Daglezja Helena – Najwyższe Drzewo w Polsce

Jest to obecnie najwyższe drzewo w Polsce, odkryte niedawno bo w 2021 r. Jest to także jedno z drzew, które przeszło najszybszą drogę legislacyjną i w zaledwie kilkanaście tygodni po odkryciu zostało objęte ochroną jako pomnik przyrody. Sama dolina, w której rośnie daglezja to prawdziwa oaza gigantycznych drzew. Niestety ochroną objęto tylko Helenę i rosnącego niedaleko Antoniego. 

Typ: pomnik przyrody

Data powołania: 2022

Powiat: Ząbkowicki

Gmina: Bardo

Nadleśnictwo: Bardo Śląskie

Akt powołujący: Uchwała nr XXXII/249/2022 Rady Miejskiej w Bardzie z dnia 30 marca 2022 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.

Dane lokalizacyjne: N: 50° 29′ 30.8″ E: 16° 44′ 17.0″

Potężna daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii) rośnie w bezimiennej dolinie na Grzbiecie Wschodnim Gór Bardzkich w Sudetach Wschodnich. Dokładniej okaz zlokalizowany jest w południowym fragmencie oddziału leśnego 251k nadleśnictwa Bardo Śląskie, na dnie doliny (wysokość 343 m n.p.m.), którą to przebiega Droga Krakowska. Wg podziału ewidencyjnego lokalizacja znajduje się w południowo-wschodnim fragmencie działki 760 należącej administracyjnie do miasta Bardo. Sama droga stanowi leśny, ubity trakt będący przedłużeniem ulicy Krakowskiej w Bardzie. Daglezja rośnie tuż przy drodze na prawobrzeżnej części dolinki, około 1,3 km od ostatnich zabudowań. Jakieś 150 m na wschód od okazu zlokalizowany jest inny pomnik, dokładniej kamień Brygidy, będący do 2022 roku jedynym pomnikiem przyrody na terenie miasta. Natomiast około 850 m na południe, przy drodze rośnie świerk pospolity „Antoni”, który został objęty ochroną w tej samej uchwale co daglezja „Halina”. Jest on najwyższym drzewem rodzimego gatunku. Sama pomnikowa daglezja nie odbiega od regularnego pokroju dla swojego gatunku. Posiada długi i niemalże idealnie prosty pień o walcowatym kształcie, z lekkim rozszerzeniem u podstawy. Konary zaczynają się mniej więcej od połowy wysokości drzewa i w większości są rozłożone nierównomiernie, gdzie najwięcej gałęzi skierowanych jest w kierunku południowym. W miarę wysokości korona jest bardziej równomiernie ułożona. Na pniu nie ma widocznych śladów mechanicznych uszkodzeń ani śladów chorób czy pasożytniczych grzybów. Wiek drzewa oceniany jest na około 120 lat.

Drzewo mierzy w obwodzie 355 cm (wg uchwały) lub 349 cm (wg odkrywców drzewa). Jednak to jego wysokość stanowi najważniejszy element niezwykłości tego okazu. Daglezja mierzy bowiem niemal 60 m, dokładniej 59,4 m. Wg oficjalnych danych jest to obecnie najwyższe drzewo w Polsce, które wciąż rośnie a więc z czasem czubek drzewa faktycznie przekroczy 60 m wysokości. Dzięki dokładnym pomiarom dokonanym przez arborystów, Halina pokonała dotychczasową rekordzistkę, czyli daglezję zieloną z Beskidu Żywieckiego. Tamtejsze drzewo rośnie na górskim stoku w pobliżu miejscowości Meszna w powiecie żywieckim, a jej wysokość to 58,2 m (pomiar z 2020 r.). Generalnie daglezja zielona należy do drzew tworzących wyjątkowo wysokie okazy. Daglezja (wraz z eukaliptusem królewskim) jest uważana za drugie po sekwoi wiecznie zielonej najwyższe drzewo świata. Rekordowe okazy rosną oczywiście w ojczyźnie tego gatunku czyli w Ameryce Północnej. Rekordowy osobnik (ścięty jeszcze w XIX w.) mierzył aż 133 m wysokości. Obecnie palmę pierwszeństwa dzierży daglezja ze stanu Waszyngton na północno-zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, która osiągnęła wysokość 99,8 m.

Tradycyjnie przy artykułach o rekordowo okazałych drzewach robimy zestawienie czy dany okaz bije rekordy w skali województwa lub kraju. Tu jednak nie ma wątpliwości, że daglezja jest krajową rekordzistką. Różnica pomiędzy I i II miejscem wynosi zaledwie 80 cm i szybko może się jednak okazać, że oba drzewa będą co kilka-kilkanaście lat zamieniać się miejscem na podium. W kraju występuje wiele rekordowo wysokich daglezji, wśród których warto wspomnieć kilka drzew rosnących w pobliżu zdetronizowanej rekordzistki z Mesznej, wszystkie one mierzą 56-57 m wysokości. W arboretum w Karnieszewicach (gm. Sianów w zachodniopomorskim) rośnie mało znana daglezja, która mierzy 49,4 m wysokości i 4,50 m obwodu, jest więc znacznie grubsza od Haliny. W tej samej gminie rośnie najgrubsza daglezja w Polsce o obwodzie wynoszącym 4,88 m. Inne wysokie okazy to daglezja w Szczyrku (powiat Bielski) mierząca 47 m. Na Dolnym Śląsku próżno szukać konkurencji. Większość pomnikowych daglezji nie ma podanej wysokości, a te które zostały zmierzone są dalekie od rekordowej Haliny. Wśród ciekawszych okazów warto wspomnieć daglezję ze Stradomi Wierzchniej (gmina Syców) o wysokości 37 i obwodzie 322 cm, szpaler 88 daglezji z gminy Paszowice, gdzie najwyższe drzewa dochodzą do 30 m oraz grupa dwóch drzew z tej samej gminy o obwodach odpowiednio 380 i 295 cm oraz wysokości w okolicach 30 m. Dodatkowo wokół samej Haliny rośnie cała grupa wysokich daglezji, które spokojnie także mogłyby być pomnikami przyrody. W dolinie tej rośnie wiele rekordowo wysokich drzew, wśród nich jest drugi pomnik będący najwyższym drzewem rodzimego gatunku w Polsce.

Informacje praktyczne:

• brak dojazdu, drzewo wprawdzie rośnie przy szerokiej drodze, która jednak zlokalizowana jest w lesie. Sama droga stanowi przedłużenie ulicy Krakowskiej w Bardzie. Ulica ta jest wąska, jednak na jej końcu istnieje parking na kilkanaście samochodów. Stamtąd do pomnika jest około 1,2 km
• teren bardzo łatwy w poruszaniu się gdy uwzględnimy jedynie dojście do pomnika. Jeśli chcemy zwiedzać okoliczne tereny to musimy mieć niewielkie doświadczenie w chodzeniu po górach. Tutejsze szczyty są bowiem wyjątkowo strome i ich zdobycie wymaga pewnej kondycji
• około 850 m dalej na południe, przy tej samej drodze rośnie pomnikowy świerk pospolity „Antoni”, który jest najwyższym okazem rodzimego gatunku. Jego obwód to 405 cm a wysokość wynosi 55,07 m. Około 100 m przed daglezją znajduje się inny pomnik, konkretniej pomnik przyrody nieożywionej – kamień Brygidy.
• gmina ma słabo rozwiniętą sieć obszarów chronionych, w pobliżu znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy Obryw Skalny, a kilkanaście kilometrów na północ leży rezerwat przyrody Cisy
• najlepsze terminy do zwiedzania: pomnikowe drzewa iglaste najlepiej prezentują się, gdy okoliczne drzewa liściaste są pozbawione liści (tj. zima i wczesna wiosna) oraz w okresie października, gdy liście przebarwiają się na złote kolory. Wtedy następuje najlepszy kontrast z soczystą, wieczną zielenią drzew iglastych