Pasterskie Skały

Malownicza grupa siedmiu skał o monumentalnych rozmiarach i oryginalnych kształtach, które dominują nad wsią Idzików. Są one świadectwem dawnych przemian geologicznych, które uformowały i wyniosły ku górze Masyw Śnieżnika. Warto wybrać się w ten mało znany i jakby zapomniany fragment Sudetów, szczególnie wiosną i późną jesienią. 

Typ ochrony: Pomnik Przyrody

Data utworzenia: 2008

Powierzchnia:  –

Powiat: Kłodzki

Gmina: Bystrzyca Kł.

Nadleśnictwo: Bystrzyca Kł.

Akt prawny: Rozporządzenie nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Pomnik obejmuje grupę malowniczych skał ulokowanych w Sudetach Wschodnich na wschodnim obszarze Wysoczyzny Idzikowa, dokładniej w kulminacji bezimiennego wzgórza o wysokości 591 m n.p.m. odchodzącego z zachodnich stoków Suchonia (965 m n.p.m.), około 400 m na północ od zabudowań Idzikowa w gminie Bystrzyca Kłodzka. Pomnik znajduje się poza parkiem krajobrazowym, którego granicę wyznaczają zadrzewienia na stokach Suchonia. Całość obejmuje ciąg siedmiu formacji skalnych na długości 200 m, które ulokowane są w szczytowej części wzgórza na granicy dwóch jednostek geologicznych (rów górnej Nysy na zachodzie i metamofriku Lądka-Śnieżnika na wschodzie). Powstały one w okresie alpejskich ruchów górotwórczych, w trakcie którego część warstw uległa zapadnięciu (tzw. fleksura) w miejscu uskoku, gdzie nastąpiło przemieszczenie się mas skalnych pod wpływem ruchów tektonicznych (tzw. dyslokacja tektoniczna). Najogólniej mówiąc, ruchy górotwórcze wypiętrzyły obszary obecnego Masywu Śnieżnika na wschód od Suchonia pozostawiając Pasterskie Skały w miejscu powstałego uskoku. Są one świadectwem pierwszego etapu wypiętrzenia Sudetów, po trwającej ok. 150 mln lat peneplenizacji orogenu waryscyjskiego.

Skały stanowią najwyższe ogniwo utworów kredowych, jakie można zaobserwować na Ziemi Kłodzkiej, które występują bezpośrednio ponad ogniwem piaskowców idzikowskich. Całość zbudowana jest z gruboziarnistych górnokredowych zlepieńców i piaskowców z widocznymi otoczakami skał metamorficznych i kredowych margli o przeciętnej średnicy 5 cm (maksymalnie do 20 cm) i słabym stopniu selekcji. Otoczaki pochodzą głównie z sąsiedniego Masywu Śnieżnika i Gór Bystrzyckich, miejscami także z Gór Bardzkich. Ze względu na nietypowe i strome zapadanie się zlepieńców idzikowskich powstała tu interesująca niezgodność, objawiająca się odkładaniem warstw piaskowców i zlepieńców prawie pionowo (pod kątem 70°). W normalnych warunkach skały osadowe odkładają się w warstwach o układzie poziomym.

Skały ulokowane są w rzędzie na długości 200 m, przy czym pierwsza, najbardziej widoczna skała ulokowana jest najbardziej na północy. Nie jest ona zarośnięta przez drzewa i krzewy, stanowiąc dobrze widoczny punkt. Jej kształt ma charakter wąskiego muru o wymiarach 18 x 10 m. Często służy jako punkt wspinaczkowy. Kolejna skała uformowała się na dwie bliźniacze płyty o wymiarach 12 x 5 m, które rozdzielone są wąską szczeliną o szerokości 0,5 m. Każda kolejna skała ulokowana jest już w lesie co częściowo ogranicza widok. Trzecia skała przybrała kształt wąskiej iglicy o wysokości 10 m z szerszą podstawą. Kolejne obiekty mają zbliżony kształt o wyglądzie grubych murów. Jedynie ostatnia skała o wysokości 8 m wyróżnia się utworzonym naturalnie murem odchodzącym po bokach, który składa się z dużych głazów o długości 20-30 m porośniętych licznymi mchami i porostami. Tereny wokół skał porasta kwaśna buczyna, której drzewostan zbudowany jest głównie z buków wraz z domieszką świerka pospolitego, klonu jawora i lipy drobnolistnej. W runie nie występują rzadkie lub chronione gatunki, jednak latem wyczuwalny jest intensywny zapach sromotników bezwstydnych, co wskazuje na dużą populację tego rzadkiego grzyba. Interesujące są murawy naokoło skał, które porastają rozległe murawy kserotermiczne pełne gatunków łąkowych jak goździk kropkowany, driakiew żółta, chabry, macierzanki, przetaczniki, dziewięćsiły i inne. O powstaniu skał krążą także opowieści jakoby są one efektem kary. Dawno temu wzgórze było miejscem wypasu owiec i krów, których pilnowali czterej krnąbrni bracia wraz z psem pasterskim. Nie byli zadowoleni ze swojego zajęcia a frustracje wyładowywali na wypasanych zwierzętach. Pewnego dnia czarę goryczy nad swoim losem wywołał posiłek przygotowany przez ich matkę, gdzie zamiast pysznego mięsa otrzymali oni chleb z twarogiem. Rozzłoszczeni bracia cisnęli kanapki na ziemię, zaczęli je deptać i przeklinać. W tymże momencie nad wzgórzem rozpętała się tajemnicza burza, która raziła pasterzy zmieniając je w cztery skały. W piątą skałę został przemieniony także pies wraz z kilkoma nieszczęsnymi owcami tworzącymi zgrupowanie głazów naokoło. W kulminacji Pasterskich Skał wymienia się 7 dużych obiektów, jednak legenda uwzględnia tylko 5 z nich. Pozostałe dwie najwyraźniej uznano za duże owce. 🙂

Informacje praktyczne:

• łatwy dojazd, Pasterskie Skały położone są na uboczu, daleko od innych popularnych atrakcji przyrodniczych i geologicznych. Prowadzi do nich krótki niebieski szlak łącznikowy, który odchodzi od żółtego szlaku w Idzikowe, w lokalną drogę łączącą wieś z miejscowością Kamienna i Nowy Waliszów. Dodatkowo przy drodze postawiono tablicę wskazującą kierunek do obiektu.
• w bezpośredniej okolicy brakuje innych chronionych obiektów. Najbliżej położony jest rezerwat przyrody Jaskinia Niedźwiedzia oraz stanowisko dokumentacyjne Kopali Uranu w Kletnie. Poza tym na szczycie Suchonia proponowane jest powołanie użytku ekologicznego tworzącego ostoję dla bogatej populacji popielicy. Na północ od skał stwierdzono także stanowisko podejźrzonu księżycowatego (jedyna znana populacja w gminie)
• w okresie letnim skały są słabo widoczne ze względu na gęstą roślinność, jedynie pierwsza skała znajduje się poza zadrzewieniami i wskazuje ona początek kulminacji. Osobiście zalecam zwiedzać pomnik w okresie jesiennym oraz wczesnowiosennym, gdy skały są dobrze widoczne.