Daglezja Helena – Najwyższe Drzewo w Polsce

Jest to obecnie najwyższe drzewo w Polsce, odkryte niedawno bo w 2021 r. Daglezja stanowi także jedno z drzew, które przeszło najszybszą drogę legislacyjną i w zaledwie kilkanaście tygodni po odkryciu zostało objęte ochroną jako pomnik przyrody. Sama dolina, w której rośnie daglezja to prawdziwa oaza gigantycznych drzew. Niestety ochroną objęto tylko Helenę i rosnącego niedaleko Antoniego. 

---

Typ: pomnik przyrody

Data powołania: 2022

Powiat: Ząbkowicki

Gmina: Bardo

Nadleśnictwo: Bardo Śląskie

---

Akt powołujący: Uchwała nr XXXII/249/2022 Rady Miejskiej w Bardzie z dnia 30 marca 2022 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.

Dane lokalizacyjne: N: 50° 29′ 30.8″ E: 16° 44′ 17.0″

Potężna daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii) rośnie w bezimiennej dolinie na Grzbiecie Wschodnim Gór Bardzkich w Sudetach Wschodnich. Dokładniej okaz zlokalizowany jest w południowym fragmencie oddziału leśnego 251k nadleśnictwa Bardo Śląskie, na dnie doliny (wysokość 343 m n.p.m.), którą to przebiega Droga Krakowska. Wg podziału ewidencyjnego lokalizacja znajduje się w południowo-wschodnim fragmencie działki 760 należącej administracyjnie do miasta Bardo. Sama droga stanowi leśny, ubity trakt będący przedłużeniem ulicy Krakowskiej w Bardzie. Daglezja rośnie tuż przy drodze na prawobrzeżnej części dolinki, około 1,3 km od ostatnich zabudowań.

Daglezja mierzy w obwodzie 355 cm (wg uchwały) lub 349 cm (wg odkrywców drzewa). Jednak to jego wysokość stanowi najważniejszy element niezwykłości tego okazu. Daglezja mierzy bowiem niemal 60 m wysokości, dokładniej 59,4 m. Wg oficjalnych danych jest to obecnie najwyższe drzewo w Polsce, które wciąż rośnie a więc z czasem czubek drzewa faktycznie przekroczy 60 m wysokości. Dzięki dokładnym pomiarom dokonanym przez arborystów, Halina pokonała dotychczasową rekordzistkę, czyli daglezję zieloną z Beskidu Żywieckiego.

Sama pomnikowa daglezja nie odbiega od regularnego pokroju dla swojego gatunku. Posiada długi i niemalże idealnie prosty pień o walcowatym kształcie, z lekkim rozszerzeniem u podstawy. Konary zaczynają się mniej więcej od połowy wysokości drzewa i w większości są rozłożone nierównomiernie, gdzie najwięcej gałęzi skierowanych jest w kierunku południowym. W miarę wysokości korona jest bardziej równomiernie ułożona. Na pniu nie ma widocznych śladów mechanicznych uszkodzeń ani śladów chorób czy pasożytniczych grzybów. Jedynie u podstawy znajduje się niewielki ubytek. Wiek drzewa oceniany jest na około 120 lat.

---

Inne Rekordowe Daglezje

Poprzednia rekordzistka, daglezja zielona z Beskidu Śląskiego (Nadleśnictwa Bielsko w woj. śląskim) rośnie na górskim stoku w pobliżu miejscowości Meszna w powiecie żywieckim, a jej wysokość to 58,2 m (pomiar z 2020 r.). Generalnie daglezja zielona należy do drzew tworzących wyjątkowo wysokie okazy. Daglezja (wraz z eukaliptusem królewskim) jest uważana za drugie po sekwoi wiecznie zielonej najwyższe drzewo świata. Rekordowe okazy rosną oczywiście w ojczyźnie tego gatunku czyli w Ameryce Północnej. Rekordowy osobnik (ścięty jeszcze w XIX w.) mierzył aż 133 m wysokości. Obecnie palmę pierwszeństwa dzierży daglezja ze stanu Waszyngton na północno-zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, która osiągnęła wysokość 99,8 m.

Tradycyjnie przy artykułach o rekordowo okazałych drzewach robimy zestawienie czy dany okaz bije rekordy w skali województwa lub kraju. Tu jednak nie ma wątpliwości, że daglezja jest krajową rekordzistką. Różnica pomiędzy I i II miejscem wynosi zaledwie 80 cm i szybko może się jednak okazać, że oba drzewa będą co kilka-kilkanaście lat zamieniać się miejscem na podium.

W kraju występuje wiele rekordowo wysokich daglezji, wśród których warto wspomnieć kilka drzew rosnących w pobliżu zdetronizowanej rekordzistki z Mesznej, wszystkie one mierzą 56-57 m wysokości. W arboretum w Karnieszewicach (gm. Sianów w zachodniopomorskim) rośnie mało znana daglezja, która mierzy 49,4 m wysokości i 4,50 m obwodu, jest więc znacznie grubsza od Haliny. W tej samej gminie rośnie najgrubsza daglezja w Polsce o obwodzie wynoszącym 4,88 m.

Inne wysokie okazy to daglezja w Szczyrku (powiat Bielski) mierząca 47 m. Na Dolnym Śląsku próżno szukać konkurencji. Większość pomnikowych daglezji nie ma podanej wysokości, a te które zostały zmierzone są dalekie od rekordowej Haliny. Wśród ciekawszych okazów warto wspomnieć daglezję ze Stradomi Wierzchniej (gmina Syców) o wysokości 37 m i obwodzie 322 cm. Opisana jest ona na blogu lenartpawel.pl.

Wśród dolnośląskich daglezji występuje kilka szpalerów i grupowych pomników. M.in szpaler 88 daglezji z gminy Paszowice, gdzie najwyższe drzewa dochodzą do 30 m oraz para dwóch drzew z tej samej gminy o obwodach odpowiednio 380 i 295 cm oraz wysokości w okolicach 30 m. Dodatkowo wokół samej Haliny rośnie cała grupa wysokich daglezji, które spokojnie także mogłyby być pomnikami przyrody. W dolinie tej rośnie wiele rekordowo wysokich drzew, wśród nich jest drugi pomnik będący najwyższym drzewem rodzimego gatunku w Polsce.

---

Pozostałe Pomniki w Okolicy

Około 850 m na południe, przy drodze rośnie świerk pospolity „Antoni”, który został objęty ochroną w tej samej uchwale co daglezja „Halina”. Jest on najwyższym drzewem rodzimego gatunku. Niestety krótko po odkryciu i ustanowieniu ochrony drzewo zaatakował kornik. Obecnie świerk jest już martwy stając się smutnym pomnikiem nadchodzących czasów. Zimnolubne świerki nie nadążają za postępującym ocieplaniem klimatu, czego skutkiem jest osłabienie kondycji drzew i łatwiejsze zaatakowanie przez szkodniki.

Na stronie nadleśnictwa można przeczytać:

„Została zlecona ekspertyza w Zespole Ochrony Lasu we Wrocławiu. Po lustracji terenowej stwierdzono, że „Antoniego” zaatakował kornik – Kołatek świerkowiec (Anobium emarginatum). Ponieważ owad żeruje pod korą nie ma metody, która pozwoliłaby uratować drzewo. Nadleśnictwo monitoruje stan świerka. W sytuacji gdy dojdzie do zagrożenia po jego całkowitym uschnięciu (nieopodal przebiega droga uczęszczana przez turystów) być może zajdzie konieczność podjęcia decyzji o wycięciu świerka. Nadleśnictwo liczy się z koniecznością podjęcia takiej decyzji. Naturalnie po ścięciu, drewno zostanie pozostawione w wąwozie do naturalnego rozkładu będąc środowiskiem życia dla wielu organizmów. „

Jakieś 150 m na wschód od daglezji zlokalizowany jest inny pomnik, dokładniej kamień Brygidy, będący do 2022 roku jedynym pomnikiem przyrody na terenie miasta. Jest to głaz narzutowy z czerwonego granitu przyniesiony kilka tysięcy lat temu ze Skandynawii przez powolnie przemieszczający się lądolód. Na górnej powierzchni głazu wykuty jest krzyż słoneczny o rozpiętości ramion 20 i 22 cm. Wg informacji na tablicy dydaktycznej znak ten stanowi średniowieczny znak graniczny opactwa cysterskiego w Kamieńcu Ząbkowickim, pochodzący z 1295 roku.

 

---

Informacje praktyczne:

• brak dojazdu, drzewo wprawdzie rośnie przy szerokiej drodze, która jednak zlokalizowana jest w lesie. Sama droga stanowi przedłużenie ulicy Krakowskiej w Bardzie. Ulica ta jest wąska, jednak na jej końcu istnieje parking na kilkanaście samochodów. Stamtąd do pomnika jest około 1,2 km
• teren bardzo łatwy w poruszaniu się gdy uwzględnimy jedynie dojście do pomnika. Jeśli chcemy zwiedzać okoliczne tereny to musimy mieć niewielkie doświadczenie w chodzeniu po górach. Tutejsze szczyty są bowiem wyjątkowo strome i ich zdobycie wymaga pewnej kondycji
• około 850 m dalej na południe, przy tej samej drodze rośnie pomnikowy świerk pospolity „Antoni”, który jest najwyższym okazem rodzimego gatunku. Jego obwód to 405 cm a wysokość wynosi 55,07 m. Około 100 m przed daglezją znajduje się inny pomnik, konkretniej pomnik przyrody nieożywionej – kamień Brygidy.
• gmina ma słabo rozwiniętą sieć obszarów chronionych, w pobliżu znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy Obryw Skalny, a kilkanaście kilometrów na północ leży rezerwat przyrody Cisy
• najlepsze terminy do zwiedzania: pomnikowe drzewa iglaste najlepiej prezentują się, gdy okoliczne drzewa liściaste są pozbawione liści (tj. zima i wczesna wiosna) oraz w okresie października, gdy liście przebarwiają się na złote kolory. Wtedy następuje najlepszy kontrast z soczystą, wieczną zielenią drzew iglastych