Miodownik melisowaty 

Miodownik melisowaty (Melittis melissophyllum)

Jasnotowate (Lamiaceae)

Okres kwitnienia: V-VI

Gatunek notowany w Europie oraz w ościennych fragmentach Azji. Zasięgiem obejmuje tereny od płw. Iberyjskiego poprzez Francję, kraje Beneluksu, Wyspy Brytyjskie, południowe i środkowe Niemcy, kraje alpejskie, kraje środkowoeuropejskie, płw. Bałkański aż po kraje bałtyckie oraz środkową i południowo-zachodnią Rosję. W Azji notowany na pojedynczych stanowiskach w Turcji oraz na Kaukazie. W Polsce rozproszone stanowiska notowane są głównie w części południowej i wschodniej, przy czym największa ich koncentracja przypada na regiony Sudetów, pasa wyżyn (Wyżyna Śląska, Wyżyna Małopolska, Wyżyna Lubuska) oraz wschodnie regiony Mazowsza i Podlasia. Rozproszone stanowiska występują w nizinnej części Dolnego Śląska, w centralnej Polsce (łódzkie, mazowieckie), w Polsce północno-wschodniej (Warmia, Mazury) oraz w Karpatach. Na obszarach północno-zachodnich (Pomorze, Kaszuby, Kujawy) gatunek nie występuje. Chroniony w kilku parkach narodowych (Białowieski, Ojcowski, Poleski, Roztoczański, Świętokrzyski) oraz licznych rezerwatach przyrody.

Na Dolnym Śląsku gatunek występuje głównie w niższych partiach Sudetów, m.in. Pogórze i Góry Kaczawskie (największa liczba stanowisk w województwie), Masyw Ślęży, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Góry Złote i Masyw Śnieżnika. Na nizinie rozproszone stanowiska stwierdzono na Równinie Chojnowskiej i Legnickiej, Wysoczyźnie Rościsławskiej oraz Równinie i Pradolinie Wrocławskiej. Chroniony w wielu leśnych rezerwatach przyrody na obszarze Sudetów, m.in. Buczyna Storczykowa na Białych Skałach, Buki Sudeckie, Góra Radunia, Nad Groblą, Przełomy pod Książem, Wąwóz Myśliborski, Wąwóz Lipa i Wąwóz Siedmicki.

Gatunek ciepłolubny, który posiada szeroki wachlarz siedliskowy od terenów otwartych, poprzez siedliska ektonowe po lasy liściaste. Preferuje stanowiska słoneczne lub jasne, rzadziej cieniste, na wapiennych i gliniastych glebach umiarkowanie żyznych, świeżych, bogatych w humus, często z dużą ilością rumoszu skalnego. Rośnie na murawach kserotermicznych, śródleśnych polanach, ciepłolubnych zbiorowiskach o charakterze mozaikowym z roślinnością leśną, zaroślową, okrajkową i murawową na glebach zasobnych w wapień, na terenach żyznych lasów liściastych (żyzna buczyna, buczyna storczykowa) a także w zbiorowiskach ciepłolubnej dąbrowy typu stepowo-leśnego oraz na obrzeżach krzewiastych formacji związanych funkcjonalnie z lasami. Jest to gatunek charakterystyczny dla świetlistej dąbrowy z rzędu Quercetalia pubescenti-petraeae.

Roślina rzadka, mająca skomplikowaną historię ochrony. W roku 2001 objęto miodownika ochroną częściową, następnie w latach 2004-2014 podlegał ochronie ścisłej. Po 2014 r. ponownie został objęty częściową ochroną. Poszczególne populacje zagrożone są głównie przez nieracjonalną gospodarkę leśną oraz przekształcanie siedlisk, przede wszystkim poprzez wzmożone wycinki powodujące wkraczanie gatunków porębowych oraz nitrofilnych wypierających pierwotną roślinność. Poza tym część stanowisk ulega zanikowi na wskutek zmniejszającej się powierzchni lasów liściastych na rzecz monokultur sosny i świerka.