Wilcze Wądroże i Piekiełko

7 czerwca 2020 Wyłączono przez admin

Góry Bardzie przyciągają najbardziej nad przełom Nysy Kłodzkiej i tamtejszy obryw. Jednak pasmo to oferuje ogromną liczbę mało znanych a równie cennych dolin porośniętych cennymi siedliskami, stanowiących ostoję dla rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Do takowych należy system dolin ciągnących się wzdłuż potoku Wilcza.

Typ ochrony: brak

Data utworzenia: –

Powierzchnia: ok. 50-60 ha

Powiat: Kłodzki, Ząbkowicki

Gmina: Kłodzko, Bardo

Nadleśnictwo: Bardo Śląskie

Położenie: Teren obejmuje doliny ulokowanych w Grzbiecie Zachodnim Gór Bardzkich przynależnych do Sudetów Wschodnich. Jest to system dolin rozpościerających się wzdłuż górskich cieków, z których wyróżniają się dwie większe główne doliny. Pierwsza dolina, zwana jest Wilczym Wądrożem, obejmuje stoki opadające do potoku Wilcza na odcinku 2 km pomiędzy lokalną drogą łączącą wsie Wojbórz i Opolnica od południa a leśnymi stawami od północy. Druga dolina obejmuje stoki opadające do potoku Piekiełko na odcinku około 1 km licząc od ujścia do potoku Wilcza w kierunku północnym. Doliny są obszarem granicznym dwóch powiatów.

Wilcze Wądroże tworzy potok Wilcza, która drąży głęboką dolinę o łukowatym kształcie. Od wschodu do doliny opadają stoki gór Łopianka (507 m n.p.m.) oraz Sitarz (470 m n.p.m.). Koryto potoku tworzy wąską terasę o szerokości do 100 m, w wielu miejscach potok dzieli się na wiele drobniejszych cieków, które charakteryzuje urozmaicona rzeźba w postaci skarp, zakoli oraz niewielkich wysepek. Drugą doliną płynie potok Piekiełko. Jest to wąski przesmyk meandrujący pomiędzy górami Sitarz, Klimek (545 m n.p.m.), Kukułka (570 m n.p.m.) oraz Wielka Cisowa Góra (585 m n.p.m.). Szczyty rozdzielone są niewielkimi dolinami z własnymi, krótkimi i bezimiennymi potokami uchodzącymi do Piekiełka. Całość tworzy bardzo złożony twór o rozbudowanej geologii.

W planach nadleśnictwa i samorządów jest utworzenie na tym terenie dwóch użytków ekologicznych. W dużej mierze pokrywają się one z obszarem Natura 2000 Góry Bardzkie, gdzie potok Wilcza stanowi teren graniczny.

„Dolina potoku Wilcza”. Obejmuje fragment doliny potoku na jej leśnym odcinku, około 1 km w górę i w dół potoku od leśniczówki Wilcza, w tym wydzielenia 212 a-f obrębu leśnego.
„Piekiełko”. Ochroną proponuje się objęcie fragmentu doliny potoku Piekiełko na odcinku od rozwidlenia dróg leśnych powyżej leśniczówki Wilcza około 800 m w górę wzdłuż potoku. Obszar obejmuje fragmenty wydzieleń leśnych 166 d, h, j, 180 f, 181 b, 183 f, 184 g, i, 185 b oraz całe wydzielenia 183 h, 184 a, d, f, 185 a obrębu leśnego.

Roślinność: Stosunkowo bogata mimo silnych przekształceń dużej części drzewostanów. Dzięki urozmaiconej rzeźbie terenu oraz w miarę dużej powierzchni, doliny charakteryzuje zróżnicowana roślinność oraz mozaika siedlisk, głównie leśnych. Wąskie terasy porasta podgórski łęg jesionowy (Carici remotae-Fraxinetum), który stanowi siedlisko o największej bioróżnorodności. Drzewostan o częściowych odsłonięciach jest stosunkowo młody, składający się na drzewa z gatunku jesion wyniosły i olsza czarna. Dominują one także w warstwie podszytu wraz z pojedynczymi okazami leszczyny pospolitej, bzu czarnego, czeremchy zwyczajnej i porzeczki czerwonej. Warstwa runa bardzo bogata z gęstymi kobiercami roślin zielnych. Runo osiąga duże pokrycie i charakteryzuje się udziałem gatunków wilgotnych lasów oraz gatunków przechodzących z łąk, torfowisk niskich i nitrofilnych okrajków. Do gatunków dominujących należy pokrzywa, gwiazdnica gajowa, kuklik zwisły, podagrycznik, rzeżucha gorzka a także liczne gatunki turzyc, w tym rzadkiej turzycy zwisłej oraz częstszej turzycy rzadkokłosej. Poza tym licznie występują gatunki typowe dla łęgów jak knieć błotna, przetacznik górski, szczaw gajowy, śledziennica naprzeciwlistna, tojeść gajowa i ziarnopłon wiosenny. Wśród gatunków chronionych lub rzadkich należy wymienić stanowisko obrazków alpejskich, pierwiosnka wyniosłego i wawrzynka wilczełyko.

Powyżej potoku, na stromych stokach miejscami wytworzyły się cenne siedliska żyznej buczyny sudeckiej z czosnkiem niedźwiedzim (Dentario enneaphylli-Fagetum allietosum ursini), gdzie występuje dobrze wykształcony i wiekowy drzewostan bukowy z udziałem gatunków nasadzonych jak jodła i świerk. W warstwie runa występują liczne i bogate płaty czosnku niedźwiedziego a także stanowiska innych rzadkich lub chronionych roślin, m.in. konwalia majowa, parzydło leśne, przylaszczka pospolita, przytulia wonna, wawrzynek wilczełyko i żywiec dziewięciolistny. Wiosną w runie rozkwitają gatunki typowe dla żyznych buczyn, wśród których istotną rolę odgrywają wiosenne geofity, rozwijające się i kwitnące przed rozwojem liści buka, m.in. śnieżyca wiosenna, kokorycz pusta, piżmaczek wiosenny, miodunka wiosenna i zawilec gajowy. W maju i czerwcu rozwijają się kolejne gatunki jak czerniec gronkowy, kopytnik pospolity, kostrzewa leśna, perłówka jednokwiatowa, wilczomlecz słodki i żywiec cebulkowy. Notowany jest także jęczmieniec zwyczajny, występujący w Polsce niemal wyłącznie na południu w górach. Do roślin charakterystycznych dla dolin górskich należy miesiącznica trwała, gatunek występujący w Polsce niemal wyłącznie w górach i na pogórzu. W Wilczym Wądrożu i Piekiełku tworzy miejscami jednolite gatunkowo płaty porastające strome stoki oraz brzegi potoku, zarówno przy głównym korycie, jak i na tworzących się drobniejszych ciekach i wysepkach.

Część stoków charakteryzuje silna ingerencja ludzka w postaci dużych przekształceń drzewostanów w kierunku monokultur świerkowych oraz lasów mieszanych. Drzewostany te składają się zarówno z gatunków iglastych (świerk, jodła, daglezja) jak i liściastych (buk, dąb, klon jawor, jesion, lipa) w zmiennych proporcjach. W warstwie podszytu dominują młode drzewa bukowe, klonowe i brzozowe oraz krzewy głogu, trzmieliny i bzu czarnego. Wśród roślinności występują gatunki charakterystyczne dla zbiorowisk ziołorośli porębowych na glebach żyznych ze związku Atropion belladonnae. W miejscach wilgotnych występuje firletka poszarpana, jaskier rozłogowy, kłobuczka pospolita, niezapominajka leśna i poziomka pospolita. W suchszych fragmentach występuje trzcinnik piaskowy, dziewanna pospolita oraz rzadki i chroniony pokrzyk wilcza jagoda.

Fauna: Doliny leżą w rozległym kompleksie górskich lasów stanowiąc ważną ostoję dla zwierząt zarówno w bezpośredniej okolicy jak i całym regionie. Dobrze zinwentaryzowana jest tutejsza awifauna, gdzie stwierdzono występowanie takich gatunków jak muchołówka białoszyja, pliszka górska, strumieniówka. Ponadto Wilcze Wądroże znajduje się w granicach rewiru pary bocianów czarnych, wykorzystujących tutejsze potoki jako ważne żerowisko. Tereny potoków stanowią miejsce rozrodu salamandry plamistej, rzadkiego i chronionego gatunku płaza, dla którego Góry Bardzie stanowią jedną z najważniejszych ostoi w tej części kraju. Z pozostałej herpetofauny stwierdzono m.in. stanowiska jaszczurki zwinki, padalca zwyczajnego, zaskrońca zwyczajnego, żaby trawnej i żmii zygzakowatej.

Inne: Teren o niewielkim zagospodarowaniu turystycznym. Ze względu na dużą popularność oraz atrakcje w sąsiednich fragmentach Gór Bardzkich (Przełom Nysy pod Bardem, Srebrna Góra) większość szlaków została poprowadzona w tamtych regionach kosztem Wilczego Wądroża i Piekiełka. Nie ma tutaj pieszych szlaków turystycznych lub ścieżek przyrodniczych. Jedynie ubitą drogą ciągnącą się wzdłuż potoku Wilcza poprowadzono niebieski szlak rowerowy.

Zagrożenia: Stosunkowo duże. Jest to teren poza obszarem chronionym, jedyną formą ochrony obejmującą tylko część omawianych dolin jest obszar Natura 2000 Góry Bardzkie. Ta forma w praktyce ma niewielkie pole do faktycznej ochrony siedlisk i występujących tam gatunków. Do głównych zagrożeń należy nieracjonalna gospodarka leśna polegająca na nadmiernej wycince drzewostanów w siedliskach cennych tj. żyzna buczyna i łęgi jesionowe, pozostawianie zbyt małej ilości martwego drewna czy poprowadzenie szlaków zrywkowych na stromych stokach przyśpieszających erozję gleby. Dodatkowo nieodpowiednio przeprowadzone wycinki skutkują zachwianiem właściwej struktury wiekowej i gatunkowej drzewostanów oraz powodują wkraczanie gatunków porębowych i nitrofilnych. W dolnych fragmentach stoków widać efekty zbyt dużego przerzedzenia lasu w postaci rozległych płatów bukowego i brzozowego podrostu, które z powodu zagęszczenia spowodowały niemal całkowity zanik roślin runa leśnego. Na części stoków doszło do niekorzystnych przekształceń siedlisk lasów liściastych w kierunku ubogich monokultur świerkowych, które zakwaszają glebę oraz powodują zanikanie gatunków typowych dla żyznych buczyn.

Ubita droga umożliwiająca sprawne poruszanie się pojazdów leśnych może zagrażać tutejszym populacjom płazów i gadów chcących przedostać się w kierunku potoku Wilcza w celu odbycia godów. Dotyczy to szczególnie salamandry plamistej, rzadkiego i chronionego gatunku, który jest stosunkowo powolny i ma nikłe szanse ucieczki przed pędzącymi pojazdami wywożącymi ścięte drzewa.

Wrażenia osobiste: Umiarkowane. Jest to jeden z bardzo wielu cennych przyrodniczo fragmentów Gór Bardzkich, które są niemal całkowicie nieznane. Nie prowadzą tutaj szlaki, ścieżki dydaktyczne nie ma także zamontowanych tablic informacyjnych oraz infrastruktury turystycznej. Dotyczy to bardzo wielu dolin, dolinek, przełomów oraz pojedynczych szczytów rozsianych po całych Górach Bardzkich. Większość pasma posiada gęstą sieć leśnych dróg oraz ścieżek dających niemal nieograniczone możliwości w tworzeniu szlaków popularyzujących bardzkie perełki przyrodnicze. Niestety perełki te są zagrożone z powodu gospodarki leśnej. W całym paśmie istnieją tylko dwa niewielkie rezerwaty i nic poza tym. Stwarza to niebezpieczną sytuację, w której wiele cennych siedlisk nie jest w żaden sposób chronione. W opracowaniach nadleśnictwa wymienia się kilkadziesiąt obiektów proponowanych do ochrony jako użytki ekologiczne lub rezerwaty, niestety znając samorządy i nadleśnictwa zapewne żaden z obiektów nie doczeka się ochrony. Omawiane tu Wilcze Wądroże i Piekiełko to interesujące miejsca, zwłaszcza wiosną. Dołem poprowadzone są drogi leśne, z których można podziwiać strome stoki porośnięte lasami opadające do wartkich strumieni. Ich brzegi porośnięte są bogatą roślinnością, w tym gatunkami rzadkimi i chronionymi. Przy odrobinie szczęścia spotkamy także salamandry, dla których Góry Bardzie stanowią jedną z najważniejszych ostoi w tej części kraju.

Informacje praktyczne:

dobry dojazd, ujście doliny znajduje się tuż przy lokalnej drodze pomiędzy Opolnicą a Wojborzem. W miejscu tym zlokalizowana jest leśniczówka oraz szerokie pobocze umożliwiające zaparkowanie samochodów
teren o zróżnicowanym stopniu trudności. Dołem poprowadzone są szerokie i ubite drogi umożliwiające dogodny spacer a nawet jadę rowerem (wszak przebiega tamtędy szlak rowerowy). Jednak chodzenie po stokach należy do trudnych zadań (duże stromizny, brak dróg) zalecanych tylko dla osób wprawionych w poruszaniu się po takim terenie
w pobliżu nie ma obszarów chronionych jak rezerwaty przyrody lub użytki ekologiczne, najbliższe znajdują się pod drugiej stronie pasma (rezerwat Cisy i Cisowa Góra). Poza tym po drugiej stronie Nysy ulokowany jest Obryw Skalny a w zasięgu kilku km występuje kilka pomników przyrody (świerki w Podtyniu, buki w Opolnicy i Kamień Brygidy)
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: kwiecień (wczesnowiosenne geofity), maj (czosnek niedźwiedzi, obrazki, miesiącznica), lato (pokrzyk, storczyki), jesień (grzyby, przebarwiające się liście)