Pierwiosnek maleńki

PIERWIOSNEK  MALEŃKI  (Primula minima)

Pierwiosnkowate (Primulaceae)

Okres kwitnienia: VI

Wygląd: Niewielka rozetkowa bylina, osiągająca zaledwie do 5cm wysokości. Kwiaty, proporcjonalnie do rozmiarów rośliny bardzo duże, do 3cm średnicy, osadzone pojedynczo na krótkiej łodyżce. Są zrosłopłatkowe, dzwonkowate, z pięcioma głęboko wciętymi płatkami koloru purpurowego z pierścieniem białych włosków. Słupek o długiej szyjce zakończony jest kulistym znamieniem. Kwiaty wyrastają bardzo wcześnie, nieraz przed pełnym rozwinięciem się liści.

Liście krótkie, mięsiste, klinowate, lśniące, pokryte kutnerem, rozszerzone na zewnątrz z wyciętymi, trzema ząbkami na szczycie są zebrane przyziemną różyczkę.

Owocem jest pięcioklapowa, pękająca torebka zawierająca liczne, drobne nasiona.

Występowanie: Większość gór Europy (Alpy, Karpaty, Pireneje, Sudety, Apeniny). W Polsce areał ograniczony do najwyższych pasm Sudetów i Karpat, gdzie został stwierdzony jedynie na obszarze Tatrzańskiego i Karkonoskiego Parku Narodowego.

Środowisko: Roślina wysokogórska, rośnie głównie od piętra kosówki po piętro halne, występuje na najwyższych szczytach Tatr jak Gerlach (2655m n.p.m.), bardzo sporadycznie w reglu, niemal wyłącznie na glebach kwaśnych, bezwapiennych, granitowych. Preferuje miejsca słoneczne do lekko zacienionych, głównie wysokogórskie hale i łąki, śródleśne polany, wilgotne szczeliny i półki skalne, piargi.

Opis ogólny: Najmniejszy z polskich pierwiosnków, objęty ścisłą ochroną gatunkową ze względu na niewielki obszar występowania. Głównym zagrożeniem jest deptanie okazów rosnących przy szlakach turystycznych a także zrywanie barwnych kwiatów oraz wykopywanie dziko rosnących okazów do prywatnych ogrodów.

Inne gatunki: W Polsce stwierdzono łącznie 5 gatunków pierwiosnków, z czego 2 uznano za wymarłe, w tym jeden (Pierwiosnek bezłodygowy, Primula vulgaris) jest reintrodukowany w okolicach Lublina.