Wrota Pośny

Wrota Pośny

1 sierpnia 2018 Wyłączono przez admin

Wrota Pośny stanowią obszar dawnego rezerwatu przyrody, który został wchłonięty przez powstały Park Narodowy Gór Stołowych. Teren został objęty ochroną ze względu na niemal dziewicze lasy bukowe wraz z majestatycznym zgrupowaniem skał zwanych Skalnymi Wrotami, przez które przepływa strumień Pośna tworzący serię wodospadów. Jest to jedno z najbardziej niezwykłych i malowniczych fragmentów parku, które odznacza się także bogatą i ciekawą florą oraz fauną.


Typ ochrony: ochrona ścisła

Data likwiacji: 1993 r. włączony do parku narodowego

Powierzchnia: 3,89 ha

Powiat: Kłodzki

Gmina: Radków

Nadleśnictwo: brak


Status prawny: Pierwotnie Wrota Pośny miały był rezerwatem, którego okres projektowania sięga lat 80. i 90. Jednak w momencie utworzenia parku narodowego, status doliny  zmienił się. Oficjalnie Wrota Pośny, zależnie od fragmentu, wchodzą w skład obszaru ochrony krajobrazowej i ścisłej w ramach Parku Narodowego Gór Stołowych. Nie stanowią wyodrębnionej jednostki jak to jest w przypadku rezerwatów przyrody czy użytków ekologicznych. W wielu źródłach i publikacjach są one dalej nazywany rezerwatem przyrody, co jest dużym błędem merytorycznym. Taki problem nazewnictwa dotyczy kilku obszarów w obrębie parku (m.in. Wielkie Torfowisko Batorowskie, Ostra Góra, Sawanna Łężycka, Szczeliniec, Rogowa Kopa). Tak czy inaczej, cały ten teren jest objęty chronioną, co zapewnia odpowiedni poziom zabezpieczający przed czynnikiem ludzkim.

Położenie: Wrota Pośny znajdują się we wschodniej części Gór Stołowych w Sudetach Środkowych. Całość położona jest na terenie parku narodowego na wysokościach 450-650 m n.p.m., pomiędzy Drogą nad Urwiskiem i Szosą Stu Zakrętów, obejmując geograficznie fragmenty północno-wschodnich zboczy opadających ze Szczelińca Wielkiego ku dolinie potoku Pośna.

Budowa: Wrota Pośny są jedną z najbardziej urozmaiconych rzeźb terenu w obrębie parku, stanowiąc północną częścią zgrupowania Skalnych Grzybów. Zbudowane są głównie z ze skał piaskowcowych, które są jedyną pozostałością po złożonych i długotrwałych efektach procesów erozyjnych. W ich efekcie miększe materiały uległy rozpadowi i zostały usunięte przez intensywne warunki atmosferyczne (wymywanie, wietrzenie), pozostawiając tylko najtwardsze skały. Główny wpływ na obecne formy skalne miało zlodowacenie bałtyckie oraz późniejsza erozja wietrzna, które nadały ostateczny kształt wszystkim skałom na terenie Wrót.


Do najważniejszych fragmentów należą Skalne Wrota, położone około 1,2 km na północny-wschód od Szczelińca, stanowiących jedne z najbardziej malowniczych tworów w tej części parku. Ich boczne ściany stopniowo opadają ku dolinie potoku Pośny, gdzie tworzą liczne niemalże pionowe, kamienne progi powstałe w wyniku alpejskich ruchów górotwórczych oraz wielu procesów erozyjnych. Efektem tych procesów są także liczne oderwane skały oraz mniejsze i większe głazy, które utworzyły całe powierzchnie rumoszu skalnego, szczególnie duże nagromadzenie lokalizowane jest w bezpośredniej bliskości potoku oraz wzdłuż wytyczonych szlaków.

Roślinność: Stosunkowo bogata. Do największych powierzchniowo należą tereny obejmujące żyzną buczynę sudecką (Dentario enneaphylli-Fagetum), która charakteryzuje się wysokim poziomem naturalności. Siedlisko porasta południowe i wschodnie zbocza o różnym poziomie stromości, które wraz ze spadkiem wysokości nabierają łagodniejszego nachylenia. Drzewostan buduje przede wszystkim buk pospolity z domieszką klonu jawora, jodły pospolitej i świerka pospolitego. Wiele drzew osiągnęło dorodne wymiary, nadając zboczom niemal puszczański charakter. Miejscami notuje się także niewielki udział grabu i dębu. Runo leśne obfituje głównie w liczne wczesnowiosenne geofity (zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny, miodunka ćma, marzanka wona, czerniec gronkowy, pierwiosnek lekarski, szczyr trwały) oraz gatunki rzadkie i chronione jak gnieźnik leśny, lilia złotogłów, kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko i występujący płatami żywiec dziewięciolistny. Ten ostatni uznawany jest za relikt gatunków roślin z minionych okresów klimatycznych, obecnie uznawany za gatunek górski. .

Północne zbocza opadające ku dolinie porośnięte są głównie przez siedlisko kwaśnej buczyny górskiej (Luzulo luzuloidis-Fagetum), składające się głównie ze dorodnych i wiekowych okazów buka z niewielką domieszką drzew liściastych. Poza tym w drzewostanie występuje także sztucznie nasadzona świerczyna będąca efektem dawnych nasadzeń. W niektórych miejscach, ze względu na surowy klimat (ubogie, skaliste podłoże, odsłonięte, wietrzne stoki), część drzewostanu bukowego przybrała skarłowaciałe formy o poskręcanych i powyginanych konarach, czasem wręcz pokładających się po ziemi, stanowiąc bardzo efektowny widok. Runo leśne jest stosunkowo bogate, jednak nie posiadające wybitnie rzadkich lub cennych gatunków. Występują tu stosunkowo pospolite taksony typowe dla acydofilnych górskich buczyn jak kosmatka gajowa, borówka czarna, wrzos zwyczajny, przenęt purpurowy, siódmaczek leśny, starzec Fuchsa oraz liczne paprocie, mchy i wątrobowce.

Z innych ważniejszych siedlisk wyodrębniono tu także ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacetalia vandellii, które obejmują roślinność naskalną porastającą liczne powierzchnie zarówno na Skalnych Wrotach jak i na licznych większych głazach oraz na rumoszu skalnym. Występują najczęściej w miejscach cienistych i półcienistych, gdzie skały bywają wilgotne przez większość czasu dzięki bliskości potoków oraz porannym mgłom. Na powierzchniach siedliska zidentyfikowano liczne gatunki paproci oraz mchów, wątrobowców i niektórych roślin kwiatowych. Do najważniejszych należą m.in. paprotka pospolita, paprotnica krucha, nerecznica samcza, gajowiec żółty, biedrzeniec mniejszy, zanokcica skalna, paprotnik kolczysty oraz bardzo liczny gatunek inwazyjny – niecierpek drobnokwiatowy.

Grzyby: Ze względu na dużą ilość martwego i butwiejącego drewna, które położone jest w większości na chłodnych i wilgotnych fragmentach doliny, występuje tutaj bardzo bogata mykoflora. Do najważniejszych stwierdzonych tu gatunków należy rzadka i chroniona soplówka bukowa.

Fauna: Stosunkowo bogata. Ze względu na dziki charakter miejsca, które w większości nie jest udostępnione do zwiedzania, poza ściśle wytyczonymi szlakami, na terenie Wrót występują bogate populacje zwierząt związanych z siedliskami leśnymi. Oprócz typowych i stosunkowo pospolitych gatunków ssaków jak sarna, jeleń europejski, dzik i lis, w dawnym rezerwacie notuje się także rzadką i chronioną popielicę szarą oraz liczne populacje nietoperzy: nocek Bechsteina, nocek łydkonosy, nocek wąsaty, nocek rudy oraz mopek. W dolnej części doliny stwierdzono także rzadkie gatunki owadów z rodziny biegaczowatych: biegacz Linneusza, biegacz Scheidlera i biegacz pomarszczony.


Zagrożenia: Stosunkowo niewielkie. Teren w całości podlega ochronie w ramach Parku Narodowego Gór Stołowych. Dzięki temu prowadzone są tutaj właściwe zabiegi pielęgnacyjne umożliwiające zachowanie obecnych siedlisk w stanie możliwie jak najbardziej zbliżonym do naturalnego. Nie istnieje tutaj zagrożenie nieracjonalnej gospodarki leśnej oraz nieograniczonej wycinki drzew, jako że są to obszary wyłączone spod jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Do potencjalnych niebezpieczeństw należy zaliczyć poprowadzenie dwóch szlaków turystycznych, które może skutkować niekontrolowaną penetracją terenu oraz powodować zaśmiecenie. Do istotnego zagrożenia należy niekontrolowane rozprzestrzenianie się roślin inwazyjnych, wśród których najgroźniejszy jest niecierpek drobnokwiatowy. Gatunek ten pospolicie występuje w runie leśnym zarówno kwaśnej i żyznej buczyny oraz w rumoszu skalnym naokoło potoków.

Inne: Wrota i Wodospad Pośny były znane już od dawna ze swoich wybitnych walorów krajobrazowych. Pierwotnie wzdłuż potoku tworzono liczne sztuczne kaskady, drewniane zastawki i mniejsze tamy, które miały na celu potęgować efekty wodne. Po objęciu tych terenów ochroną, większość tworów ulega zniszczeniu jednak nie wpłynęło to na naturalizację potoku. W jego górnej części stworzono ujęcie wody dla Radkowa i okolicznych miejscowości, które w znaczący sposób ograniczyły przepływ wody w potoku. Obecny wodospad stanowi marny cień dawnej potęg. Tylko w okresach intensywnych i gwałtownych opadów w dolinie tworzy się wodospad zbliżony do tego sprzed industrializacji terenu.

Teren należy do jednych z popularniejszych fragmentów parku, przez który przechodzą trzy szlaki:

  • żółty, prowadzący z Radkowa przez Pasterkę na Szczeliniec Wielki i dalej
  • niebieski, prowadzący z Radkowa ku przełęczy pomiędzy Szczelińcami.
  • zielony, będący krótkim łącznikiem pomiędzy parkingiem a wodospadem

Jest tu także jeden z przystanków na ścieżce dydaktycznej Skalne Rzeźby prowadzącej z Karłowa do Zalewu Radkowskiego.


Informacje praktyczne:

  • dogodny dojazd (przy obszarze znajduje się niewielki parking, skąd odchodzą szlaki do wodospadu i wrót)
  • przez rezerwat przebiega szlak turystyczny połączony ze ścieżką edukacyjną
  • szlak do samego wodospadu jest łatwy (dogodny dla rodzin z dziećmi i osób starszych), pozostałe szlaki należą do stosunkowo trudnych, gdzie część traktu prowadzi mocno pod górę poprzez kamieniste i mokre fragmenty.
  • ze względu na dużą popularność parku narodowego, najlepiej wybierać się poza okresem wzmożonego ruchu turystycznego (weekendy, święta, wakacje) lub przyjeżdżać o bardzo wczesnej godzinie.
  • najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: wiosna (wczesnowiosenne geofity) i wczesna jesień (grzyby, przebarwiające się liście buków)