Fiołek żółty sudecki

FIOŁEK  ŻÓŁTY SUDECKI (Viola lutea subs. sudetica)

Fiołkowate (Violaceae)

Okres kwitnienia: VI-VIII

Wygląd: Charakterystyczna bylina, osiągająca 20-30cm wysokości (największy tatrzański fiołek). Kwiaty stosunkowo duże, jasnożółte, długości 2-4,5cm, trzy dolne płatki z ciemnymi prążkami, rozchodzącymi się promieniście od środka.. 5-krotne, niesymetryczne z charakterystycznym dla rodziny fiołkowatych większym płatkiem dolnym, posiadającym bladofioletową ostrogę. Na szyjce słupka brak haczykowatego noska na szczycie, jest ona zgrubiała.

Liście dolne są niewielkie, okrągłe lub jajowate, płytko karbowane. Górne są znacznie większe, wąskie, lancetowate i zaostrzone na końcu. Duże przylistki, wolne, palczastodzielne.

Owocem jest 3-klapowa torebka, zawierające liczne, żółtawe, drobne nasiona z elajosomem, które są roznoszone przez mrówki (myrmekochoria).

Występowanie: Gatunek notowany głównie w Europie Środkowej (Polska, Niemcy, Czechy, Austria), głównie w górskich regionach a także na Wyspach Brytyjskich. W Polsce spotykany tylko na południu w kilku pasmach górskich (Tatry, Barania Góra w Beskidzie Śląskim i Sudety). W Tatrach rośnie w reglu górnym i piętrze alpejskim (halnym), wyłącznie na terenie parku narodowego, z czego najwięcej stanowisk znajduje się na Czerwonych Wierchach.

Na Dolnym Śląsku notowany tylko w wyższych partiach górskich pasm Sudetów m.in. Karkonosze, Góry Stołowe (obecnie niepotwierdzony), Góry Bialskie i Masyw Śnieżnika. Chroniony Karkonoskim Parku Narodowym oraz w rezerwatach Sudetów Wschodnich: Śnieżnik Kłodzki i Puszcza Śnieżnej Białki.

Środowisko: Rośnie głównie w piętrze halnym i kosówki, rzadziej w piętrach reglowych, zarówno na glebie wapiennej jak i na granicie. Preferuje stanowiska słoneczne, można go spotkać na halach, wysokogórskich łąkach, w szczelinach i na półkach skalnych. Gatunek charakterystyczny dla naturalnych trawo rośli górskich ze związku (All.) Calamagrostion, m.in. zespołu traworośli trzcinnika owłosionego (Calamagrostietum villosae (tatricum)), zespołu Crepido-Calamagrostietum villosae, zespołu Bupleuro-Calamagrostietum arundinaceae i zespołu wiechliny i ciemiężycy zielonej (Poo-Veratretum lobeliani).

Opis ogólny: Gatunek nie podlega ochronie gatunkowej pomimo swojej rzadkości. Większość znanych stanowisk znajduje się w obrębach parków narodowych i rezerwatów przyrody, gdzie ekosystemy fiołka podlegają systematycznej kontroli i są przestrzegane miejscowe programy ochrony przyrody.

Jest to jedyny podgatunek fiołka żółtego (V. lutea) występujący w naszym kraju. Łatwo tworzy mieszańce z fiołkiem trwałym i trójbarwnym, dając wielobarwne mieszańce.