Ozorka zielona

Ozorka zielona (Coeloglossum viride)

Niepozorna i często niedoceniania ozorka, a raczej kukułka, jest jednym z rzadszych storczyków na terenie Dolnego Śląska. Spotkać ją można obecnie głównie w Karkonoszach, gdzie i tak w większości rośnie w miejscach poza szlakami. Gatunek do niedawna tworzył swój własny, monotypowy rodzaj. Obecnie został przeniesiony i stanowi najświeższy dodatek do rodzaju Dactylorhiza. 

Storczykowate (Orchidaceae)

Okres kwitnienia: VI-VII

Wg nowszych ujęć taksonomicznych, gatunek zaliczany jest obecnie do rodzaju kukułka (Dactylorhiza) jako Dactylorhiza viridis. Polska tradycyjna nazwa dotychczas nie uległa zmianie ze względu na stosowanie takiego rozwiązania w krajowych wykazach taksonomicznych.

Gatunek holarktyczny, rozprzestrzeniony w Europie, północnej i wschodniej Azji a także w północnej części Ameryki Północnej. Na terenie Europy zwarty zasięg obejmuje głównie obszary wyżynne, górskie i tereny w północnej części, tj. Wyspy Brytyjskie, Francję, północne i środkowe Włochy, Szwajcarię, południowe i środkowe Niemcy, kraje środkowoeuropejskie (południowa Polska, Czechy, Słowacja, Węgry), zachodnią część płw. Bałkańskiego (głównie Góry Dynarskie), Kaukaz, płw. Skandynawski, kraje nadbałtyckie, Białoruś, zachodnią Ukrainę i północno-zachodnią Rosję. Poza tym rozproszone stanowiska zlokalizowane są na całej Syberii i azjatyckich wybrzeżach Pacyfiku. Podgatunek C.v. subsp. bracteatum występuje głównie w Ameryce Północnej (Kanada, Alaska, północne regiony Stanów Zjednoczonych) a także w północno-wschodniej Azji (Kamczatka, Wyspy Kurylskie, wschodnie Chiny). Odmiana C.v. var. islandicum występuje głównie na Islandii, Wyspach Owczych, północnej Skandynawii, północnych regionach Syberii (Jakucja, Czukotka) i na Alasce.

W Polsce gatunek rzadki, rozprzestrzeniony głównie na terenach górskich i podgórskich (Sudety, Karpaty, Małopolska), na niżu znacznie rzadszy, stwierdzony w regionach północno-wschodnich (Mazury, Warmia, Podlasie, Suwalszczyzna). Występuje w kilku górskich parkach narodowych, m.in. Gorczańskim, Karkonoskim, Pienińskim i Tatrzańskim. Na Dolnym Śląsku gatunek bardzo rzadki. Dawniej notowano wiele stanowisk w większości pasm górskich Sudetów i pojedynczo na niżu, większość dolnośląskich stanowisk jest wymarła lub historyczna.  Obecnie jej występowanie potwierdzone jest zaledwie w dwóch regionach, Góry Bystrzyckie w Sudetach Środkowych oraz Karkonosze w Sudetach Zachodnich. Jedynie karkonoskie populacje są chronione w ramach parku narodowego.

Roślina preferuje stanowiska otwarte lub widne, rzadko występuje w półcieniu, na glebach świeżych, umiarkowanie żyznych, zasobnych w węglan wapnia, ale także na obojętnych i kwaśnych. Notowana głównie na górskich murawach i halach, półkach skalnych, obrzeżach torfowisk, terenów źródliskowych i młak niskoturzycowych ale także w siedliskach okrajkowych, na brzegach rowów melioracyjnych i poboczy dróg lub widnych lasach iglastych i mieszanych. Jest to gatunek charakterystyczny dla rzędu muraw bliźniczkowych (Nardetalia). W Sudetach występuje głównie na psiarach ale także w zaroślach kosodrzewiny i w sąsiedztwie torfowisk. Gatunek objęty ścisłą ochroną, ujęta do kategorii VU (narażony) wg Czerwonej listy roślin i grzybów. Głównymi zagrożeniami jest utrata i niszczenie siedlisk w skutek eutrofizacji muraw lub przekształcanie ich w pola uprawne, naturalne zarastanie muraw (sukcesja leśna) jak i celowe zalesianie. W górach występuje odmiana var. vaillantii, która charakteryzuje się dużymi i dłuższymi przysadkami (do 3 razy dłuższymi od kwiatów).