Przytulia okrągłolistna

Przytulia okrągłolistna (Galium rotundifolium)

Jest to jedna z bardziej charakterystycznych i łatwiej rozpoznawalnych przytuli. Charakteryzuję się kwiatostanem na końcu pędu, a same pędy posiadają po cztery listki w okółku. Liście szerokie (eliptyczne), 3-nerwowe, miękkie, są zakończone niewielkim kończykiem. Występuje głównie w suchych borach i kwaśnych lasach mieszanych. 

Marzanowate ( Rubiaceae)

Okres kwitnienia: (V)VI-VIII

Gatunek o szerokim areale występowania, przy czym stanowiska są silnie rozproszone. Notowany głównie na terenach górskich i podgórskich Europy, Azji oraz Północnej Afryki, gdzie stanowiska rozciągają się od płw. Iberyjskiego i regionów Maroka poprzez Europę Zachodnią i Środkową, płw. Bałkański, południową Ukrainę, Turcję aż po góry Kaukazu. W rozproszeniu notowana także na Bliskim Wschodzie po Afganistan, w Bangladeszu i Wietnamie. W Polsce przebiega północna granica zasięgu, gdzie stanowiska najdalej wysunięte obejmują Wielkopolskę, Ziemię Łódzką i Mazowsze. Największe zagęszczenie populacji występuje w Karpatach Zachodnich, na Wyżynie Śląskiej oraz w Sudetach. Poza tym notowana także na Wyżynie Małopolskiej, Wyżynie Lubelskiej oraz na Ziemi Lubuskiej. Chroniona w kilku rezerwatach przyrody, m.in. Biesak-Białogon, Biesiec, Dąbrowa w Niżankowicach, Grafik, Jaksonek, Jodły Oleśnickie, Muńcoł, Nad Młyńską Strugą i Źródliska Jasiołki.

Na Dolnym Śląsku jest to roślina rzadka o silnie rozproszonych i nierównomierne rozłożonych stanowiskach. Najczęściej notowana jest w paśmie Sudetów Środkowych i Wschodnich oraz na Przedgórzu Sudeckim. Zagęszczenie stanowisk maleje w kierunku zachodnim i północnym, gdzie występuje na pojedynczych stanowiskach w Sudetach Zachodnich i na Pogórzu Zachodniosudeckim. Na nizinie stwierdzona głównie w obszarze Borów Dolnośląskich,  w Dolinie Baryczy, Dolinie Jezierzycy a także w pasie Wału Trzebnickiego (Wzgórza Dalkowskie, Wzgórza Strupińskie i Wzgórza Twardogórskie) oraz w Kotlinie Żmigrodzkiej. Chroniona w kilku rezerwatach przyrody, m.in. Góra Radunia, Uroczysko Obiszów i Wzgórze Joanny.

Gatunek leśny, preferujący stanowiska jasne lub półcieniste, jednak znoszący także większy cień. Preferuje miejsca ciepłe, umiarkowanie wilgotne lub suche, na glebach gliniastych lub piaszczysto-gliniastych, świeżych, ubogich w składniki odżywcze i lekko kwaśnych. Występuje w lasach o charakterze górskim lub podgórskim, z dominującym w drzewostanie świerkiem lub jodłą, często z domieszką buka oraz z udziałem w runie licznych gatunków niżowo-podgórskich. Często także jest składnikiem nizinnych acydofilnych i oligotroficznych lasów mieszanych z drzewostanem w skład którego wchodzi świerk lub sosna oraz dąb i buk. Jest to gatunek charakterystyczny dla boru jodłowego ze związku Galio rotundifolii-Abietenion oraz dla karpackiego boru mieszanego świerkowo-jodłowego z zespołu Galio rotundifolii-Piceetum (carpaticum). Jest gatunkiem wskaźnikowym dla starych lub dobrze wykształconych lasów.

Jest to gatunek rzadki, umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia), który jednak nigdy nie został objęty ochroną. Ze względu na niewielkie rozmiary może być często przeoczany w czasie przeprowadzanych inwentaryzacji przyrodniczych. Do najważniejszych zagrożeń należą zmiany siedliskowe, głównie w postaci przekształcania siedlisk oraz nieracjonalnej gospodarki leśnej. Jest to gatunek niewielki a tym samym słaby konkurencyjnie, który może zostać wyparty ze swoich stanowisk w momencie zbyt dużych wycinek powodujących wzrost dostępu światła do warstwy runa leśnego. W tym momencie zaczyna się intensywne rozwijać ekspansywna roślinność taka jak jeżyny, trzcinnik oraz podrost młodych drzewek.