Goryczuszka gorzkawa

Goryczuszka gorzkawa (Gentianella amarella)

Goryczkowate (Gentianaceae )

Okres kwitnienia: VIII-X

Występowanie: Gatunek rozpowszechniony na półkuli północnej w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce na pojedynczych stanowiskach rozlokowanych w większości regionów, z czego największe zgrupowanie przypada na Jurę Krakowsko-Częstochowską i Karpaty (Tatry, Pieniny, Gorce, Beskid Żywiecki).

Na Dolnym Śląsku bardzo rzadka. Jej populacje zgrupowane są głównie w Sudetach Zachodnich (Góry Kaczawskie) oraz Sudetach Wschodnich (Góry Złote, Pasmo Krowiarki). Do najliczniejszych stanowisk należą m.in. Góra Połom, kamieniołom Mysłów-Sobocin, murawy galwanowe pod Złotym Stokiem i Wapniarka.

Chroniona w kilku parkach narodowych (Tatrzański, Pieniński, Gorczański, Ojcowski, Kampinoski) oraz pojedynczych rezerwatach, użytkach ekologicznych i OOŚ Natura 2000 (Góry Złote, Góry i Pogórze Kaczawskie). Na Dolnym Śląsku jedyne stanowisko objęte ochroną zlokalizowane jest na użytku ekologicznym Hałda Storczykowa.

Siedlisko: Gatunek preferuje tereny otwarte, silnie nasłonecznione o glebie umiarkowanie żyznej, przepuszczalnej, często z dużym udziałem rumoszu wapiennego lub dolomitowego. Takson wyróżniający dla związku łąk trzęślicowych z trzęślicą modrą (Molinion caeruleae). Na terenie województwa populacje stwierdzone zostały głównie na murawach kserotermicznych (Festuco-Brometea)

Podgatunki: Goryczuszka gorzkawa jest gatunkiem bardzo zmiennym, głównie ze względu na pokrój pędów oraz kształt liści. Na tej podstawie wyróżniono około 9 podgatunków, z czego w Polsce stwierdzono dwa, są to:

• Gentianella amarella ssp. amarella, forma jesienna, wyższa, łodyga 10-50 cm wysokości, rozgałęziona na 6-12 międzywęźli o długości mniej więcej równej długości liści. Drugie i trzecie międzywęźle na łodydze nie dłuższe lub nieznacznie dłuższe od innych. Wyższej położone liście w kształcie jajowatym lub jajowato-lancetowatym. Płatki korony różowe lub czerwonofioletowe. Kwitnie jesienią (VIII-X)
• Gentianella amarella ssp. lingulata, forma letnia, niższa, osiągająca 3-25 cm, nierozagłęziona lub słabo rozgałęziona na 3-6 międzywęźli, których długości są dłuższe od liści. Drugie i trzecie międzywęźle dłuższe od pozostałych. Wyżej położone liście są odwrotnie podługowato-jajowate lub lancetowate, na szczycie tępawe. Płatki korony fioletowe lub niebieskofioletowe. Kwitnie latem (V-VII).