Waloński Kamień

Daleko od głównych dróg, gdzieś w wyższych położeniach miejscowości Przesieka znajduje się grupa malowniczych głazów granitowych z ludzką podobizną będącą efektem działań na wskutek procesów erozji. Jest to mało znany punkt widokowy z ciekawą historią o tajemniczych walońskich poszukiwaczach złota i kamieni szlachetnych. 

Typ ochrony: Pomnik Przyrody

Data utworzenia: 1992

Powierzchnia:  –

Powiat: Jeleniogórski

Gmina: Pogórzyn

Nadleśnictwo: Śnieżka

Akt prawny: Rozporządzenie nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody obiektów znajdujących się na terenie województwa jeleniogórskiego.

Formacja skalna położona jest w środkowej części Karkonoszy, na Pogórzu Karkonoskim. Dokładniej u podnóża północnych stoków wzniesienia Płonik, w górnej części miejscowości Przesieka. Skały położone są na niewielkim wzniesieniu przy ul. Karkonoskiej. W odległości kilkudziesięciu metrów na południowy-zachód znajdują się dwie pomnikowe lipy oraz obecnie nieczynny bar Pod Lipami. Kamień Waloński (niem. Mannstein) jest jednym z tysięcy głazów leżących na karkonoskich stokach, będących składową granitów karkonoskich powstałych w czasie orogenezy waryscyjskiej, w karbonie późnym tj. od 300 do 330 mln lat. Jednak ochroną jako pomniki przyrody objęto nieliczne formacje, w tym omawiają tu grupę granitów. Skały znajdują się na niewielkim wzniesieniu stanowiącym jednocześnie punkt widokowy na Kotlinę Jeleniogórską i część Karkonoszy.

Grupa skał składa się z kilkunastu głazów ułożonych warstwowo, które dochodzą do 2,5 m wysokości. W większości ich kształt charakteryzuje się wyraźnym ciosem w trzech prostopadłych płaszczyznach z niewielkimi spękaniami, co jednocześnie ułatwia ich wietrzenie. Owa erozja wietrzeniowa jest jednym z głównych powodów objęcia tego obiektu ochroną. Na jednym z głazów na przestrzeni tysięcy lat miały miejsce procesy erozyjne, które wytworzyły dwa kociołki wietrzeniowe. Oba twory powstały na tyle blisko siebie iż doszło do ich połączenia i utworzenia formy przypominającej ludzką postać. Ludzkiego charakteru dodał fakt iż głaz uległ przewróceniu ustawiając „człowieka” do pozycji pionowej. Same kociołki powstają na wskutek specyficznego wietrzenia granitu na poziomych powierzchniach skalnych, natomiast ich późniejsza pionowa orientacja tłumaczona jest przewróceniem lub przekrzywieniem skały na wskutek innych zdarzeń (podmywanie, erozja podłoża, działanie człowieka).

Sama nazwa pomnika nawiązuje do historii tego miejsca albowiem od XII wieku na tereny Karkonoszy i całego Dolnego Śląska licznie przybywali Walonowie w poszukiwaniu kruszców i innych bogactw naturalnych. W okolicach Przesieki ten belgijski naród był kuszony potencjalnymi złożami złota i kamieni szlachetnych. W późniejszych czasach Walonami określano większość przybyszów z Europy Zachodniej, którzy tworzyli swoje hermetyczne społeczeństwa. Z tego względu oraz ze względu na utrzymanie w tajemnicy cennych złóż tworzyli oni specyficzne i tylko sobie znane oznaczenia i kierunkowskazy do owych złóż. Jedne z takich oznaczeń widnieje na Walońskim Kamieniu, które wraz z upływem wieków uległo niemal całkowitemu zatarciu. Na jednej ścianie widnieje ślad na kształt krzyża, który jest jeszcze dobrze widoczny. Drugim znakiem jest prawie całkowicie zatarty ryt dłoni. W czasach obecnych pomnik przyrody jest mało znanym miejscem, odwiedzanym głównie przez miejscowych oraz miłośników karkonoskiej geologii i przyrody. Ciekawie wyglądają drzewa wyrosłe naokoło pomnika. Wyrosły one na tyle blisko iż ich pnie wrastają się poniekąd w skały tworząc złudzenie jakoby podnosiły głazy.

Informacje praktyczne:

• bardzo dobry dojazd, pomnik znajduje się kilkadziesiąt metrów od głównej drogi w miejscu skrzyżowania ul. Karkonoskiej z Drogą Turystyczną i Krętą.
• w bezpośredniej bliskości nie są zlokalizowane inne formy ochrony niż Karkonoski Park Narodowy, którego najbliższe miejsce obejmuje górę Chojnik z tamtejszym zamkiem. Poza tym w sąsiedztwie głazów rosną dwie pomnikowe lipy drobnolistne o obwodzie 440 i 380 cm (wg. innych danych 425 i 418 cm ), oraz wysokość ok. 30 metrów
• w okolicy występuje bardzo wiele ciekawych lub cennych obiektów, głównie przyrody nieożywionej. Dotyczy to przede wszystkim tworów z granitu karkonoskiego jak skała Chybotek, Skała z Dziurą, Szachownica, kaskady Myi oraz najważniejszy twór Przesieki jakim jest wodospad Podgórnej
• najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: jesień (kiedy okoliczne drzewa przebarwiają liście co tworzy ładne tło dla głazu)