Pokrzyk wilcza jagoda
18 lipca 2019Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)
Wilcza jagoda jest jedną z najbardziej znanych trujących roślin, jednak mimo tego gatunek należy do bardzo rzadkich. Wszyscy zawsze ostrzegają przed spożywaniem owoców pokrzyku, jednak mieszkańcy północnych regionów nie mają się czego obawiać. Roślinę można spotkać tylko w południowej Polsce, gdzie jego lśniące czarne jagody połyskują w widnych lasach oraz zaroślach.
Psiankowate (Solanaceae)
Okres kwitnienia: V-VII
Roślina słynna jest ze swoich właściwości trujących. Trujące substancje zawarte są nie tylko w owocach ale we wszystkich częściach pokrzyku. W jagodach występuje atropina, w pozostałych organach – hioscyjamina. Ich działanie powoduje m.in. porażenie mózgowia, międzymózgowia, rdzenia przedłużonego oraz ogólne porażenie układu obwodowego. Zatrucie śmiertelne u dorosłej osoby wywołuje spożycie 10-20 owoców, zaś u dziecka zaledwie 3-4 jagódki. Pierwszymi symptomami zatrucia jest intensywne pobudzenie oraz słynne euforyczne halucynacje. Potem jest już tylko gorzej (napady szału, zaburzenia widzenia, światłowstręt i omdlenie). Mimo powszechnego lęku przed wilczą jagodą, do zatrucia dochodzi rzadko. Jest to roślina, którą można spotkać tylko na południu kraju i to bardzo nieczęsto. Ze względu na swoją rzadkość została objęta ochroną.
Nazwa rośliny, zarówno polska jak i łacińska ma ciekawe pochodzenie. Rodzajowa nazwa Atropa wywodzi się od greckiej bogini przeznaczenia (Atropos), która przecinała nić życia, natomiast druga część nazwy (belladonna) oznaczała w wolnym tłumaczeniu „piękną panią”. W starożytności Rzymianki zakraplały oczy sokiem z rośliny. Zawarta w niej atropina rozszerzała źrenice oraz pogłębiała oddech. Człon „wilcza jagoda” w polskiej nazwie odnosi się do zastosowania rośliny w naszym kraju, gdzie używano jagód do trucia wilków.’
Występowanie; Gatunek występuje naturalnie w Europie oraz niektórych regionach zachodniej Azji i północnej Afryki. Poza tym został stwierdzony także w Ameryce Północnej. W Europie notowany głównie w części zachodniej i środkowej, jego areał rozpościera się od Francji poprzez kraje Beneluksu, Niemcy, kraje Alpejskie, kraje Europy Środkowej (Polska, Czechy, Słowacja, Austria, Węgry), płw. Bałkański aż po Ukrainę. Pojedyncze stanowiska notowane także w pozostałych fragmentach Europy (płw. Iberyjski, płw. Skandynawski, Wyspy Brytyjskie) a także w Azji zachodniej (Kaukaz, Iran, Azja Mniejsza) i północnej Afryce. Roślina została zawleczona do wielu regionów świata, gdzie uważana jest za gatunek inwazyjny.
W Polsce naturalnie występuje tylko w południowej części, głównie na terenach górskich i wyżynnych Małopolski, Górnego i Dolnego Śląska, Lubelszczyzny oraz Podkarpacia. Na nizinie rzadki, najbardziej wysunięte na północ stanowiska występują pod Radomiem i Kielcami. W pozostałych regionach nie występuje. Gatunek chroniony w niektórych parkach narodowych (Bieszczadzki, Magurski, Pieniński, Gorczański, Ojcowski, Poleski) oraz niektórych leśnych rezerwatach przyrody.
Na Dolnym Śląsku gatunek rzadki, notowany wyłącznie z pasma Sudetów oraz regionów bezpośrednio przylegających. Do pasm górskich z większą koncentracją stanowisk należą Góry i Pogórze Kaczawskie, Góry Sowie, Góry Bardzkie, Masyw Śnieżnika i Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Brak informacji co do występowania w dolnośląskich parkach narodowych, stwierdzony w niektórych leśnych rezerwatach przyrody (Buki Sudeckie, Góra Miłek).