Ścieżka Przyrodnicza Wieżyca & Źródło Anny
10 lutego 2021Jest to jedna z kilku ścieżek przyrodniczych wytyczonych na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Poprowadzona została po stosunkowo łagodnych północno-wschodnich stokach masywu, gdzie można przyjemnie spędzić kilka godzin na łonie natury podziwiając piękno rozległych lasów bukowych oraz liczne ciekawostki archeologiczne i geologiczne, w tym kilka źródeł oraz słynną Pannę z Rybą.
Długość: 7,5 km
Czas przejścia: 4-5 h
Liczba przystanków: 12
Powiat: Wrocławski
Gmina: Sobótka
Nadleśnictwo: Miękinia
Ścieżka biegnie po północno-wschodnich stokach Masywu Ślęży obejmując Wieżycę, Jeleni Ostęp oraz stoki Strzegomianki i Stolnej. Pokonanie całej trasy i zapoznanie się z poszczególnymi obiektami zajmuje około 4-5 godzin. Trasa prowadzi przez około 7,5 km dróg i ścieżek na których pierwotnie było zlokalizowanych 12 przystanków z tablicami edukacyjnymi. Obecnie część z tablic nie istnieje. Łączna różnica wzniesień, jaką należy pokonać wynosi 300 m (od 280 m n.p.m. na przełęczy pod Wieżycą do około 600 m n.p.m. na granicy z rezerwatem przyrody). Warto wspomnieć, że oficjalna nazwa ścieżki pojawiająca się w przewodnikach to „Przełęcz Pod Wieżycą – Źródło Anny – Przełęcz pod Wieżycą„. Ze względu na długą i mało atrakcyjną nazwę, w tytule artykułu została ona skrócona.
Oficjalne przystanki na trasie wyglądają następująco (stan na 2020 r.):
- Początek Ścieżki (istnieje stara tablica)
- Wieżyca – Świetlista Dąbrowa (istnieje nowa tablica)
- Dokarmianie Zwierząt (brak tablicy na trasie)
- Budowa Geologiczna Masywu Ślęży (brak tablicy na trasie)
- Panna z Rybą (istnieje nowa tablica)
- Rezerwat Przyrody Góra Ślęża (brak tablicy na trasie)
- Źródło Anny (istnieje stara tablica)
- Spalona Uprawa (istnieje stara tablica)
- Przebudowa Drzewostanów (brak tablicy)
- Uprawa Leśna (brak tablicy na trasie)
- Miejsce Wypoczynku (istnieje stara tablica)
- Las Bukowy (brak tablicy na trasie)
Etap I: Przełęcz pod Wieżycą-Szczyt Wieżycy
Długość: ok. 650 m
Początek trasy zlokalizowany jest pod pierwszą częścią nazwy, a więc na Przełęczy pod Wieżycą (280 m n.p.m.) zwane inaczej Kamiennym Siodłem. Miejsce to stanowi mało wyraźną i stosunkowo płaską przełęcz rozdzielającą Gozdnicę i Wieżycę. Jest to jedno z najbardziej zatłoczonych miejsc na terenie parku, głównie z powodu istniejącego tu Domu Turysty pod Wieżycą oraz jednej z dwóch najpopularniejszych tras wycieczkowych w kierunku Ślęży. Samo schronisko zostało wybudowane w 1925 r. stanowiąc ważny element ówczesnej infrastruktury turystycznej. Obok niego znajduje się tzw. Amfiteatr, jest to mało znany obiekt stanowiący nieczynny kamieniołom określany na mapach jako „prehistoryczny” lub „starożytny”. W rzeczywistości jest to cała seria wyrobisk, których początek datuje się na V wiek p.n.e. Koniec działalności przypada na koniec średniowiecza, kiedy działalność zakończył lokalny ośrodek kamieniarski. Do głównych wyrobów wytwarzanych w owym zakładzie należały kamienie żarnowe. Były one produkowane z lokalnej odmiany granitu. Kamienie te odkrywane są na terenach Słowiańszczyzny oraz Europy Zachodniej, co świadczy o rozwijającym się eksporcie. Dodatkowo wyrabianiu tu także różnego rodzaju detale architektoniczne do czołowych budowli tamtego okresu. W bezpośrednim sąsiedztwie kamieniołomów zachowały się resztki dawnego amfiteatru, który powstał na terenie jednego z wyrobisk.
Trasa ścieżki przyrodniczej aż do granic samego rezerwatu przyrody poprowadzona jest tą samą trasą co żółty szlak turystyczny. Od schroniska wiedzie on w kierunku Wieżycy przez bardzo strome stoki od północnej strony góry, które stanowią najtrudniejszy fragment, choć jest to dopiero początek trasy. Podejście jest szczególnie trudne w okresie zimowym oraz w czasie deszczowej pogody. Kolejne etapy wspinaczki będą już dużo lżejsze pod względem nachylenia stoków. Na tym odcinku można podziwiać dobrze zachowane lasy klonowo-lipowe (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani) porastające północne i wschodnie stoki na skałach zbudowanych z amfibolitów. Rumosz skalny jest tutaj wszechobecny co jest jedną z cech typowych dla tego siedliska. Wielogatunkowy drzewostan składa się z dorodnych okazów lip szerokolistnych, klonów jaworów, buków pospolitych i dębów bezszypułkowych. Runo leśne dobrze wykształcone, gdzie dominują paprocie oraz stosunkowo pospolite geofity (gajowiec żółty, czerniec gronkowy, kopytnik pospolity, przytulia wonna, ziarnopłon wiosenny). Przy odrobinie szczęścia na szlaku można spotkać owocniki rzadkiego gatunku grzyba, szyszkowca łuskowatego objętego ochroną.
Koniec pierwszego etapu wieńczy zdobycie szczytu Wieżycy (415 m n.p.m.), która stanowi jeden z najpopularniejszych celów wycieczek w parku krajobrazowym. Często jest tylko miejscem odpoczynku przed dłuższą wyprawą na główny szczyt masywu, Ślężę. Po wojnie góra nazywana była Górą Kościuszki, jednak obecnie nazwa ta już praktycznie wyszła z powszechnego użycia. Miejsce od dawna stanowiło ważny punkt na turystycznej mapie, którego zwieńczeniem była budowa wieży widokowej w latach 1905-1907. Sam obiekt powstał jako 15 m wysokości kolumna ogniowa z funkcją wieży widokowej. Mimo iż budowla jest stosunkowo niska, to jednak okoliczny drzewostan nie przysłania widoków. Ze szczytu wieży rozpościera się widok na Równinę Wrocławską oraz Ślężę, a przy dobrych warunkach atmosferycznych można dostrzec nawet Karkonosze ze Śnieżką. Na wieży obowiązują godziny otwarcia oraz płatne wejście. Oprócz samej wieży warto obejrzeć jej podstawę a dokładniej odsłonięcia geologiczne obejmujące stoki północne i północno-wschodnie bezpośrednio w szczytowej części Wieżycy poniżej wieży widokowej na granicy oddziałów leśnych 44b i 45c. W niewielkim wyrobisku odsłonięty został zwietrzały granit oraz jego zwietrzelina w barwie ochrowej. Na granicie zalega glina rumoszowa zawierająca ostrokrawędziste bloczki amfibolitu, który uległ tutaj przemieszczeniu z wyżej położonych miejsc występowania tej skały.
Etap II: Wieżyca-Rozdroże pod Kamiennym Krzyżem
Długość: 1700 m
Schodząc ze szczytu można zauważyć dosyć charakterystyczny lasek dębowy jaki porasta zachodnie stoki. Jest to podgórska dąbrowa acidofilna (Luzulo luzuloidis-Quercetum petraeae). Siedlisko wykształciło się na ubogim i skalistym podłożu o niewielkiej warstwie kwaśnej gleby przez co drzewostan charakteryzuje silne skarlenie drzew. Dodatkowo wiele okazów ma mocno powykręcane konary oraz nisko położone korony. Typową cechą jest bardzo ubogie runo leśne, w którym spotykamy głównie kępy traw oraz borówek. Towarzyszą im pojedyncze okazy wrzosu zwyczajnego, janowca barwierskiego, przetacznika kłosowatego i konwalii majowej. Miejscami występuje także jastrzębiec leśny, goździk kartuzek i dziurawiec zwyczajny. Ten typ siedliska zajmuje na Masywie Ślęży znaczne powierzchnie, głównie w części południowej m.in. na Wzgórzach Kiełczyńskich i Wzgórzach Oleszeńskich oraz w okolicach Będkowic, Sulistrowiczek i Tąpadły. Warto wspomnieć, że dąbrowa wraz z lasem klonowo-lipowym są proponowane do objęcia ochroną w formie rezerwatu przyrody ze względu na wysoką naturalność oraz rzadkość występowania.
Poniżej szczytu warto także zwrócić uwagę na to jak droga „wbija się” poniżej poziomu otaczającej ziemi. Jest to tzw. wrzynka. Droga została wykopana pomiędzy skałami odsłaniając na długości ok. 40 m zróżnicowane strukturalnie odmiany amfibolitów określanych jako metabazalty i metadiabazy. Prawdopodobnie są to dajki pakietowe notowane w górnej części komory magmowej. Metabazalty mają ciemnozielone zabarwienie i są zróżnicowane pod względem strukturalnym. Występują naprzemianlegle jako skały o strukturach drobnokrystalicznych, afanitowych (niewidocznokrystalicznych) i porfirowatych. Stanowią one najprawdopodobniej zespół niegrubych dajek pakietowych (do kilkunastu cm grubości) o niezbyt ostrych granicach. Ponad odsłonięciem występuje liczny rumosz skalny będący pozostałością po wydobyciu materiału w trakcie budowy drogi. Całość proponowana jest do objęcia ochroną jako stanowisko dokumentacyjne.
Idąc szlakiem warto zwrócić uwagę na symbol szlaku św. Jakuba stanowiący złotą muszlę na niebieskim tle. Na wysokości 480 m n.p.m. widać na jednym z drzew symbol oznaczający dojście do źródła. Po przejściu kilkudziesięciu metrów naszym oczom ukaże się źródło św. Jakuba, ulokowane jest ono na północnych stokach pomiędzy Dębową Przełęczą i Rozdrożem pod Kamiennym Krzyżem, w oddziale leśnym 24b. Prowadzi do niego krótka odnoga (60 m). Sam obiekt otoczony został kamiennym murkiem z ujściem na cieknącą wodę oraz kamienną tablicą z wykutą nazwą. Masyw Ślęży usiany jest dziesiątkami większych i setkami mniejszych źródlisk, z których my na naszej ścieżce dydaktycznej zobaczymy jeszcze trzy, w tym tytularne źródło św. Anny. Wokół źródła występują ubogie kwaśne buczyny, w których dominuje buk z domieszką świerka i sosny. W runie leśnym warto wypatrywać podgrzybków, które chętnie rosną w tym siedlisku leśnym.
Etap III: Rozdroże pod Kamiennym Krzyżem-Rezerwat Przyrody
Długość: ok. 580 m
Kolejny etap naszego szlaku ma miejsce na tzw. Rozdrożu pod Kamiennym Krzyżem (505 m n.p.m.). Z niemieckiego Am Kreuzstein, albowiem bardziej prawdziwa nazwa powinna brzmieć „pod Krzyżowym Kamieniem”, od skały ze znakiem solarnym. Nie ma tu bowiem żadnego krzyża z kamienia. Jest to miejsce skrzyżowania kilku leśnych dróg, przez co powstał tu sporej wielkości plac. Na jednym z gabrowych kamieni widnieje ukośny krzyż, stąd nazwa rozdroża. Idziemy dalej ku górze wzdłuż ścieżki przyrodniczej, która poprowadzona jest tym samym traktem co szlak żółty, czerwony oraz archeologiczny. Po przejściu zaledwie 100 metrów docieramy do jednego z najważniejszych obiektów Masywu Ślęży. Są nimi starożytne posążki o celtyckim pochodzeniu. Panna z Rybą to wolno stojąca rzeźba antropomorficzna o wysokości 2,2 m wykonana z jasnego granodiorytu (kwaśna skała magmowa) przedstawiająca ludzką figurę trzymającą na piersi dużą rybę, prawdopodobnie pstrąga. Figura powstała w starożytności, około IV-II wieku p.n.e. (okres laterański). Choć rzeźba nazwana została panną, to naukowcy przypuszczają iż przedstawia ona mężczyznę. Obok postawiono drugą starożytną rzeźbę ukazującą niedźwiedzia z utrąconymi łapami. Na grzbiecie zwierzęcia wyryto ukośny krzyż będący jednym ze starożytnych symboli religijnych. Całość obudowano drewnianą chatką i zabezpieczono siatką.
Na trasie mijamy także wały kultowe. Masyw Ślęży usiany jest milionami głazów i skalnego rumoszu, który od starożytności był wykorzystywany przez zamieszkałą tu ludność. Wtedy właśnie powstawały wały. Są to konstrukcje o bliżej nieznanym zastosowaniu powstałe w początkach epoki żelaza. Kręgi różnej wielkości tworzone były poprzez ułożenie głazów bez użycia zaprawy lub innego lepiszcza. Najprawdopodobniej wyznaczały one miejsca święte, gdzie praktykowane były ówczesne obrzędy religijne. Na terenie masywu wały takie powstały wokół podszczytowych partii Ślęży (od południa, wschodu i północy), na szczycie góry oraz wokół Raduni. Generalnie im wyżej tym bardziej widoczna jest powszechność bloków skalnych i głazów. Wszystko z powodu erozji, która usuwa miększe fragmenty podłoża i odsłania twardsze skały. W niższych partiach bloki skalne są mniej widoczne albowiem w większości zostają przykryte materiałem naniesionym ze stoków znajdujących się powyżej.
Idąc przez ten teren można podziwiać dobrze zachowaną podgórską kwaśną buczynę (Luzulo-Fagetum) w formie naskalnej. Jest to ubogi florystycznie typ lasu zdominowanego przez drzewa bukowe z niewielkim udziałem innych gatunków. Wariant naskalny można spotkać na głazowiskach i miejscach z rumoszem skał gabrowych. Tutejsze buki mają niski wzrost i powykręcane konary. Towarzyszą im niewielkie ilości innych gatunków drzew odpornych na ciężkie warunki jak jarzębina pospolita, dąb bezszypułkowy, brzoza brodawkowata i sosna pospolita. Warto odnotować kilka niezwykle dorodnych drzew jakie rosną na tym odcinku. Wszystkie one dawno przekroczyły wymiary drzew pomnikowych, jednak niestety nie zostały objęte dodatkową ochroną. Są nimi: buk pospolity rosnący na Rozdrożu pod Kamiennym Krzyżem, piękny klon jawor rosnący przy szlaku, około 50 m za Panną z Rybą w górę drogi oraz piękna jodła pospolita znajdująca się na końcowym fragmencie etapu III tuż przy granicy z rezerwatem przyrody.
Etap IV – Rezerwat Przyrody – Rozdroże pod Kamiennym Krzyżem
Długość: ok. 950 m
Od tego momentu ścieżka przyrodnicza oddziela się od szlaku żółto-czerwonego i wiedzie swoim własnym traktem wzdłuż wschodniej granicy rezerwatu przyrody Góra Ślęża. Rezerwat ten jest największym i najstarszym rezerwatem parku krajobrazowego. Powołany został w 1954 roku i obejmuje 161 ha lasu wokół szczytu. Szczyt Ślęży należy do popularniejszych miejsc weekendowych wycieczek, głównie z powodu bliskości miasta Wrocławia. Oprócz pięknych widoków, góra ta oferuje także bardzo ciekawą historię jako miejsce pradawnego kultu słońca oraz piękną i bogatą przyrodę. My jednak nie wchodzimy do samego rezerwatu. Podziwiamy jego urodę idąc wzdłuż granicy, gdzie poprowadzono kamienną Ścieżkę pod Skałami. Na tym etapie ukazują nam się piękne formacje skalne powstałe na drodze tysięcy lat destrukcji. Wszelkiego typu procesy erozyjne utworzył obecny tu krajobraz w postaci rozległych grzęd, głazowisk oraz ogromnych bloków skalnych spomiędzy których wyrasta bogata roślinność. Wśród cenniejszych gatunków jakie możemy spotkać należy przytulia okrągłolistna (Galium rotundifolium) oraz przenęt purpurowy (Prenanthes purpurea).
W pewnym momencie ścieżka skręca na wschód prowadząc przez młody las bukowy. Dochodzimy do punktu zwrotnego. Jest nim źródło Anny stanowiące drugi z członów w nazwie ścieżki przyrodniczej. Od tego momentu zaczniemy stopniowo schodzić w dół. Tu bowiem kończy się wspinaczka a rozpoczyna powrót na przełęcz pod Wieżycą. Samo źródło leży poza granicą rezerwatu Góra Ślęża, jednak w jego bezpośredniej bliskości przy ścieżce przyrodniczej w oddziale leśnym 12a obok rozległej formacji skalnej zwanej Skałami Władysława. Wyciekająca tu woda cechuje się niską wydajnością 0,01 [dm3/s] oraz temperaturą 8,1-8,7°C. Dawniej nosiło nazwę źródła Eugena upamiętniającego Eugena von Kulmiza, który sfinansował kamienne schody prowadzące do obiektu. W miejscu tym widnieje także zardzewiała zielona tabliczka informacyjna stanowiąca element ścieżki przyrodniczej. Jedna z niewielu zachowanych tablic.
Idąc dalej napotykamy Skały Władysława. Jest to najbardziej widowiskowy twór na naszym szlaku. Obiekt znajduje się na północno-wschodnich stokach masywu, w obrębie wzniesienia Jeleni Ostęp w oddziale leśnym 12a. Całość ulokowana jest po obu stronach skalnej drogi przez którą nie przebiega żaden szlak a jedynie nasza ścieżka przyrodnicza. Skały zbudowane są z ciemnozielonej i szarej skały gabrowej tworzącej długi na 100 m grzebień o bardzo rozbudowanej rzeźbie. Miejscami widoczne są płytowe spękania oraz odpadnięte fragmenty, które podpierając się wzajemnie tworząc wnęki. W górnej części umieszczono ceramiczną płaskorzeźbę przedstawiającą głowę Jezusa. Poniżej drogi leśnej skały zaczynają tracić kształt ciągłej ściany i ulegają rozproszeniu w postaci licznych wychodni skalnych i głazowiska. Tu także znajduje się pieczara będąca tak naprawdę zagłębieniem (wnęką) skąd wydobywa się bezimienne źródlisko. Jest to jeden z najbardziej widowiskowych obiektów geologicznych na terenie masywu. Przez jego całość biegną kamienne schody kierujące do źródła św. Anny.
Schodząc na utwardzoną leśną drogą mijamy wiele tworów skalnych umiejscowionych pośród dosyć młodego lasu bukowego. Do ważniejszych elementów należy tutaj grupa skalna Ścianki ulokowana kilkadziesiąt metrów do drogi. Najlepiej jest widoczna poza okresem wegetacji, gdy leśne listowie nie przesłania widoków. Jest to grupa skał ulokowana na północno-wschodnich stromych stokach opadających ze wzniesienia Jeleni Ostęp w oddziale leśnym 11c. Po przejściu około 500 m docieramy ponownie do skrzyżowania pod Kamiennym Krzyżem. Teraz należy bardzo uważać! Nie idziemy tym samym traktem, którym wchodziliśmy na górę tylko schodzimy inną drogą oznaczoną naszym „zielonym drzewkiem” stanowiącym ścieżkę przyrodniczą. Dla ułatwienia warto zaznaczyć iż wspinaliśmy się drogą, którą poprowadzono także szlak żółty i czerwony. Schodzimy natomiast drogą, którą poprowadzono naszą ścieżkę przyrodniczą oraz czarny szlak archeologiczny (oznaczony niedźwiadkiem ślężańskim).
Etap IV: Rozdroże pod Kamiennym Krzyżem – Przełęcz pod Wieżycą
Długość: ok. 3600 m
Nasz trakt wiedzie teraz tzw. Drogą Dzikiej Świni, którego znaczenia nie udało nam się odnaleźć. Jest to wąska dróżka prowadząca od skrzyżowania po ul. Ślężańską w Strzegomianach. Wiedzie ona po terenie o zróżnicowanym nachyleniu, początek jest stosunkowo płaski, gdzie znajduje się kolejny przystanek ze starą i pordzewiałą tabliczką. Jest to przystanek o nazwie Spalona Uprawa, który opisuje smutne zdarzenia sprzed wielu lat. Znajdujemy się w oddziale 25b stanowiące siedlisko lasu mieszanego wyżynnego z zaledwie kilkunastoletnią uprawą założoną na pogorzelisku. W 1983 r. wybuch tu pożar trawiący większą część drzewostanu. Ze względu na trudne warunki panujące w tym rejonie po upływie niemal 40 lat wciąż nie wyrósł tu las. Wypalone i zdegradowane podłoże jest wybitnie ciężkie do ponownego zasiedlenia, dodatkowo jeszcze przed pożarem charakteryzowało się ubogością w składniki oraz kwaśnym odczynem. Powierzchnie takie z trudem zasiedlają gatunki lasotwórcze, które zostały wyparte przez rośliny inwazyjne jak trzcinnik leśny, nawłoć, szczaw oraz zarośla jeżyny. Obecnie w miejscu tym wyrastają brzozy, które przez następne dekady wyprą trzcinnika i stworzą warunki dla gatunków leśnych.
Na początku trasy widoczna jest specyficzna skała. Są to Plasterki, obiekt znajduje się na północno-wschodnich stokach masywu w oddziale leśnym 24c, około 125 m od Rozdroża pod Kamiennym Krzyżem. Jest to szaroniebieska skała gnejsowa o wysokości 4 m, na której widoczne jest silne spękanie pionowe powodujące miejscami oddzielenie się poszczególnych fragmentów tworzących charakterystyczną rzeźbę. U podnóża widoczny jest rumosz skalny będący odpadniętymi fragmentami. Wg opisów u podnóża Plasterków położony jest blok skalny z wyrytym skośnym krzyżem. Nam jednak nie udało się go odnaleźć. Przemierzając ten fragment wchodzimy w wysokie zarośla po dawnym pożarze a następnie ponownie wchodzimy w las bukowy. Wciąż jest to kwaśna buczyna jednak w formie typowej a nie naskalnej, gdzie dzięki lepszym warunkom glebowym i klimatycznym drzewa osiągają większe rozmiary a runo jest bogatsze choć wciąż ubogie w porównaniu do innych siedlisk leśnych. Dominują tu głównie liczne gatunki paproci a także mchy i wątrobowce.
Po przejściu około 800 m dochodzimy do skrzyżowania drogi Dzikiej Świni z Traktem Bolka, gdzie skręcamy na północ. Jednocześnie drogą tą wiedzie czarny szlak. Ten odcinek jest najmniej atrakcyjny. Wiedzie w większości po drzewostanach typowych dla gospodarki leśnej. Nie ma tu naturalnych siedlisk, są tylko mieszane uprawy leśne z widocznymi bardzo wieloma wycinkami. Dominują drzewa iglaste jak świerk, sosna i modrzew z niewielkim udziałem buka oraz dębu. Po przejściu około 400 m od skrzyżowania dróg dochodzimy do kolejnego źródła. Jest nim źródło Joanny, ulokowane w północno-wschodniej części masywu w oddziale leśnym 47a, tuż przy Trakcie Bolka. Wokół cieku wzniesiono niewielki murek wraz z wyrytą nazwą. W bezpośrednim sąsiedztwie, od północnej strony znajduje się podest po dawnej rzeźbie otoczony szpalerem dorodnych żywotników zachodnich o wymiarach pomnikowych, które są oznaczane na niektórych mapach.
Po przejściu kolejnych kilkuset metrów (dokładniej 900 m) dochodzimy do jeszcze jednego skrzyżowania szlaków, gdzie schodzimy z szlaku czarnego i wchodzimy na szlak czerwony, jest to tzw. Droga Ślężan. Droga szeroka, brukowana i bardzo wygodna. Po drodze mijamy kolejne i jednocześnie ostatnie źródło, mianowicie źródło G.Lustiga, ulokowane jest ono w północno-wschodniej części masywu, na północnych stokach góry Stolna (370 m n.p.m.) w oddziale leśnym 79j. Ciek jest obudowany kamiennym murem wraz z wyrytą nazwą. Ze względu na bardzo bliskie sąsiedztwo zabudowań, źródło było częstym obiektem aktów wandalizmu w postaci pozostawiania napisów z farby w spreju. Etap obejmujący Drogę Ślężan jest krótki, zaledwie 600 m, bowiem na granicy lasu przy kamiennej kapliczce Matki Boskiej Różańcowej nasza ścieżka przyrodnicza ponownie zmienia trakt. Wchodzimy na bezimienną leśną dróżkę stanowiącą granicę lasu. Prowadzi ona przez silnie zniekształcony i zubożony grąd o dużym udziale sosny i modrzewia (efekt dawnej gospodarki leśnej). Ten odcinek obejmuje około 900 metrów i doprowadza nas do przełęczy pod Wieżycą, gdzie kończymy pętlę ścieżki przyrodniczej. W połowie tej dróżki natrafiamy na skrzyżowanie z czarnym szlakiem archeologicznym, warto na chwilę podążać tym szlakiem albowiem po przejściu około 300 m natrafimy na jedną z najbardziej znanych starożytnych rzeźb – Mnicha. Jest to kamienna figura w kształcie przypominającym kręgiel lub wysmukłe naczynie. W miejscach niewidocznych: na podstawie bazy i na głowicy znajdują się znaki ukośnego krzyża.
Informacje praktyczne:
- dobry dojazd, początek szlaku znajduje się niedaleko dużego systemu parkingów ciągnących się wzdłuż Armii Krajowej w Sobótce. Parking ten jest w większości płatny
- sama ścieżka przyrodnicza jest bardzo stara i prawdopodobnie nie była odnawiana od lat 90-tych. Takie przynajmniej odnosi się wrażenie spoglądając na pojedyncze tablice jakie pozostały na trasie. Są one małe, zrobione z metalu a nie tworzyw sztucznych jak współczesne i pozbawione jakiejkolwiek szaty graficznej.
- trasa pierwotnie miała 12 przystanków, jednak część tablic uległa zapewne zniszczeniu przez ostatnie 3 dekady
- samo oznakowanie trasy jest w miarę czytelne i aktualne. W niektórych miejscach oznaczenia są ciężkie do zauważenia jak skręt ze Ścieżki pod Skałami w kierunku źródła Anny czy oznaczenia na Drodze Dzikiej Świni. Jednak na większości trasy znaki są czytelne.
- sama trasa należy do stosunkowo łatwych. Poza podejściem na Wieżycę, resztę trasy charakteryzują łagodne podejścia, miejscami na niemal płaskim terenie. Ścieżka jest polecana dla rodzin z dziećmi, ale trzeba mieć trochę kondycji albowiem mimo niewielkiego nachylenia jest to długa trasa (7,5 km).
- najlepsze terminy do zwiedzania: wczesna wiosna (wiosenne geofity), październik (przebarwiające się liście bukowe)