Groszek różnolistny

Groszek różnolistny (Lathyrus heterophyllus)

Bobowate (Fabaceae)

Okres kwitnienia: VI-VIII

Gatunek europejski, którego zasięg obejmuje głównie Europę Zachodnią i Środkową, od Portugalii, poprzez środkową i wschodnią Hiszpanię, południową Francję, kraje alpejskie (Szwajcaria, Austria, południowe Niemcy), Włochy i kraje środkowoeuropejskie (Czechy, Polska, Litwa). Notowany w rozproszeniu także w Wielkiej Brytanii i południowej Szwecji. Najwyżej położone populacje stwierdzono w Alpach na wysokości do 1900 m n.p.m. W Polsce gatunek w XIX w. notowany był na około 20 stanowiskach w północnej, środkowej i zachodniej części, m.in. Pojezierze Mazurskie, Pomorze Środkowe, Pojezierze Krajeńskie, dolina Dolnej Wisły, Mazowsze oraz Przedgórze Sudeckie (głównie Masyw Ślęży). Na wszystkich tych stanowiskach wymarł do połowy XX wieku. Ostatnie (opublikowane w 1958 r.) stanowisko znajdowało się na Raduni w Masywie Ślęży. Od tego momentu gatunek nie był podawany z terytorium Polski, nie licząc pojedynczego okrycia w latach 90. na terenie Wzgórz Kiełczyńskich, które jednak szybko zanikło na wskutek eutrofizacji i zacienienia siedliska.

W 2015 r. odnaleziono dwie populacje liczące ponad 400 pędów w Puszczy Piskiej (Pojezierze Mazurskie) na terenie nadleśnictwa Strzałowo. Było to na tyle donośne wydarzenie, że informowano o tym w ogólnokrajowych mediach. Przez kolejne lata Puszcza Piska była jedynym znanym miejscem występowania. Dopiero w 2021 r. na terenie Masywu Ślęży odnaleziono dwie kolejne populacje. Jedna jest położona na terenie rezerwatu Góra Radunia, skąd gatunek ten był opisywany w 1958 r. Drugie stanowisko zlokalizowane jest na południowo-wschodnich stokach masywu Raduni koło wsi Słupice. Na chwilę obecną Dolny Śląsk jest jednym z 2 regionów posiadających potwierdzone stanowiska tego gatunku.

Groszek różnolistny jest gatunkiem ciepłolubnym, preferującym ciepłe, jasne lub tylko lekko ocienione stanowiska na podłożu umiarkowanie wilgotnym lub suchym i mezotroficznym. Spotykany głównie na glebach zasadowych w ciepłolubnych lasach dębowych, jasnych borach sosnowych, w świetlistych okrajkach i na obrzeżach muraw kserotermicznych. Często jest to roślinność w postaci wąskich pasów ziołorośli na styku lasu lub zbiorowisk trawiastych. Jest to gatunek charakterystyczny dla światłolubnych i termofilnych zbiorowisk wieloletnich roślin w systemach ekotonowych z klasy Trifolio medii-Geranietea oraz dla zbiorowisk okrajkowych z rzędu Origanetalia.

Istnieje szansa, że gatunek ma więcej stanowisk w kraju, jednak duże podobieństwo do innych groszków, powoduje trudności w prawidłowym rozpoznaniu. Najważniejszą różnicą jest liczba listków w liściu. Groszek różnolistny (L. heterophyllus) w górnej części pędów posiada 2-3 pary listków, w dolnej natomiast po 1 parze. Do gatunków, z którymi może być najczęściej mylony należy:

• Groszek leśny (L. sylvestris), gatunek posiada generalnie mniejsze kwiaty i liście. Na liściu w górnej części pędów występuje zawsze tylko 1 para listków. Ogonki są wyraźnie węziej oskrzydlone, a przylistki wąskie. Kwiatostan mniej liczny w kwiaty.
• Groszek szerokolistny (L. latifolius), gatunek posiada większe kwiaty i szersze liście. Na liściu w górnej części pędów występuje zawsze tylko 1 para listków. Ogonki i przylistki są dłuższe. Kwiaty generalnie są bardziej intensywne w kolorystyce. Gatunek terenów otwartych, silnie nasłonecznionych.