyjmując, że granice omawianego tereny wyznacza linia drzew, na terenie Rudego Dołu nie występują łąki i inne siedliska nieleśne. Większość góry porastają ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion), których płaty obejmują większą część góry. Drzewostan składa się głównie z buków o zróżnicowanym wieku z niewielką domieszką innych drzew, głównie klon, świerk i modrzew europejski. Do najważniejszej roślinności, która poniekąd wyróżnia tutejszą buczynę na tle siedliska w Sudetach, jest występowanie bardzo licznej populacji cisa pospolitego. Gatunek posiada tutaj kilkaset egzemplarzy, w tym formy drzewiaste osiągające 6-8 metrów. Porastają one szczególnie licznie południowe, strome stoki, gdzie momentami dominują w krajobrazie. Runo leśne charakteryzuje duże bogactwo gatunkowe, występują tu m.in. gatunki z rodziny storczykowatych (buławnik wielkokwiatowy, gnieźnik leśny, żłobik koralowy, kruszczyk rdzawoczerwony, obuwik pospolity) a także bluszcz pospolity, orlik pospolity, lilia złotogłów, szczyr trwały, traganek szerokolistny i przylaszczka pospolita. Na terenie stwierdzono także siedlisko żyznej buczyny sudeckiej (Dentario enneaphylli-Fagetum), która występuje w mozaice z buczyną storczykową w szczytowych i północnych stokach oraz niewielkie płaty sztucznie nasadzonych drzew iglastych (świerk i modrzew), które stwierdzono głównie w obrzeżnych partiach.

Wśród innych siedlisk można wyróżnić niewielkie, silnie zarastające płaty murawy kserotermicznej w szczytowym fragmencie, w której licznie występują już gatunki leśne. Z typowych roślin łąkowych można tu jeszcze wyróżnić: biedrzeniec mniejszy, komonica zwyczajna i dziewięćsił bezłodygowy. Sąsiadujące i okalające górę siedliska nieleśne sklasyfikowane są głównie jako górskie łąki użytkowane ekstensywnie oraz płaty muraw kserotermicznych u zachodnich podnóży. Na ich terenie można odnotować niektóre rzadkie lub chronione rośliny jak podkolan biały, lilia bulwkowata, orlik zwyczajny i goryczuszka orzęsiona.

Fauna: Stosunkowo słabo poznana. Góra stanowi fragment większego kompleksu leśnego, stąd też większość zwierząt stanowi tutaj tymczasowych mieszkańców. Teren licznie odwiedzają pospolitsze gatunki ssaków jak dziki, jelenie, lisy i borsuki. Jest to także miejsce żerowania rzadkiej i chronionej popielicy.


Zagrożenia: Potencjalnie bardzo duże. W ciągu ostatnich lat (2014-2018) na terenie buczyn w Paśmie Krowiarek dochodzi do rabunkowej wręcz gospodarki leśnej, której efektem jest deforestacja wielu hektarów ciepłolubnych buczyn lub znaczącego przerzedzenia siedlisk, co skutkuje intensywnym wzrostem bukowego podrostu i zagłuszaniem mniej konkurencyjnych gatunków runa leśnego, w tym licznych storczykowatych. Takie procedery występują m.in. na górze Wapniarka, Słupiec, Mielnickie Wzgórza i na bezimiennych górach na północ od Kamiennika. Na chwilę obecną (2018 r.) do Rudego Dołu nie wkroczyły maszyny, jednak dopóki góra nie zostanie objęta ochroną, ryzyko zniszczenia jej delikatnego i cennego środowiska wciąż jest bardzo wysokie. W planach zagospodarowania przestrzennego gminy Bystrzyca Kłodzka istnieją propozycje objęcia obszaru wraz z otaczającymi go łąkami jako rezerwatu przyrody 'Nowy Waliszów’. Nie wiadomo jednak na jakim etapie znajdują się prace w tej kwestii, jeśli w ogóle jakiekolwiek prace ruszyły. Całość leży na terenie OOS Natura 2000 Pasmo Krowiarki.

Wśród innych zagrożeń należy wymienić naturalne przemiany w siedliskach, m.in. sukcesja leśna polegająca na niemal całkowitym zarośnięciu muraw kserotermicznych w szczytowych fragmentach czy znaczące zubożenie runa leśnego w bezpośredniej bliskości drzewiastych form cisa, które niwelują wapieniolubne gatunki roślin z powodu znaczącego zacienienia oraz zakwaszenia podłoża rozkładającym się igliwiem.

Wrażenia osobiste: Stosunkowo pozytywne. Góra sprawia wrażenie zapomnianej przez człowieka, gdzie nie istnieją drogi leśne ani żadne szlaki a jedynie wąskie ścieżki utworzone prawdopodobnie przez leśne zwierzęta. Duże wrażenie robią bardzo liczne drzewiaste cisy, które miejscami dominują w krajobrazie. W runie leśnym lokalnie można odnotować znaczne nagromadzenie wielu gatunków roślin typowych dla buczyn, w tym licznie reprezentowaną tu rodzinę storczykowatych. Szczególnie pospolite są tutaj buławniki i kruszczyki. Z innych roślin można podziwiać wczesną wiosną przylaszczki, wawrzynki i szczyry trwałe oraz lilie, orliki i podkolany wczesnym latem.

Ze względu na dzikość góry, brak jest tutaj dogodnych wejść oraz opcji poruszania się po duktach leśnych, które znacząco ułatwiałyby poruszanie się oraz orientację w terenie. Samo dotarcie do granicy lasu jest dużym wyczynem, jako że większość okalających go terenów stanowią prywatne własności otoczone w większości płotami i innymi ogrodzenia (w tym z drutu kolczastego). Od północy i zachodu istnieje kilka wolnych przestrzeni, które są jedynymi wejściami niesprawiającymi dużych trudności. Po przekroczeniu granicy lasy dalsza podróż nie nastręcza większych trudności i można swobodnie poruszać się po całej górze, uważając jednak na strome zbocza, które niekiedy mogą być niebezpieczne ze względu na grubą warstwę liści lub mokrą glebę.