Pomniki Przyrody w Kamieńcu Ząbkowickim cz. 2

Pomniki Przyrody w Kamieńcu Ząbkowickim cz. 2

1 lutego 2020 Wyłączono przez admin

Druga odsłona serii o pomnikach wokół pałacu Marianny Orańskiej, ulokowanych w Kamieńcu Ząbkowickim. Teren ten znacząco wyróżnia się na pomnikowej mapie Dolnego Śląska. W 2018 r. na przypałacowych terenach objęto ochroną prawie setkę drzew zgrupowanych w 89 pomnikach przyrody. Pomnikami stały się głównie dorodne dęby i buki ale także klony, jesiony, lipy, sosny pospolite, sosny amerykańskie i wiele innych drzew. 



Typ: pomnik przyrody

Data powołania: 2008, 2018

Powiat: Ząbkowicki

Gmina: Kamieniec Ząbkowicki

Nadleśnictwo: Bardo


Akt prawny: Uchwała nr LX/387/2018 Rady Gminy Kamieniec Ząbkowicki z dnia 15 listopada 2018 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody

Jest to druga odsłona omawiająca pomniki w Kamieńcu Ząbkowickim, chronione drzewa zgrupowane są głównie na przypałacowych terenach zielonych, gdzie powołano wszystkie nowe pomniki w 2018 r. W drugim artykule opisującym kamienieckie pomniki przyrody będziemy skupiać się na ogrodzonych terenach przypałacowych położonych w południowej i wschodniej części. Sam pałac powstał w XIX wieku, na zachodnich stokach większego kompleksu leśnego porastającego wzgórze Zameczno (284 m n.p.m.) na ruinach wczesnośredniowiecznego grodziska. Tereny były stopniowo zagospodarowywane, gdzie tworzono całe ogrody leśne z rodzimymi gatunkami jak i drzewami obcego pochodzenia. Sam kompleks obejmuje stosunkowo rozległy masyw o trzech wzniesieniach i łącznej powierzchni około 130 ha, z czego tylko zachodnia część (wokół pałacu) utrzymana jest jako ogród. To właśnie w zachodniej części nagromadzona jest największa ilość pomników. W drugiej odsłonie kamienieckich pomników, będziemy omawiać drzewa ulokowane w bezpośredniej bliskości pałacu od strony południowo-wschodniej i wschodniej, pomiędzy murami pałacu i zbiornikami retencyjnymi fontanny. Obejmują one szereg gatunków, wśród których dominują buki a także egzemplarze klonów polnych, klonów jaworów, klonów zwyczajnych i dębów. Część okazów rośnie tuż przy niebieskim szlaku poprowadzonym przez ten fragmentem parku.

Część pierwsza pomników w Kamieńcu Ząbkowickim: LINK 

Buk pospolity (Fagus sylvatica), pomiędzy murami pałacu a zbiornikami retencyjnymi ulokowanych jest kilkadziesiąt dorodnych buków, z których część objęto ochroną. W większości rosną one na płaskim wywyższeniu porośniętym naturalizującym się runem leśnym oraz licznymi kępami azalii, paproci i funkii. Na tym terenie ochroną objęto 10 buków, w tym trzy odmiany czerwonolistnej. Są to:

  • okaz o obwodzie 360 cm (50°31’14.18″N; 16°52’55.10″E), jest to dorodny buk o strzelistej koronie, ulokowany na południowych stokach w osi kompozycyjnej tarasów zamkowych. Drzewo stanowi krawędź polany przy południowo-wschodnim wejściu na teren zadrzewiony, w bezpośrednim sąsiedztwie rosną pomnikowe klony.
  • okaz o obwodzie 367 cm (50°31’17.94″N; 16°53’6.05″E), ulokowany jest we wschodniej części założeń parkowych, w pobliżu zbiorników retencyjnych fontanny. Drzewo charakteryzuje się masywnym pniem oraz nienaturalnie wysoko położoną koroną. Pokrój taki spowodowany jest dawnymi zabiegami formowania (usuwanie konarów). Na pniu widoczne są pędy bluszczu.
  • okaz o obwodzie 309 cm (50°31’16.43″N; 16°53’1.73″E) ulokowany jest we wschodniej części założeń parkowych, w pobliżu zbiorników retencyjnych i kilku innych pomnikowych buków. Jest to okazałe drzewo o dobrze rozwiniętej koronie z niewielkimi śladami dawnych zabiegów pielęgnacyjnych.
  • trzy buki o wymiarach 248, 301 i 305 cm (50°31’17.76″N; 16°53’2.70″E) ulokowane są we wschodniej części założeń parkowych, na południowy-wschód od zbiorników retencyjnych. Wszystkie trzy drzewa charakteryzują się dobrą kondycją i koroną o strzelistym pokroju. W sąsiedztwie występuje wiele innych dorodnych buków, jednak nieobjętych ochroną pomnikową.

Buk zwyczajny odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica ‘Purpurea’), na terenie parku występuje bardzo wiele okazałych buków o barwnych liściach, część z nich objęto ochroną pomnikową w tym trzy buki rosnące w formie krótkiego szpaleru pomiędzy wschodnimi murami pałacu a zbiornikami retencyjnymi. Okazy o obwodzie pni 276, 299 i 305 cm (50°31’18.37″N; 16°53’0.11″E) charakteryzują się dobrą kondycją, jedynie egzemplarz o pierśnicy 276 cm posiada na pniu bliznę po listwie mrozowej o długości 3 m. Korony drzew ulokowane są wysoko, głównie ze względu na dawne zabiegi formowania. Całość stanowi istotny element kompozycji parkowej, jako że czerwonolistne buki w fazie ulistnionej są najbardziej rzucającym się w oczy fragmentem tej części parku.

Dąb szypułkowy (Quercus robur), jest to drugi najliczniejszy pomnikowy gatunek w obrębie terenów przypałacowych, skupiający wiele dorodnych i wiekowych drzew o bardzo różnym stopniu kondycji, w omawianym fragmencie występują trzy okazy, w tym forma kolumnowa:

  • okaz o obwodzie 353 cm (50°31’15.77″N; 16°52’57.66″E), ulokowany jest na wschód od murów pałacu na granicy osi kompozycyjnej tarasów. Drzewo charakteryzuje się oryginalnym kształtem w postaci nisko rozgałęziającego się pnia, na wysokości 130 cm, z którego wyrastają dwa strzeliste i proste konary. Najprawdopodobniej dąb był formowany z połączenia dwóch siewek lub odroślowych pędów.
  • okaz o obwodzie 292 cm (50°31’16.42″N; 16°52’57.34″E), ulokowany jest kilkanaście metrów na północ od poprzedniego dębu, który podobnie jak sąsiedni dąb, także prawdopodobnie podlegał formowaniu w przeszłości. Drzewo na wysokości około 2 metrów rozgałęzia się na dwa proste pnie, które są porośnięte bluszczem.
  • odmiana kolumnowa (‘Fastigiata’) o obwodzie 274 cm (50°31’15.42″N; 16°52’56.00″E) jest jedynym tego typu pomnikiem na terenach kompleksu pałacowego. Drzewo rośnie w bezpośredniej bliskości murów, przy północno-wschodnim narożniku, obok zamurowanego wejścia. Charakteryzuje się umiarkowanie dobrą kondycją z widocznym uszkodzeniem w dolnej części pnia oraz licznymi śladami po obciętych konarach. Korona jest nisko osadzona i rozgałęzia się na wysokości około 2 m. Okaz stanowi ważny element kompozycji krajobrazowej i kolekcji dendrologicznej parku.

Klony (Acer), drzewa z tego rodzaju nieczęsto obejmowane są ochroną pomnikową, a jeszcze rzadziej zdarza się że na jednym obszarze ochroną objęto trzy gatunki klonów. Tak własnie stało się na założeniach parkowych w Kamieńcu, gdzie ochroną objęto klony jawory, polne i zwyczajne. Omawiany fragment posiada największą liczbę pomnikowych klonów. Są nimi:

  • Klon polny (Acer campestr, 50°31’13.56″N; 16°52’54.84″E), okaz o obwodzie 193 cm rośnie na południe od murów pałacu, na stosunkowo stromej skarpie przy alei parkowej. Drzewo charakteryzuje się dobrą kondycją o nisko osadzonej i gęstej koronie oraz lekko przechylonym pniu co jest efektem ulokowania na skarpie. U podnóża występuje bardzo liczny odrost tworzący zwartą kępę.
  • Klon polny (Acer campestr, 50°31’15.19″N; 16°52’55.78″E), okaz o obwodzie 232 cm ulokowany przy północno-wschodnim narożniku pałacu, w sąsiedztwie kolumnowego dębu. Drzewo charakteryzuje się dobrą kondycją o gęstej koronie oraz kępie odrostów u podstawy. Pień jest łukowato wygięty. Wykrzywienie pnia zawdzięcza posadzeniu tuż przy murze, natomiast gęsta korona utworzyła się z powodu odpowiednio dużej odległości od innych drzew, umożliwiając zwiększony dostęp do światła oraz swobodny rozrost.
  • Klon zwyczajny (Acer platanoides, 50°31’19.60″N; 16°53’6.34″E), okaz o obwodzie 297 cm ulokowany jest na wschód o murów pałacu, w sąsiedztwie zbiorników retencyjnych. Drzewo charakteryzuje się imponującymi rozmiarami, rzadko spotykanymi w przypadku drzew tego gatunku. Posiada gruby pień, rozwidlony na wysokości kilku metrów na dwa konary. Miejscami widać ślady po cięciach formujących i sanitarnych. Okaz ma istotne znaczenie dla kompozycji krajobrazowej w tej części parku.
  • Klon jawor (Acer pseudoplatanus, 50°31’14.18″N; 16°52’55.76″E), grupa trzech drzew o wymiarach pni w granicach 142-269 cm, ulokowana po wschodniej stronie pałacu na granicy zadrzewień. Jest to oryginalny twór będący efektem dawnego formowania. Drzewa w dolnej części są zrośnięte tworząc zrost trzech pni u podstawy, a przypadku dwóch okazów ich połączenie sięga wysokości 130 cm. Pnie są łukowato wygięte i porośnięte bluszczem oraz mchami.
  • Klon jawor (Acer pseudoplatanus, 50°31’15.07″N; 16°52’57.12″E), okaz o obwodzie 310 cm ulokowany jest na wschód od murów pałacu, na stromej skarpie stanowiącej oś kompozycyjną tarasów. Drzewo charakteryzuje się rozwidleniem na wysokości 140 cm na dwa proste pnie oraz ciekawą fakturą kory, będącą cechą typową dla wiekowych okazów tego gatunku. Ze względu na jasną korę i nietypowy kształt, klon bardzo rzuca się w oczy, stanowiąc ważny element dla kompozycji krajobrazowej w tej części parku.

Lipa drobnolistna (Tilia cordata, 50°31’13.78″N; 16°52’59.44″E), na terenie założeń występuje kilka pomnikowych lip, przy czym w omawianym fragmencie rośnie jedna. Okaz o obwodzie 340 cm ulokowany jest w południowo-zachodniej części założeń parkowych na skarpie tuż przy rozstaju parkowych alei. Drzewo charakteryzuje się dobrą kondycją o oryginalnym pokroju, gdzie pionowe niemal konary zaczynają się już w najniższych partiach pnia. Prawdopodobnie jest to efekt dawnych zabiegów pielęgnacyjnych. Okaz stanowi wysoką wartość w zakresie formowania drzew.


Informacje praktyczne: 

  • dobry dojazd, na zachód od parku ulokowany jest parking. Poza tym teren jest na tyle rozległy, że niemal z każdej strony ulokowane są miejsca mogące posłużyć do zaparkowania samochodu
  • teren bardzo dobrze zagospodarowany turystycznie, jako że pałac jest jedną z najważniejszych atrakcji tej części Sudetów, przebiegu tu m.in. niebieski szlak turystyczny oraz wyznaczone są liczne aleje i ścieżki spacerowe
  • wszystkie omówione tu pomniki znajdują się w południowej części parku, pomiędzy pałacem i zbiornikami retencyjnymi, w ogrodzonej części. Obiekt jest zamykany na noc (godz. otwarcia to 7-21). Wokół pałacu znajdują się kolejne drzewa, które zostaną opisane w następnych artykułach
  • sam teren polecam odwiedzić o różnych porach roku aby móc podziwiać tutejsze drzewa w pełnej okazałości. Szczególnie atrakcyjnie wyglądają one jesienią, gdy większość liści przebarwia się na żółte i czerwonego kolory. W przypadku czerwonolistnych form buka warto wybrać się także wiosną, gdy ich kolor bardzo kontrastuje z soczystą zielenią sąsiednich drzew
  • w bezpośredniej bliskości nie występują tereny chronione. W odległości 15-20 km zlokalizowane są rezerwaty przyrody (Muszkowicki Las Bukowy i Skałki Stoleckie na północy, Cisy i Cisowa Góra na zachodzie) oraz użytek ekologiczny Hałda Storczykowa na południu. Poza tym w samym tylko Kamieńcu znajduje się ponad 100 pomników przyrody
  • zlokalizowane poszczególnych pomników może sprawiać trochę problemów albowiem ulokowane są nierównomiernie na całym terytorium parku, jednak każde drzewo opatrzone jest stosowną tabliczką ułatwiającą identyfikację. Zaleca się pobranie mapy z uchwały (nazwa aktu jest na samej górze artykułu) i przy jej pomocy oznaczać drzewa. Obejście wszystkich drzew (nie tylko z opisywanego fragmentu) może zająć tak naprawdę cały dzień