Kokorycz pusta

Kokorycz pusta

27 marca 2020 Wyłączono przez admin

KOKORYCZ PUSTA (Corydalis cava)


Makowate (Papaveraceae)

Okres kwitnienia: III-IV

Wygląd: Niewielka bylina osiągająca 10-30cm wysokości, wyrastająca z niewielkiej podziemnej bulwy o średnicy 2-4cm, posiadającej puste przestrzenie w środku (stąd nazwa).

Kwiaty charakterystyczne, długości 10-35mm o jajowatych i niepodzielnych kwiatach, z długą, zwężającą się ku końcowi ostrogą. Ostroga długości 7-15mm, zawiera w środku nektar zwabiający owady. Przysadki jajowate i niepodzielone. Kwiaty w różnych kolorach od jasnoróżowego, poprzez różowy, jasnofioletowy, niebieskopurpurowy, różowo-brodowy po ciemnofioletowy. Często zdarzają się osobniki białe lub białe z żółtawym zabarwieniem. Osadzone są po 10-20 sztuk na gęstym, groniastym kwiatostanie.

Liście wyrastające po 2-3 sztuki na cienkiej, nagiej  łodydze są dwu- lub trójdzielne, głęboko powcinane, miękkie. Początkowo jasnozielone, później z lekkim, szarym nalotem. Liście przykwiatowe bez wcięć, jajowate, zwężające się ku szczytowi.

Owocem jest torebka zawierające liczne, stosunkowo duże nasiona.

Występowanie: Roślina europejska, której zwarty areał obejmuje obszary rozciągające się od Niemiec, Szwajcarii oraz północnych i środkowych Włoch, poprzez kraje środkowoeuropejskie (zachodnia i południowa Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Austria), kraje bałkańskie aż po Rumunię i południowo-zachodnią Ukrainę. Pojedyncze i rozproszone stanowiska występują także w pozostałej części Niemiec, Polski, Włoch i Ukrainy a także w południowej części Skandynawii (Dania, południowa Szwecja). W Europie południowo-wschodniej, Azji Mniejszej oraz na Kaukazie występuje podgatunek C.cava subsp. marschalliana.

W Polsce przebiega wschodnia i północna granica zwartego zasięgu, która obejmuje tereny południowe (Dolny i Górny Śląsk, Małopolska, Karpaty) a także obszary Wielkopolski, Kujaw, Pomorza Gdańskiego i Ziemi Lubuskiej. Rozproszone stanowiska znajdują się niemal we wszystkich pozostałych regionach (Lubelszczyzna, Łódzkie, Mazwosze, Podlasie). Gatunek bardzo rzadki na Pomorzu Zachodnim, Warmii, Mazurach i w Świętokrzyskim. Kokorycz jest notowana w wielu górskich i podgórskich parkach narodowych oraz niektórych parkach w północnej i środkowej Polsce.

Gatunek pospolity na Dolnym Śląsku, zarówno w górach jak i na nizinach. Na nizinie rośnie przede wszystkim w dolinach rzek (Odry, Oławy, Widawy, Bobru, Baryczy, Bystrzycy i Kwisy) a także w większych kompleksach grądowych i łęgowych Wału Trzebnickiego, Równiny Oleśnickiej i Obniżenia Milicko-Głogowskiego. W Sudetach rozprzestrzeniona we wszystkich pasmach górskich i kotlinach, najpospolitsza głownie w Górach i na Pogórzu Kaczawskim, Kotlinie Kłodzkiej i na Masywie Śnieżnika. Rośnie m.in. w wielu rezerwatach leśnych jak Buki Sudeckie, Góra Miłek, Wąwóz Siedmicki, Wąwóz Lipa, Nad Groblą, Muszkowicki Las Bukowy, Zwierzyniec, Kanigóra, Uroczysko Wrzosy, Skarpa Storczyków, Stawy Milickie, Grąd koło Posady.


Środowisko: Roślina typowo leśna. Występuje w lasach liściastych, rzadziej mieszanych lub iglastych na podłożu o odczynie obojętnym do lekko zasadowego, żyznym o grubej warstwie próchniczej, wilgotnej do umiarkowanie wilgotnej. Preferuje stanowiska jasne lub półcieniste, rzadko w pełnym słońcu. Można ją spotkać w takich siedliskach jak lasy grądowe i łęgowe, buczyny, dąbrowy, śródleśne łąki i zarośla, często nad brzegami strumieni i potoków. Może występować także na terenach antropogenicznych jak parki, obrzeża dróg i leśne nieużytki.

Opis ogólny: Roślina nie jest objęta ochroną, mimo tego jest powszechnie zagrożona przez niszczenie jej naturalnym siedlisk jakimi są lasy z powodu gospodarki leśnej. Maszyny leśne rozjeżdżające i ugniatające runo utrudniają jej wzrost i kiełkowanie nasion. Poza tym odsłonięte w trakcie wycinek runo leśne szybko ulega erozji i wysychaniu. W miejsca takie wkraczają gatunki porębowe i światłolubne, które wypierają kokorycze oraz inne leśne gatunki.  Poza tym dorosłe okazy często są chętnie wykopywane do przydomowych ogródków.

Roślina nektarodajna, chętnie odwiedzana przez liczne owady o trąbkach wystarczająco długich by dosięgnąć nektaru na końcu długiej ostrogi. Z tego powodu owady niemogące dosięgnąć słodkiego płynu jak np. trzmiele o krótkich narządach pyszczkowych, siadają z tyłu kwiatu i przegryzają ostrogę u podstawy dostając się do nektaru.

Polska nazwa „pusta” wzięła się od budowy bulwy, która w przekroju zawiera puste przestrzenie w przeciwieństwie do jej bliskiej krewnej, kokoryczy pełnej. Łacińska nazwa rodzajowa pochodzi od słowa korydalis, oznaczającego ptaka dzierlatkę. Budowa kwiatu ma przypominać czubek na głowie tego gatunku ptaka.

Roślina trująca i lecznicza jednocześnie. Jej właściwości znane są już od czasów starożytnych, kiedy to była opisywana przez Pliniusza Starszego. Znana była wtedy z działań kojących na suchą i popękaną skórę oraz przeciwko egzemie. Działa nawilżająco, rozkurczowo, antyalergicznie, wzmacnia naczynia, tętnice i żyły. Sama roślina posiada szereg różnego rodzaju alkaloidów i innych substancji m.in. bulbokapnina.