Pomniki Przyrody we Wrocławiu cz. VI – Wielka Wyspa

15 października 2018 Wyłączono przez admin

Wydawałoby się, że obszar miasta zwany Śródmieściem byłby miejscem pełnym budynków i brakiem znaczących terenów zielonych oraz dorodnych drzew. Nic bardziej mylnego! Wszystko jest zasługą Wielkiej Wyspy, która stanowi jedno z ważniejszych zielonych płuc dla centrum Wrocławia. To tu znajduje się jeden z największych śródmiejskich parków Europy – Park Szczytnicki, którego początki sięgają 17893 r. Obszar zajmuje czwarte miejsce pod względem różnorodności i bogactwa drzewostanu w Europie (ok. 320 gatunków). Na terenach parku jak i samego osiedla Szczytniki lokalizuje się większość śródmiejskich pomników, wśród których znaczącą większość stanowią dęby, w tym jedne z najstarszych drzew miasta (Dąb Dziadek i Jan Dzierżoń). Możemy tu spotkać pomnikowe drzewa perełki, jak jarząb brekinia (jedyny tego typu pomnik w województwie), kasztanowiec jadalny, cyprysik groszkowy czy cyprysik Lawsona. Na północ od parku znajduje się ogród Uniwersytetu Medycznego, gdzie możemy znaleźć drugie zagęszczenie pomników na wyspie. Niestety jest to teren z ograniczonymi możliwościami zwiedzania.

Grupa trzech dębów szypułkowych Quercus robur (Decyzja 9/53 z dnia 16 lutego 1953 r.) o obwodzie pni 413, 365 i 293 cm (wg nowszych pomiarów 427, 376 i 306 cm) oraz wysokością całkowitą w granicach 19-23 m. . Okazy zlokalizowane są przy ul. Różyckiego w północnej części kompleksu Parku Szczytnickiego, na wysokości budynków przy Różyckiego 1c, około 20 m od krawędzi ulicy i 15 m od torowiska tramwajowego. Grupa składa się z trzech dębów, z czego jeden (o obwodzie 413 cm) jest oddalony od pozostałych dwóch w odległości około 40 metrów. Drzewa charakteryzuje stosunkowo dobra kondycja, z poważniejszych objawów notuje się niewielkie ubytki (drobne gałęzie do 10%, na konarach dziuple oraz ślady po żerowaniu kozioroga i rozwiertkach) oraz owocniki grzybów z rodzaju skórnik Stereum spp. na martwych gałęziach oraz żagwica listkowata Grifola frondosa w szyi korzeniowej. W części odziomkowej notuje się ubytek wgłębny tkanki drzewnej, który został zabezpieczony siatką. Ze względu na brak większych zadrzewień w bezpośrednim sąsiedztwie i dobry dostęp do światła słonecznego, drzewa charakteryzuje bujna i prawidłowo rozwinięta korona o szeroko rozrośniętych konarach.

Aleja 16 dębów szypułkowych Quercus robur (Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego Nr 19 z dnia 19 kwietnia 2002 r. Dz.Urz. Nr 69 z dnia 6 maja 2002 r., poz. 1321) o obwodzie pni 235, 245, 250, 252, 257, 265, 268, 271, 274 (brak w terenie), 279, 314, 333, 347, 358, 359 oraz dwupienny 345+305 cm, osiągające wysokość całkowitą w granicach 9-30 m. Zabytkowych aleja dębów zlokalizowana jest w północno-zachodniej części kompleksu Parku Szczytnickiego, na odcinku ścieżki o długości około 100 metrów. Najbardziej skrajne drzewo od strony północnej znajduje się w odległości około 60 metrów od pomnika przyrody „Grupa Trzech Dębów Szypułkowych”. Obecnie notuje się 15 dębów zamiast tytułowych szesnastu, ulokowanych w nieregularnych odległościach od siebie, częściowo w towarzystwie innych drzew i krzewów (lipa drobnolistna, dereń jadalny). Ze względu na dużą liczbę, drzewa charakteryzuje różny stan zdrowotny i kondycja. Od okazów w pełni zdrowych z niewielkimi śladami zamierania pojedynczych gałęzi i niewielkiego posuszu, po drzewa w stanie poważnego zamierania. Do dębów z najgorszą kondycją należy drzewo z nr ew. 2B, u którego zdiagnozowano w części odziomkowej zgniliznę późną, owocnik huby, oraz ślady żerowania kozioroga. Drzewo nr ew. 2N nie posiada korony za wyjątkiem jednej żywej gałęzi. Jest zamierające z intensywnym wypróchnieniem kominowym a także z dziuplami mającymi zgniliznę późną. Także jest zasiedlone przez kozioroga. Notuje się także na niektórych drzewach owocniki żółciaka siarkowego Laetiporus sulphureus. Dęby od strony wschodniej mają stały dostęp do światła, przez co korony drzew rozwijają się niesymetrycznie. Konary od strony wschodniej są większe, lepiej rozwinięte i silniej ulistnione.

Jarząb brekinia Sorbus torminalis (Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego Nr 19 z dnia 19 kwietnia 2002 r. Dz.Urz. Nr 69 z dnia 6 maja 2002 r., poz. 1321) o obwodzie 92 cm (wg nowszych pomiarów 102 cm) i wysokości całkowitej 13 m. Okaz zlokalizowany jest w północno-środkowej części kompleksu Parku Szczytnickiego, na północnym skraju parkowej polany., pomiędzy placem zabaw i Kolumną Wilhelma, w odległości w linii prostej odpowiednio ok. 65 i 90 metrów od wymienionych obiektów (współrzędne 51.1153, 17.0798). Na pniu okazu notuje się niewielkie (średnicy ok. 8 cm) zabliźniające się rany po obciętych konarach, natomiast w koronie występują pojedyncze martwe gałęzie (średnica ok. 3-4 cm) i niewielkie żery foliofagów (zjedzone tylko pojedyncze liście). Drzewo mimo zidentyfikowanych objawów jest w dobrej kondycji, czego dowodem jest coroczne kwitnienie i owocowanie. Warto dodać, że jest to jedyne drzewo tego gatunku chronione w województwie jako pomnik przyrody. Część pozostałej populacji jest objęta ochroną w ramach rezerwatów przyrody (Nad Groblą, Brekinia, Wąwóz Lipa). Drzewo wyróżnia się na tle innych pomników głównie wymiarami. Jest niewielkie, o stosunkowo cienkim pniu w porównaniu do innych pomników, które niekiedy posiadają pnie 3-5 razy grubsze. Należy jednak pamiętać, że każdy gatunek posiada indywidualny wzorzec osiąganej wielkości i szczytnicki jarząb jest bardzo dużym okazem w przypadku swojego gatunku.

Kasztan jadalny Castanea sativa (Decyzja 9/76 z dnia 17 lutego 1976 r.) o obwodzie 243 cm (wg nowszych pomiarów 257 cm) i wysokości całkowitej ok. 20 m. Okaz zlokalizowany jest w północno-środkowej części kompleksu Parku Szczytnickiego, około 60 metrów na południowy-wschód od placu zabaw. 10 m od parkowej drogi prowadzącej z placu w kierunku Kolumny Wilhelma, współrzędne (51.1146, 17.0803). Drzewo charakteryzuje się stosunkowo dobrą kondycją. Z poważniejszych objawów notuje się ubytki wgłębne na pniu i wypróchnienie dziuple. Ze względu lokalizację w terenie zadrzewionym o utrudnionym dostępie do światła, okaz posiada słabo wykształconą koronę, która składa się z dwóch głównych konarów, dodatkowo w szyi korzeniowej wyrastają liczne odrośla (wys. 4 m). Drzewo regularnie kwitnie i owocuje, czego świadectwem są obecne liczne kasztany w runie. Dodatkowo wokół pomnika posadzone są licznie młodsze okazy z tego samego gatunku.

Aleja 10 dębów dębów szypułkowych Quercus robur (Decyzja 4/53 z dnia 16 lutego 1953 r. ) o obwodzie 317, 332, 338, 363, 393, 404, 413, 459, 484 i 520 cm, oraz wysokości całkowitej w granicach 15-27 m. Grupa dębów znajduje się w południowej części osiedla Dąbie na Wielkiej Wyspie, dokładniej na skarpie wału przeciwpowodziowego od tylnej strony Ogrodu Zoologicznego, na długości około 500 m, pomiędzy Kładką Zwierzyniecką a Parkiem Dąbskim. Ze względu na dużą liczbę, drzewa charakteryzuje różny stan zdrowotny i kondycja. Od okazów w pełni zdrowych z niewielkimi śladami zamierania pojedynczych gałęzi i drobnego posuszu, po drzewa w stanie zamierania. Do okazów o najgorszej kondycji należy drzewo o nr ew. 6E, które utraciło prawie połowę korony w skutek czynników atmosferycznych. Do tego dochodzą ślady po żerowaniu owadów (kozioróg dębosz) oraz zabliźnione rany po odłamaniu się innych gałęzi. Ze względu na stosunkowo duże odstępy między sobą oraz brak innych drzew, dęby posiadają duże, rozłożyste korony z bogatym ulistnieniem. Ze względu na dostęp światła od strony południowej okazy w większości rozwinęły konary w tym kierunku, przez co korony drzew mają niesymetryczny kształt. Na niektórych pniach widać ślady po cięciach pielęgnacyjnych oraz zabliźnione miejsca po odłamaniach gałęzi. Aleja za Zoo jest jedynym alejowym pomnikiem drzew rosnących na wałach przeciwpowodziowych. Drzewa sadzone w tego typu miejscach charakteryzują się zazwyczaj dużymi rozmiarami oraz sędziwym wiekiem, m.in. aleje wzdłuż ul. Osobowickiej, na wale w okolicach Parku Zachodniego, Karłowic, Kowal czy w innych miejscach okół Wielkiej Wyspy. Niestety na chwilę obecną inne aleje nad wałami nie są objęte ochroną pomnikową.

: Brekinia, pokrój

: Brekinia, owoce

Dąb szypułkowy Jana Stanki Quercus robur (Decyzja 26/76 z dnia 2 kwietnia1976 r. ) o obwodzie 543 cm (wg nowszych pomiarów 554 cm) i wysokości całkowitej 26 m. Drzewo zlokalizowane jest w środkowej części kompleksu Parku Szczytnickiego, na północnej stronie brzegu przy przewężeniu stawu w pobliżu mostku, mniej więcej w połowie odległości pomiędzy ul. Bartla a pomnikiem F.Schillera (współrzędne 51.112753, 17.080915). Drzewo charakteryzuje się słabą kondycją i złym stanem zdrowotnym. Do poważniejszych objawów należy uszkodzony pień spowodowany uderzeniem pioruna (rana popiorunowa), oraz odnotowana martwica ze śladami żerowania po kołatkach i koziorogu dęboszu. Występują liczne ślady po obłamanych konarach i gałęziach, głównie będących efektem po burzy w 2005 roku.

Dąb szypułkowy Dziadek Quercus robur (Decyzja 2/53 z dnia 16 lutego 1953 r. ) o obwodzie 629 cm (wg nowszych pomiarów 644 cm) i wysokości całkowitej 17 m. Drzewo zlokalizowane jest w północnej części osiedla Dąbie, przy granicy z Parkiem Szczytnikim. Dokładniej przy północnym rogu budynku Ośrodka Szkoleniowego Państwowej Inspekcji Pracy (ul. Mikołaja Kopernika 5), w odległości 10 m od chodnika. Drzewo charakteryzuje się słabą kondycją oraz bardzo zaburzonym kształtem korony. Ze względu na sędziwy wiek widoczne są ślady po odłamaniu wielu konarów, głównie po północnej i zachodniej stronie pnia, przez co korona drzewa ma niesymetryczny kształt, mimo iż drzewo rośnie samotnie. Do poważniejszych objawów nalezą ślady po żerowaniu kozioroga i kołatków oraz występowanie owocników żółciaka siarkowego Laetiporus sulphureus na jednym z konarów. Ze względu na wiek zastosowano w koronie wiązania elastyczne a część konarów jest oparte na podporach w celu zwiększenia bezpieczeństwa oraz zniwelowaniu ryzyka ułamania kolejnych konarów, co znacząco może wpłynąć na zdrowotność dębu. Dziadek jest jednym z najstarszych drzew we Wrocławiu. Jego wiek szacowany jest na około 440 lat.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XLII/1306/09 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 3 grudnia 2009 r. ) o obwodzie 432 cm i wysokości całkowitej 31 m. Drzewo zlokalizowane jest w północnej części Parku Szczytnickiego, bezpośrednio przy parkowej ścieżce, około 15 m na wschód od publicznej toalety i niewielkiego placu, (współrzędne 51.115621, 17.075694). Około 40 m dalej zaczyna się aleja zabytkowych dębów. Ze względu na zlokalizowanie w terenie zadrzewionym, dąb nie wytworzył rozłożystej korony. Mimo tego cechuje się dobrą kondycją bez śladów żerowania owadów czy owocnikami inwazyjnych grzybów. W środkowej części pnia widoczna zabliźniona rana po utracie grubego konaru. W miejscu tym przybity został znaczek pomnika przyrody.

Dąb szypułkowy Piotra Włosta Quercus robur (Decyzja 3/53 z dnia 16 lutego 1953 r. ) o obwodzie 500 cm (wg nowszych pomiarów 510 cm) i wysokości całkowitej 25 m. Drzewo zlokalizowane jest we wschodniej części osiedla Dąbie, przy ul. Wróblewskiego 3 i rogu ul. Tramwajowej, około 2 m od toru tramwajowego. Drzewo rośnie samotnie w pewnej odległości od licznych tu zabudowań, dzięki czemu mogło rozwinąć dużą i rozłożystą koronę z gęstą siecią konarów i gałęzi. Ogólny stan oceniany jest jako dobry. Notuje się drobne martwe gałązki (do 5%) i ślady rozwoju mączniaka prawdziwego dębu. Poza tym jest pień zdrowy, bez widocznych uszkodzeń, otoczony metalowym płotkiem. Ze względu na sędziwy wiek oraz długie i rozłożyste konary zastosowano wzmacniające wiązania elastyczne.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Decyzja 8/53 z dnia 16 lutego 1953 r. ) o obwodzie 479 cm (wg nowszych obliczeń 500 cm) i wysokości całkowitej 33 m. Drzewo jest zlokalizowane w północno-zachodniej części osiedla Szczytniki, od północnej strony bocznego wyjścia do II LO, kilka metrów od wału przeciwpowodziowego. Drzewo charakteryzuje średni stan zdrowia, głównie przez liczne ślady po zasiedleniu przez kozioroga (otwory) oraz widoczne na konarze owocniki żółciaka siarkowego Phellinus robustus. Dodatkowo zagrożeniem jest duży ubytek tkanki drzewnej (200 x 30 cm) wewnątrz pnia na głębokość 40 cm, i liczne rany po obciętych konarach, część ze zgnilizną. Na wys. 5 m rana po wyłamanym konarze, (250 x 60 cm). Ze względu na niewielkie zagęszczenie drzew w kierunku południowym i wschodnim drzewo cechuje niesymetryczny kształt korony, która rozwija się w stronę wymienionych kierunków.

Dąb szypułkowy Jana Dzierżonia Quercus roburo (Decyzja 5/53 z dnia 16 lutego 1953 r. ) obwodzie 652 cm (wg nowszych danych 660 cm) i wysokości całkowitej 22 m. Drzewo jest zlokalizowane w północno-zachodniej części osiedla Szczytniki, w bezpośredniej bliskości rzeki, dokładniej okaz znajduje się za terenem II LO, przy Starej Odrze, na skarpie obmurowanej i podsypanej od strony rzeki. Ze względu na okazały wiek, drzewo charakteryzuje zła kondycja zdrowotna, czego najpoważniejszym i najbardziej widocznym objawem jest mocno wypróchniały pień. Został on zabezpieczony siatką, bez wypełnienia i plomb. Dodatkowo widoczne są liczne otwory (m.in. otwór w pniu wielkości 300 x 70 cm, otwory po żerowaniu kozioroga dębosza i paśnikach) oraz ślady po odłamanych lub obciętych konarach. Ubytek konarów jest w bardzo zaawansowanym stopniu, który całkowicie zaburzył proporcje drzewa i kształt korony. W czasach gdy Wrocław należał do Niemiec drzewo nazywano Dębem Hobrechta (Hobrecht Eiche), po nadburmistrzu miasta w latach 1872-1878. Dąb jest jednym z najstarszych drzew na terenie Wrocławia, którego wiek szacowany jest na około 400 lat.

Cyprysik groszkowy Chamaecyparis pisifera Squarrosa (Uchwała Nr XII/421/99 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 23 września 1999 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 8 poz.379 z dnia 30 września 1999 r. ) o obwodzie 124 cm (wg nowszych danych 141 cm) i wysokości całkowitej 15 m. Drzewo zlokalizowane jest na osiedlu Szczytniki, przy ul. Parkowa 1/3, na terenie biblioteki Uniwersytetu Medycznego, dokładniej 3-4 m od południowo-wschodniej strony budynku. Drzewo charakteryzuje prawidłowy pokrój zze względu na brak innych wysokich drzew w pobliżu, które zmniejszyłyby dostępność światła słonecznego. Bliskość budynku również nie stanowi dużego kłopotu, albowiem umiejscowiony jest on od strony północnej drzewa, co także nie ma wpływu na dostęp do światła. Mimo wszystko notuje się pojedyncze martwe gałązki oraz zamieranie pędów na poziomie 25%. Obecnie (2018 r.) prowadzone są prace remontowe obiektu, w tym celu zabezpieczono pień drzewa ochronnym materiałem.

Cis pospolity Taxus baccata (Uchwała Nr X/199/03 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 12 czerwca 2003 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.164z dnia 30 czerwca 2003 r. ) o obwodzie 114+78+62+110 cm. Wg danych umieszczonych na RDOŚ wysokość całkowita cisu wynosi 10 m, choć dane te wydają się być mylne i drzewo najprawdopodobniej ma maksymalnie około 5-6 m. Drzewo zlokalizowane jest na osiedlu Szczytniki przy ul. Bartla 5, ok. 25 m na południowy-wschód od wejścia głównego do Wydziału Nauk o Żywności Uniwersytetu Medycznego, 5 m obok znajduje się inny pomnik – żywotnik zachodni. Drzewo charakteryzuje się dobrą kondycją, bez widocznych śladów żerowania owadów lub chorób grzybowych. Występują drobne ubytki w postaci usychających i odpadających drobnych gałązek oraz niewielkie ślady ubytków wgłębnych. Ze względu na wąskie pnie, zamiast przybijania tabliczki, zastosowano niewielki palik, który został umieszczony przed cisem. Zaoszczędziło to ewentualnemu uszkodzeniu drzewa. Drzewo regularnie kwitnie i owocuje.

Żywotnik zachodni Thuja occidentalis (Uchwała Nr X/199/03 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 12 czerwca 2003 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.164z dnia 30 czerwca 2003 r. ) o obwodzie 207 cm (wg nowszych pomiarów 217 cm) i wysokości całkowitej 17,5 m. Drzewo zlokalizowane jest na osiedlu Szczytniki przy ul. Bartla 5, ok. 20 m na południowy-wschód od wejścia głównego do Wydziału Nauk o Żywności Uniwersytetu Medycznego, 5 m obok znajduje się inny pomnik – cis. Drzewo charakteryzuje się dobrą kondycją oraz prawidłowo wykształconą koroną ze względu na brak innych wysokich drzew w pobliżu, które zmniejszyłyby dostępność światła słonecznego. Bliskość budynku również nie stanowi dużego kłopotu, albowiem umiejscowiony jest on od strony północnej drzewa, co także nie ma wpływu na dostęp do światła. Wśród jedynych niepokojących objawów odnotowano niewielki ubytek tkanki drzewnej w szyi korzeniowej oraz drobny posusz (poniżej 5 %). Drzewo regularnie kwitnie i zawiązuje szyszki.

Cyprysik Lawsona Chamaecyparis lawsoniana (Uchwała Nr X/199/03 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 12 czerwca 2003 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.164z dnia 30 czerwca 2003 r. ) o obwodzie 127 cm. Drzewo zlokalizowane jest na osiedlu Szczytniki przy ul. Bartla 3, na terenie Przedszkola nr 48, dokładniej 10 m od ścian budynku po środku placu zabaw. Drzewo charakteryzuje prawidłowy pokrój ze względu na umiejscowienie w większej odległości od innych drzew. Mimo wszystko, notuje się kilka poważniejszych ran na całej długości pnia m.in. otwarte rany w szyi korzeniowej o wymiarach 10×10 cm oraz zabliźniające się uszkodzenia o wymiarach 150×15, 20×3, 80×3 cm. Nie wiadomo w jakim stopniu może to być spowodowane ulokowaniem pośrodku placu zabaw dla dzieci i w jakim stopniu może to oddziaływać na pomnikowe drzewo.

W 2009 r. powołano do życia 4 pomniki przyrody obejmujące najdorodniejsze okazy drzew na terenie Ogrodu Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego. Jest to teren zamknięty dla zwiedzających a same drzewa rosną poza widokiem z zewnątrz, głównie z powodu gęstego żywopłotu lub ukrycia pośród innych zadrzewień.

Lipa srebrzysta Tilia tomentosa (Uchwała Nr XLII/1308/09 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 3 grudnia 2009 r. ) o obw. 370 cm. Al. Kochanowskiego 12, Ogród Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego

Wiązowiec zachodni Celtis occidentalis (Uchwała Nr XLII/1308/09 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 3 grudnia 2009 r. ) o obwodzie 310 cm. Al. Kochanowskiego 12, Ogród Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego

Wiąz szypułkowy Ulmus iaevis (Uchwała Nr XLII/1308/09 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 3 grudnia 2009 r. ) o obwodzie 320 cm. Al. Kochanowskiego 12, Ogród Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego

Topola czarna Populus nigra (Uchwała Nr XLII/1308/09 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 3 grudnia 2009 r. ) o obwodzie 222 cm. Al. Kochanowskiego 12, Ogród Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego

Grujecznik japoński Cercidyphyllum japonicum (Uchwała Nr XVIII/359/11 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 17 listopada 2011 r.(Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 248 z dnia 05.12.2011 r., poz. 4450)) o obwodzie 133 + 131 cm. Al. Kochanowskiego 12, Ogród Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego

Oprócz wymienionych tu drzew, Wielka Wyspa dysponuje bardzo bogatą liczbą okazów o wymiarach pomnikowych. Ich największym zagłębiem jest oczywiście Park Szczytnicki, gdzie rośnie nawet kilkadziesiąt drzew wartych bycia objętym jako pomnik przyrody. Do najliczniejszych należą oczywiście dęby szypułkowe ale także liczne cisy, kasztanowce, klony, wiązy i różne ozdobne drzewa. Trochę zaskakujący jest brak na terenie parku pomnikowych buków, albowiem w samym tylko parku znajduje się przynajmniej kilkanaście drzew z tego gatunku o wymiarach pomnikowych, w tym bardzo okazałe drzewa wokół Kolumny Wilhelma. W internecie podawane są informacje o rzekomej grupie pomnikowych buków w okolicy alei 16 dębów, jednak na oficjalnych listach wojewódzkich pomników brakuje takich danych. Drugą lokalizacją okazałych drzew są tereny przy wałach przeciwpowodziowych, gdzie notuje się liczne stare aleje dębowe. Niestety, tylko jedna została objęta ochroną pomnikową (ta znajdująca się za Ogrodem Zoologicznym).