Kanianka (Cuscuta) – cały rodzaj

Kanianka (Cuscuta) – cały rodzaj

11 kwietnia 2022 Wyłączono przez admin

Kanianka (Cuscuta)

Powojowate (Convolvulaceae)

Okres kwitnienia: VII-X

Kanianki stwierdzone w Polsce, są gatunkami szeroko rozprzestrzenionymi w Eurazji i Północnej Afryce, których zwarty zasięg obejmuje tereny od Europy Zachodniej po regiony klimatu umiarkowanego Azji Środowej (północny i wschodni Kazachstan, południowa Syberia) oraz na południu sięgając terenów północnych Indii. W rozproszeniu notowane także w północnej Europie i na pozostałych terenach Azji. Jako gatunki zawleczone występują także w Ameryce Północnej. W Polsce kanianki rozprzestrzenione są na terenie całego kraju, gdzie obszary o największym zagęszczeniu stanowisk obejmują regiony wschodnie i południowo-wschodnie: Karpaty, Kotlina Sandomierska, pas wyżyn południowopolskich (Wyżyna Kielecka, Wyżyna Małopolska, Wyżyna Lubelska) oraz południowe Mazowsze. Poza tym większe skupiska obejmują doliny większych rzek jak Wisła, Odra, Warta, Noteć, Bug i San.

Na Dolnym Śląsku jest to rodzaj umiarkowanie częsty o rozproszonych stanowisk stwierdzonych głównie w obszarze doliny Odry oraz niższych partiach Sudetów (Pogórze Zachodniosudeckie, Przedgórze Sudeckie, Ziemia Kłodzka). Podobnie, jak w przypadku większości roślin pasożytniczych, brakuje dokładnych i aktualnych danych odnośnie występowania. Gatunki te mają częste tendencje do znikania z danego terenu na wiele lat, lub bardzo szybkiego pojawiania się na zupełnie nowym stanowisku. Z tego powodu wiele danych odnośnie populacji jest nieaktualnych lub sprzecznych. Brakuje także informacji o występowaniu na terenach chronionych takich jak parki narodowe lub rezerwaty przyrody, jednak inwentaryzacje przyrodnicze wykazały stanowiska kanianki na niektórych projektowanych/proponowanych terenach jak Starorzecze Matunin (gmina Jelcz-Laskowice), Starorzecze k. Przychowej (gmina Ścinawa), Zagórzyckie Łąki (gmina Brzeg Dolny) oraz Wrocławskie Tereny Wodonośne.


Rodzaj kanianka liczący około 170 gatunków należy do typowych roślin pasożytniczych. W Polsce naturalnie występują trzy gatunki:

  • kanianka macierzankowa (Cuscuta epithymum), tworzy kwiaty skupione w gęstych, główkowatych kwiatostanach, które mają dwie szyjki słupka. Dodatkowo szyjka wraz ze znamieniem jest znacznie dłuższa w czasie kwitnienia od zalążni, wystająca z korony. Gatunek stosunkowo pospolity na południu i wschodzie, znacznie rzadszy w regionach północnej Polski (Pomorze, Mazury, Podlasie).
  • kanianka pospolita, k.europejska (Cuscuta europaea), tworzy kwiaty skupione w gęstych, główkowatych kwiatostanach, które mają dwie szyjki słupka. Dodatkowo szyjka wraz ze znamieniem jest krótsza w czasie kwitnienia od zalążni lub najwyżej tej samej długości, nie wystaje z korony. Jest to najpospolitszy krajowy gatunek notowany w większości regionów kraju.
  • kanianka wielka (Cuscuta lupuliformis ), wyróżnia się kwiatami w luźnych, pozornych gronach, które maja jedną szyjkę słupka zakończoną główkowatym, 2-ramiennym znamieniem. Pasożytuje głównie na roślinach drzewiastych i krzewach. Gatunek stosunkowo rzadki, ograniczony niemal wyłącznie do dolin większych rzek (Wisła, Odra, Bug, San, Warta) oraz w rozproszeniu w Kotlinie Sandomierskiej.

Dodatkowo stwierdzono kilka kanianek obcego pochodzenia, które przybyły do kraju wraz ze swoimi roślinami żywicielskimi (kanianka amerykańska, kanianka kielichowata, kanianka koniczynowa, kanianka lnowa, kanianka południowa, kanianka wonna). Z tego powodu wiele z nich uważanych jest za szkodliwe chwasty w uprawach warzyw i zbóż. Wszystkie kanianki są pnączami o cienkich i silnie plączących się pędach, którymi owijają się dookoła nieszczęsnej roślin. Następnie przy pomocy ssawek czerpią wodę i substancje organiczne. Ich liście są silnie zredukowane i niezdolne do asymilacji. Zaatakowana roślina jest często osłabiona i podatna na ataki wirusów. Co ciekawe kanianka może pasożytować na kilku roślinach jednocześnie i przez to może przenosić choroby z jednej rośliny żywicielskiej na drugą. W strefie tropikalnej niektóre kanianki osiągają niebotyczne rozmiary sięgając czubków drzew na których pasożytują. W naszej strefie klimatycznej są to rośliny jednoroczne, które nie wyrastają ponad ruń łąkową.