Perły geologiczne Masywu Ślęży

Perły geologiczne Masywu Ślęży

11 listopada 2020 Wyłączono przez admin

Święta góra Słowian kryje w sobie nie tylko niezliczone mity i legendy. To także wybitnie cenne przyrodniczo i geologicznie miejsce, gdzie występują niezliczone źródliska, skalne ostańce, grzędy, głazowiska, bloki skalne a także wybijają się żyły i dajki. Dzięki ulokowaniu na styku trzech rodzajów skał (gabro, amfibolity, serpentynity) oraz bogatej rzeźbie jest to prawdziwy raj dla miłośników geologii. Otaczająca zewsząd bogata przyroda i mitologia dodatkowo stanowią element wybitnie uatrakcyjniający każdą wyprawę. 


Typ: obiekty cenne, źródliska, projektowane stanowiska dokumentacyjne

Data powołania: x

Powiat: Wrocławski, Dzierżoniowski

Gmina: Sobótka, Jordanów Śląski, Łagiewniki

Nadleśnictwo: Miękinia


Masyw Ślęży stanowi jeden z fragmentów Przedgórza Sudeckiego. Jest to bardzo charakterystyczny i wyróżniający się z krajobrazu obszar, przewyższający otaczające go niziny o ponad 500 metrów. Skały budujące ów masyw przynależą do bloku przedsudeckiego, gdzie wyróżniamy trzy najważniejsze rodzaje:

  • ciemnozielone gabro budujące większość stoków wokół szczytu Ślęży.
  • amfibolity występujące w północno-wschodniej części (Wieżyca, Gozdnica, Stolna).
  • serpentynity budujące południowe obszary (Masyw Raduni, Wzgórza Kiełczyńskie, Wzgórza Oleszeńskie).

Wszystkie te skały przez dziesiątki milionów lat podlegały różnego rodzaju procesom górotwórczym, skałotwórczym, erozyjnym i procesom niszczenia. W efekcie w wielu miejscach wytworzyły się liczne oryginalne formacje skalne pod postacią źródlisk, głazowisk, ostańców i grzęd skalnych a także unikalnie ukształtowanych pojedynczych głazów i bloków skalnych. Część z nich jest na tyle widowiskowa, iż otrzymały one swoje własne nazwy oraz są punktami na wielu szlakach i ścieżkach przyrodniczych. Niektóre obiekty są dziełem człowieka. Ze względu na wysoko ceniony materiał skalny cały masyw usiany jest niezliczonymi kamieniołomami, wyrobiskami i dołami sięgającymi czasów prehistorycznych. Również i one należą do obiektów cennych geologicznie, gdzie odsłaniają się przekroje, żyły i inne elementy niewidoczne na powierzchni. Poniżej prezentujemy tylko namiastkę najbardziej znanych i popularnych obiektów geologicznych z obszaru Masywu Ślęży.


Źródła

Na terenie Masywu Ślęży istnieje gęsta sieć źródlisk i cieków wodnych (łącznie około 90), głównie dzięki  specyficznemu klimatowi. Znaczne wywyższenie masywu powoduje intensywniejsze zbieranie się chmur deszczowych oraz mgieł a tym samym ilości opadów są wyższe. Średnio suma opadów na szczycie Ślęży jest o 20-30% wyższa niż w miejscowościach położonych u podnóża góry. Łącznie naliczono około 90 źródlisk, z czego tylko kilka doczekało się własnej nazwy oraz niewielkiego zagospodarowania w postaci kamiennych murków i kraników ułatwiających pobór krystalicznie przejrzystej wody. Wypływające źródła określane są jako skoncentrowany strumień wody podziemnej wypływającej samoczynnie (naturalnie). Większość ślężańskich źródeł ma charakter źródła szczelinowego, które wypływa spomiędzy szczelin litych skał pod wpływem grawitacji lub ciśnienia hydrostatycznego.

Poniżej prezentujemy najważniejsze źródła:

  • Anny, będące już poza granicą rezerwatu Góra Ślęża, jednak w jego bezpośredniej bliskości przy ścieżce przyrodniczej „Przełęcz pod Wieżycą – Źródło Anny”, dokładniej w oddziale leśnym 12a obok rozległej formacji skalnej zwanej Skałami Władysława. Cechuje się niską wydajnością  0,01 [dm3/s] oraz temperaturą 8,1-8,7°C. Dawniej nosiło nazwę źródła Eugena upamiętniającego Eugena von Kulmiza, który sfinansował kamienne schody prowadzące do obiektu.
  • Beyera,  znajduje się w południowej części rezerwatu Góra Ślęży przy Ścieżce pod Skałami, niedaleko Zbójeckiej Pieczary, w oddziale leśnym 6a. Cechuje się zmienną wydajnością w granicach <0,01-0,04 [dm3/s] oraz temperaturą 5,9-6,9°C. Wokół cieku zniesiono niewielki murek wraz z wyrytą nazwą. Sama nazwa została nadana na cześć działacza Towarzystwa Ślężańskiego.
  • Czarne Źródło, ulokowane jest na wysokości 346 m n.p.m. na południowo-zachodnim stoku Czernicy (487 m n.p.m.), w oddziale leśnym 200 d. Obszar źródliskowy jest silnie zabagniony i porośnięty trawiastą roślinnością. Nie ma tu zagospodarowania turystycznego (np. kamiennego muru) lub wytyczonego szlaku, najbliższy jest żółty szlak oddalony o około 900 m na zachód od źródła. Nazwy nie należy utożsamiać z Czarną Wodą mającej swój początek także na stokach Czernicy, jednak w odległości 1,5 km od Czarnego Źródła.
  • Głębokie  Źródło,  położone jest na Raduni na wysokości ok. 500 m n.p.m. tuż obok niebieskiego szlaku, gdzie wypływa spomiędzy serpentynitowego rumoszu. Wypływająca woda ma temperaturę 6 Cº oraz pH wynoszące 6,36. Charakteryzuje się średnią krystalicznością oraz bardzo wysokim stężeniem jonów azotowych (do 42 mg NO3-/dm³). W suchszych latach zagłębienie wysycha i woda przesącza się pomiędzy skałami w innych fragmentach stoków.
  • G.Lustiga, ulokowane jest w północno-wschodniej części masywu, na północnych stokach góry Stolna (370 m n.p.m.) w oddziale leśnym 79j przy czerwonym szlaku. Źródło obudowane jest kamiennym murem wraz z wyrytą nazwą. Ze względu na bardzo bliskie sąsiedztwo zabudowań, źródło było częstym obiektem aktów wandalizmu w postaci pozostawiania napisów z farby w spreju.
  • Joanny, ulokowane jest w północno-wschodniej części masywu w oddziale leśnym 47a, tuż przy Drodze Bolka i przebiegającym tamtędy czarnym szlaku turystycznym. Wokół cieku zniesiono niewielki murek wraz z wyrytą nazwą. W bezpośrednim sąsiedztwie, od północnej strony znajduje się podest po dawnej rzeźbie otoczony szpalerem dorodnych żywotników zachodnich o wymiarach pomnikowych, które są oznaczane na niektórych mapach.
  • Klasztorne, ulokowane jest na północnych stokach masywu w oddziale leśnym 119a, dokładniej na bocznej ścieżce oddalonej o około 100 m od niebieskiego szlaku na odcinku pomiędzy Bialskim Rozdrożem a skrzyżowaniem z czarnym szlakiem. Źródełko nie posiada charakterystycznej dla innych źródeł murowanej zabudowy i kamiennej tablicy z nazwą. Jest tutaj jedynie niewielki kranik i drewniana płyta osłaniająca źródło. Obiekt ciężki do znalezienia i zidentyfikowania.
  • Potrójne Źródełko, ulokowane jest na północno-zachodnich stokach przy czarnym szlaku, około 1 km na zachód od skrzyżowania czarnego szlaku z niebieskim, w oddziale leśnym 117a. Źródełko nie posiada charakterystycznej dla innych źródeł murowanej zabudowy i kamiennej tablicy z nazwą. Stanowi jeden z kilkunastu drobniejszych cieków tworzących rozbudowany system bezimiennych potoków uchodzących do potoku Sadowa.
  • Srebrnik, źródło ulokowane na wysokości 330 m n.p.m. na południowych stokach Masywu Raduni, w oddziale leśnym 227d, gdzie swój początek ma potok o tej samej nazwie. W suchszych sezonach źródełko wysycha. W miejscu tym znaleziono ceramikę służącą prawdopodobnie do ceremonialnych ablucji, jako że szczyt Raduni był miejscem kultu księżyca. Obiekt nie jest w żaden sposób zagospodarowany, nie ma tu kamiennego muru ani wytyczonego szlaku dojściowego.
  • Ślężan, znajduje się na północno-zachodnich stokach na wysokości ok. 425 m n.p.m w oddziale leśnym 36b, tuż przy północnej granicy zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Skalna, gdzie przebiega zielony szlak. Jego wydajność wynosi 0,06 Q [dm³/s]. Wypływająca woda ma temperaturę 8,6 Cº oraz pH wynoszące 7,54. Charakteryzuje się dużą krystalicznością i niskim poziomem zanieczyszczenia. Wokół źródliska wybudowano niewielki murek oraz postawiono kamienną tablicę z nazwą.
  • Święte Źródło, ulokowane jest w części szczytowej góry Ślęży, ok. 130 m na wschód od budynków przy czerwonym szlaku w oddziale leśnym 3c. Cechuje się wydajnością  rzędu 0,04 [dm3/s] oraz względnie stałą temperaturą 6,4-6,8°C. Jest to miejsce starosłowiańskiego kultu z ustawionym tu drewnianym posążkiem przedstawiającym słowiańskie bóstwo. Brakuje tutaj murowanej obudowy charakterystycznej dla wielu innych źródeł posiadających nazwy.
  • św. Jakuba, ulokowane jest na północnych stokach pomiędzy Dębową Przełęczą i Rozdrożem pod Kamiennym Krzyżem, w oddziale leśnym 24b. Prowadzi do niego krótka odnoga (60 m) szlaku św. Jakuba oznaczona niebieskim kwadratem z żółtym zarysem muszli. Dodatkowo tym samym traktem poprowadzony jest żółty i czerwony szlak turystyczny oraz ścieżka przyrodnicza „Przełęcz pod Wieżycą-Źródło Anny”.
  • św. Jana, ulokowane jest w północno-zachodniej części rezerwatu Góra Ślęża przy Drodze pod Skałami, niedaleko jaskini Koliba, na zachód od niebieskiego szlaku w oddziale leśnym 8c. Przy źródle zamontowana jest skrzynka z dziennikiem umożliwiającym zostawienie pamiątkowego wpisu. Cechuje się wydajnością rzędu 0,03 [dm3/s] oraz temperaturą 6,3-7,8°C.

Poza wymienionymi źródłami na terenie Masywu Ślęży występują dziesiątki mniejszych i większych źródlisk oraz wysięków wodnych, które nie zostały zagospodarowane a tym samym nie zyskały własnej nazwy i popularności. Często na jednym stoku może być kilka mniejszych źródeł, które następnie łączą się tworząc bystry potok. Miejscami źródliska nie spływają w dół z powodu ukształtowania terenu i tworzą niewielkie powierzchnie grzęzawisk i zabagnień, dotyczy to szczególnie obszarów o kamienistym podłożu uniemożliwiającym wsiąkanie i przepływanie wody pod ziemią do niższych partii góry. Do obszarów o licznych miejscach źródliskowych należą północno-zachodnie stoki Ślęży, bezimienne dolina rozpościerająca się pomiędzy Radunią i Czernicą oraz obszar zlewni Sulistrowickiego Potoku.


Stanowiska Dokumentacyjne

Oficjalnie na terenie masywu nie ma obiektów chronionych w ramach stanowisk dokumentacyjnych, a na obszarze całego województwa są obecnie zaledwie cztery (stan na 2020 r.). Stanowisko dokumentacyjne chroni obiekty geologiczne o wybitnych walorach dydaktycznych, naukowych i przyrodniczych. Na terytorium Ślężańskiego Parku Krajobrazowego wytypowano kilka obiektów proponowanych do objęcia ochroną jako stanowiska dokumentacyjne:

  • Winna Góra, stanowisko obejmuje stary kamieniołom serpentynitu o prostokątnym kształcie położony na wschodnich stokach Winnej Góry w oddziale leśnym 174g, gdzie w całości pokrywa się z granicami użytku ekologicznego chroniącego stanowisko paproci serpentynitowych. Obiekt tworząc kilkumetrowej wysokości strome ściany z odsłonięciami metamorficznych skał serpentynitu oraz żyłami kwarcu. Skała jest zaangażowana tektonicznie, a płaszczyzny spękań zapadają ku wschodowi. Miejsce to jest położone w środku lasu, około 100-120 m od najbliższych dróg, którymi biegnie niebieski szlak turystyczny.
  • Przemiłów, obiekt ulokowany jest we wsi Przemiłów, na skrzyżowaniu ul. Sosnowej i Partyzantów. Obejmuje rozległą nieckę po nieczynnym kamieniołom serpentynitu wraz ze stromymi ścianami o wysokości 10-15 m. Skała serpentynitu występuje tutaj w różnych odmianach, gdzie wykazuje jednocześnie zaangażowanie tektoniczne. W odsłonięciu tym można znaleźć różnie wykształcone minerały serpentynowe i opale miodowe zaliczane do krzemianów. Obiekt w całości pokrywa się z granicami użytku ekologicznego chroniącego stanowisko paproci serpentynitowych oraz fragmenty zubożonych muraw kserotermicznych. W sąsiedztwie biegnie niebieski szlak turystyczny.
  • Rozdroże Sulistrowickie, obiekt zlokalizowany jest na południowych stokach wschód od rozdroża, na granicy oddziałów leśnych 57 i 31. Obejmuje sporej wielkości skałę gabrową z dobrze widocznym laminarnym ułożeniem naprzemiennie jasnych i ciemnych składników określanych jako kumulaty rytmiczne utworzone w spągowej (dolnej) części komory. W miejscu tym biegnie czarny szlak turystyczny.
  • Strzegomiany, proponowane stanowisko obejmuje wschodnie stoki góry Strzegomianka (325 m n.p.m.) w oddziale leśnym 84a. Do obiektu nie prowadzą drogi lub szlaki a jedynie wąska leśna ścieżka prowadząca pomiędzy końcem ulicy Leśnej w Przemiłowie a drogą stanowiącą czerwony szlak archeologiczny Sobótka – Będkowice. Zbocze zbudowane jest z serii kilkumetrowej wysokości skał gabrowych i amfibolitowych będących dajkami (żyły skał wylewnych) metabazaltów w obrębie gabra. Obiekt najlepiej jest widoczny poza okresem wegetacji (jesień-wczesna wiosna), kiedy to gęste zakrzewienia nie zasłaniają głazów.
  • Wieżyca I, obiekt stanowi wrzynkę w drodze odchodzącej na południe od szczytu Wieżycy na granicy oddziałów leśnych 75a i 45c, gdzie poprowadzony jest żółty szlak turystyczny. Droga została wykopana pomiędzy skałami odsłaniając na długości ok. 40 m zróżnicowane strukturalnie odmiany amfibolitów określanych jako metabazalty i metadiabazy. Prawdopodobnie są to dajki pakietowe notowane w górnej części komory magmowej. Metabazalty mają ciemnozielone zabarwienie i są zróżnicowane pod względem strukturalnym. Występują naprzemianlegle jako skały o strukturach drobnokrystalicznych, afanitowych (niewidocznokrystalicznych) i porfirowatych. Stanowią one najprawdopodobniej zespół niegrubych dajek pakietowych (do kilkunastu cm grubości) o niezbyt ostrych granicach. Ponad odsłonięciem występuje liczny rumosz skalny będący pozostałością po wydobyciu materiału w trakcie budowy drogi.
  • Wieżyca II, odsłonięcie geologiczne obejmujące stoki północne i północno-wschodnie bezpośrednio w szczytowej części Wieżycy poniżej wieży widokowej na granicy oddziałów leśnych 44b i 45c. W niewielkim wyrobisku odsłonięty został zwietrzały granit oraz jego zwietrzelina w barwie ochrowej. Na granicie zalega glina rumoszowa zawierająca ostrokrawędziste bloczki amfibolitu, który uległ tutaj przemieszczeniu z wyżej położonych miejsc występowania tej skały
  • Kamieniołomy Kwarcu, są to dwa kamieniołomy kwarcu żyłowego położone blisko siebie na zachodnich stokach Kwarcowej Góry (361 m n.p.m.) w oddziałach leśnych 66bc i 128b, gdzie tworzą wyrobiska o długości 50-70 m i wysokości 10-30 m. Na ścianach widoczne są odsłonięcia żyły kwarcu o grubości 1,5-2m w obrębie granitoidów masywu Strzegom-Sobótka. W odsłonięciu kamieniołomu I widoczne jest kwarc mleczny, który powstały z generacji kilku roztworów pomagmowych krążących po zastygnięciu magmy granitoidowej. Teren w dużej mierze uległ już naturalnej sukcesji leśne. Dno kamieniołomów oraz ich górne partie zarosły laskiem sosnowo-brzozowym i krzewami jeżyn. Na ścianach skalnych występuje roślinność naskalna, w tym gatunki rzadkich i chronionych paproci. W miejscu wyrobisk nie przebiegają szlaki turystyczne, poniżej obiektów biegnie czarny szlak a powyżej zielony.
  • Blokowisko gabrowo-granitowe, położone na bezimiennych północnych stokach Ślęży w przedziale wysokości 290-320 m n.p.m., na granicy oddziałów leśnych 120 i 136. Jest to rozległe blokowisko rozpostarte na łagodnych zboczach, gdzie bloki skalne dochodzą do 2 m szerokości. Występuje tu granit w postaci zaokrąglonej oraz ostrokrawędziste bloki gabrowe. Całość blokowiska przemieściła się około 1 km w dół stoku na obszar zbudowany z granitoidów, było to spowodowane ruchami masowymi. Ze względu na chłodny i cienisty mikroklimat wiele głazów jest silnie zarośniętych mchami i porostami. Obiekt jest łatwo dostępny albowiem przez środek blokowiska poprowadzona jest utwardzona droga oraz czarny szlak pieszy i niebieski szlak rowerowy. Dodatkowo większość głazów ulokowana jest w lesie bukowym o słabo wykształconym runie oraz rzadkim podszycie co ułatwia poruszanie się poza szlakiem.

Formacje Skalne

Oprócz stanowisk dokumentacyjnych na Masywie Ślęży znajdują się dziesiątki formacji geomorfologicznych. Część z nich posiada własne nazwy a czasem nawet własną historię. Niektóre z obiektów ulokowane są przy szlakach, dzięki czemu turyści i miłośnicy gór mogą je łatwo odnaleźć. Oprócz tej garstki skalnych wybrańców, na stokach znajdują się licznie inne formacje. Bezimienne ale wciąż piękne i budzące podziw jak choćby ogromne bloki skalne w partii szczytowej Ślęży czy nagromadzenie form skalnych wokół Drogi pod Skałami. Poniżej prezentujemy tylko skromny zestaw tych najbardziej znanych formacji skalnych.

  • Koliba, skała zlokalizowana jest przy leśnej dróżce w północno-zachodniej części rezerwatu około 150 m od Drogi pod Skałami, na granicy oddziałów leśnych 7a i 8d. Jest to skała gabrowa o nietypowym kształcie, tworząca 2 m długości wychodnię sterczącą poziomo ponad gruntem. Górna część obrośnięta jest gęstą pokrywą mchu.
  • Plasterki, obiekt znajduje się na północno-wschodnich stokach masywu w oddziale leśnym 24c, około 125 m od Rozdroża pod Kamiennym Krzyżem, skąd prowadzi w kierunku skały ścieżka archeologiczna oznaczona niedźwiedziem ślężańskim. Jest to szaroniebieska skała gnejsowa o wysokości 4 m, na której widoczne jest silne spękanie pionowe powodujące miejscami oddzielenie się poszczególnych fragmentów tworzących charakterystyczną rzeźbę. U podnóża widoczny jest rumosz skalny będący odpadniętymi fragmentami.
  • Samotna Skała, obiekt ulokowany jest na południowo-wschodnich stokach w oddziale leśnym 14b, tuż obok czerwonego szlaku turystycznego Sulistrowice-Ślęża, około 250 m w górę szlaku licząc od Rozdroża Holtei’a. Skała jest dobrze widoczna z drogi co ułatwia jej lokalizację (nie trzeba błądzić po nieoznakowanych stokach masywu).
  • Skały i Pieczara Władysława, obiekt znajduje się na północno-wschodnich stokach masywu, w obrębie wzniesienia Jeleni Ostęp w oddziale leśnym 12a. Całość ulokowana jest po obu stronach drogi przez którą nie przebiega żaden szlak a jedynie ścieżka przyrodnicza „Przeł. pod Wieżycą-źródło Anny”. Skały znajdują się około 480 m na południe od Rozdroża pod Kamiennym Krzyżem skąd prowadzi utwardzona leśna droga. Zbudowane są z ciemnozielonej i szarej skały gabrowej tworzącej długi na 100 m skalny grzebień o bardzo rozbudowanej rzeźbie. Miejscami widoczne są płytowe spękania oraz odpadnięte fragmenty, które podpierając się wzajemnie tworząc wnęki. W górnej części umieszczono ceramiczną płaskorzeźbę przedstawiającą głowę Jezusa. Poniżej drogi leśnej skały zaczynają tracić kształt ciągłej ściany i ulegają rozproszeniu w postaci licznych wychodni skalnych i głazowiska. Tu także znajduje się pieczara będąca tak naprawdę zagłębieniem (wnęką) skąd wydobywa się bezimienne źródlisko. Jest to jeden z najbardziej widowiskowych obiektów geologicznych na terenie masywu. Przez jego całość biegną kamienne schody kierujące do źródła św. Anny.
  • Ścianki, grupa skał ulokowana na północno-wschodnich stokach masywu opadających ze wzniesienia Jeleni Ostęp w oddziale leśnym 11c. Dokładniej obiekt znajduje się poza szlakami, gdzie trafić do niego można odbijając z żółtego szlaku na wysokości rzeźby Panny z Rybą w leśną ścieżkę, którą należy przejść ok. 150 m.
  • Wisząca Skała, duża grupa skał znajdujących się przy Ścieżce pod Skałami w południowo-zachodniej części rezerwatu przyrody Góra Ślęża w oddziale leśnym 6h, około 250 m od żółtego szlaku.
  • Zbójecka Pieczara (Walońska Grota), obiekt ulokowany na południowych stokach masywu w oddziale leśnym 15c, około 120 m w dół od Ścieżki pod Skałami, gdzie zaczynają się liczne formacje skalne. Dojście do jaskini jest nieoznakowane i może nastręczać pewnych problemów z odnalezieniem. Stąd po przejściu ok. 500 m po Ścieżce pod Skałami (licząc od czerwonego szlaku), najlepiej kierować się danymi GPS (50.858192, 16.710151).

Wrażenia osobiste: Stosunkowo pozytywne, oczywiście oceniając jedynie formacje geomorfologiczne (przyrodę nieożywioną) nie zaś ogół przyrody. Pod względem całości masyw należy do jednych z bardziej cierpiących z powodu wycinek drzew i przekształceń cennych lasów liściastych w monokultury świerkowo-sosnowe. Ale działalność ludzi nie wpływa zbytnio na  skały i inne formacje skalne. Ślężę ominęło powoływanie ogromnych kamieniołomów całkowicie niszczących krajobraz. Tego typu obiekty ulokowane są naokoło, jednak z pominięciem świętej góry Słowian. Na masywie jest wprawdzie niezliczona ilość kamieniołomów i wyrobisk, jednak w przeważającej większości są one albo bardzo małe albo ich lata aktywności przypadały setki lub nawet tysiące lat wstecz i obecnie obiekty te uległy całkowitej naturalizacji. Oprócz kilku ciekawszych kamieniołomów, na Ślęży i jej odnogach ulokowane są dziesiątki ciekawych obiektów geologicznych, zarówno pojedynczych głazów jak i całych rumowisk oraz ścian skalnych. Większość z nich nie ma nazw. Wiele ciekawszych skał znajduje się przy jednym z kilkunastu szlaków i ścieżek dydaktycznych, tak więc stosunkowo łatwo jest do nich trafić. Wiele skał rośnie na terenie rezerwatów i ich opis znajduje się w artykułach poświęconych tym terenom. Masyw Ślęży jest dosyć dobrze zagospodarowany turystycznie i zwiedzanie obiektów jest w wielu przypadkach łatwe. Tylko niektóre skały i źródła ulokowane są poza szlakami, aby je odnaleźć trzeba się trochę nachodzić. Na zwiedzenie wszystkich geologicznych obiektów potrzeba co najmniej 2-3 dni, warto więc zaplanować kilka wycieczek w różnych okresach roku aby móc podziwiać zarówno świeżość wiosennej roślinności jak i jesienne przebarwianie się drzew na złoto.

Informacje praktyczne:

  • brak dojazdu do większości obiektów, które znajdują się mniej lub bardziej w głębi kompleksu leśnego Masywu Ślęży. Jedynie do kamieniołomu w Przemiłowie istnieje bezpośredni dojazd. Pozostałe miejsca leżą w większości tuż obok szlaków turystycznych i ścieżek przyrodniczych. Jedynie kilka obiektów umiejscowionych jest całkowicie poza infrastrukturą turystyczną jak kamieniołomy kwarcu na Kwarcowej Górze, dajki amfibolitów na górze Strzegomka czy obiekty naokoło rezerwatu Góra Ślęża leżące przy Ścieżce pod Skałami. Dotyczy to Zbójeckiej Pieczary, Koliby, źródła Jana i źródła Beyera
  • część obiektów znajduje się na trasie ścieżki przyrodniczej Przeł. pod Wieżycą-źródło Anny posiadającej indywidualny opis na naszej stronie
  • ze względu na duży rozrzut obiektów po niemal całym masywie, ciężko określić infrastrukturę wokół nich. Część miejsc leży w obszarach o gęstej sieci szlaków, ścieżek, miejsc wypoczynku i tablic dydaktycznych. Dotyczy to szczególnie terenów wokół Wieżycy i szczytu Ślęży oraz szlaków łączących te dwa miejsca. Najgorzej zagospodarowane są zachodnie i południowo-zachodnie stoki Ślęży oraz Wzgórza Oleszeńskie, gdzie większość tamtejszych obiektów leży poza szlakami
  • na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego leży kilka obszarów chronionych, m.in. trzy rezerwaty przyrody (Góra Ślęża, Góra Radunia, Łąka Sulistrowicka), zespół przyrodniczo-krajobrazowy Skalna oraz seria użytków ekologicznych
  • wiele obiektów zlokalizowanych jest na terenie cennych siedlisk przyrodniczych, m.in. żyzna buczyna sudecka, kwaśna buczyna podgórska, zboczowe lasy klonowo-lipowe oraz siedliska roślinności naskalnej
  • najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: w większości są to formy geologiczne, które prezentują się najlepiej w okresie jesiennym i wczesnej wiosny, kiedy to bujna roślinność nie przysłania obiektów