Lilia bulwkowata
10 stycznia 2018Lilia bulwkowata (Lilium bulfiferum)
Gatunek mogący pochwalić się największymi kwiatami wśród rodzimej flory, którego naturalne stanowiska spotykamy jedynie w kilku górskich pasmach Sudetów i Karpat. Ze względu na swoje wybitne walory dekoracyjne, lilia ta często była sadzona w ogrodach skąd rozprzestrzeniła się na okoliczne łąki i murawy.
Liliowate (Liliaceae)
Okres kwitnienia: VI-VII
Gatunek europejski, mający centrum występowania w górskich i wyżynnych obszarach Europy Zachodniej, Środkowej i Południowej. Notowana m.in. z pasma Pirenejów, Masywu Centralnego, Alp, płw. Apenińskiego, południowej części Europy Środkowej (środkowe i południowe Niemcy, południowa Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Austria) a także z zachodniej część płw. Bałkańskiego (Góry Dynarskie) i z pasma Karpat. Poza tym stwierdzona na pojedynczych stanowiskach na płw. Iberyjskim i Korsyce. W wielu regionach Europy jest gatunkiem zawleczonym (kraje Skandynawskie, kraje Bałtyckie) lub o niejasnym statusie (Holandia).
W Polsce jest to gatunek rzadki w stanie dzikim, gdzie stanowiska uznawane za naturalne stwierdzono jedynie w Sudetach i niektórych regionach w Karpatach (Pogórze Spisko-Gubałowskie, Kotlina Nowotarska). Populacje rosnące w pozostałej części kraju są prawdopodobnie pochodzenia antropogenicznego (uciekinierzy z ogrodów i terenów parkowych). Dotyczy to m.in. stanowisk w pozostałych regionach Karpat (Pieniny, Gorce, Beskid Makowiecki, Beskid Wyspowy) a także stanowisk nizinnych (Wielkopolska, Pomorze, Mazury). Część stanowisk chroniona jest w parkach narodowych. Na Dolnym Śląsku występują populacje mieszane (zarówno dzikie jak i dawni uciekinierzy z ogrodów). Za stanowiska naturalne uznaje się głównie te występujące na Ziemi Kłodzkiej, m.in. Pasmo Krowiarki, Góry Bystrzyckie, Góry i Pogórze Orlickie oraz Góry Stołowe. Poza tym gatunek ten został stwierdzony także w pozostałej części Sudetów Środkowych (Góry Sowie, Góry Wałbrzyskie) a także w Sudetach Zachodnich (Góry Kaczawskie, Rudawy Janowickie, Kotlina Jeleniogórska). Część stanowisk jest chroniona w ramach Parku Narodowego Gór Stołowych oraz na bardzo wielu obszarach Natura 2000.
W obrębie lilii bulwkowatej wyróżnia się w Polsce dwa podgatunki:
- lilia bulwkowata typowa (Lilium bulbiferum ssp. bulbiferum), osobniki wytwarzają w kątach liści małe bulwki powietrzne. Występuje głównie we wschodniej części Europy.
- lilia bulwkowata szafranowa (Lilium bulbiferum ssp. croceum), osobniki nie wytwarzają cebulek w kątach liści. Występuje głównie w zachodniej części Europy, dodatkowo podgatunek ten częściej jest spotykany na terenach antropogenicznych.
Gatunek preferuje stanowiska silnie nasłonecznione, nieleśne, na otwartej przestrzeni. Przede wszystkim na glebach żyznych, próchnicznych, umiarkowanie wilgotnych i zasobnych w węglan wapnia. Notowana na wielu siedliskach łąkowych (górskie łąki konietlicowe, górskie łąki użytkowane ekstensywnie, nawapienne murawy kserotermiczne) a także na śródleśnych polanach i terenach wokół potoków. Często notowana jest także w siedliskach antropogenicznych jak śródpolne miedze i remizy, okrajki, tereny wałów przeciwpowodziowych, brzegi rowów melioracyjnych i polnych dróg. Ze względu na dziczenie z ogrodów spotykana jest także na obrzeżach miast i dawnych założeń parkowych.
Lilia bulwkowata od 2004 r. objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Do głównych zagrożeń dla dziko występujących populacji należy zrywanie kwiatów oraz wykopywanie całych roślin ze względu na wysokie walory dekoracyjne. Poza tym część stanowisk jest niszczona w skutek zaorywania muraw i przekształcania je w pola uprawne lub z powodu występującej miejscami naturalnej sukcesji leśnej. Roślina została umieszczona w 2006 r. na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski z kategorią zagrożenia R (gatunek rzadki). W następnym wydaniu z 2016 roku jej status uległ pogorszeniu do kategorii EN (zagrożony).