Salwinia pływająca

Salwinia pływająca (Salvinia natans)

Osobliwa i rzadka paproć, która zamiast porastać cieniste runo leśne, woli pływać po tafli jeziora lub starorzecza. Nie tylko siedlisko jest wyjątkowe ale nawet sama roślina w ogóle nie przypomina typowej paprotki. Jej jasnozielone kępy liści potrafią tworzyć gęste kobierce pokrywające miejscami niemal całą powierzchnię lustra wody. 

Salwiniowate (Salviniaceae)

Zarodnikowanie: VIII-IX

Gatunek notowany w Eurazji, gdzie areał obejmuje tereny od Europy Zachodniej (Hiszpania, północne Włochy, Szwajcaria) poprzez kraje środkowoeuropejskie (Niemcy, Polska, Czechy, Słowacja) i południowoeuropejskie, dalej zasięg rozprzestrzenia się we wschodniej Europie (Ukraina, południowa część Rosji), obejmując Syberię, kraje Bliskiego Wschodu, Indie, wschodnią Azję (Chiny, Japonia, Korea) aż po południowo-wschodnie obszary płw. Malajskiego oraz Indonezję (najdalej wysunięty na wschód obszar występowania salwinii stanowi wyspa Jawa). Notowana także w Afryce Północnej (Algieria, Tunezja) oraz jako gatunek zawleczony w Skandynawii i Ameryce Północnej (głównie tereny na wschodzie i południowo-wschodnie Stanów Zjednoczonych). W niektórych krajach uznana za gatunek wymarły (Francja, Holandia, Belgia).

W Polsce gatunek rzadki, skoncentrowany głównie wokół dolin Odry i Wisły przy czym na terenach nadodrzańskich skupiona jest głównie w dolinie Dolnej Odry oraz na odcinku dolnośląskim i opolskim. W przypadku Wisły liczne stanowiska obejmują tereny przy ujściu do Bałtyku a także na odcinku województwa Mazowieckiego, Świętokrzyskiego i Małopolskiego. Poza tym stanowiska rozproszone są także wzdłuż innych rzek na Dolnym i Górnym Śląsku, Opolszczyźnie i w Małopolsce. Gatunek nie występuje w Polsce północno-wschodniej (Mazury, Warmia, Podlasie) a w pozostałych regionach jest bardzo rzadki (Wielkopolska, Podkarpacie, Karpaty, Sudety, Ziemia Łódzka i Ziemia Lubuska). Chroniona w niektórych rezerwatach przyrody. Brak informacji o stanowiskach w parkach narodowych.

Na Dolnym Śląsku notuje się jedno z głównych miejsc występowania salwinii w kraju, gdzie liczne stanowiska zlokalizowane są w dolinie Odry na całym dolnośląskim odcinku a także w jej dopływach (Oława, Stobrawa, Widawa, Ślęza, Bystrzyca, Jezierzyca, Kaczawa, Barycz i inne). Największe zagęszczenie notowane jest we wschodniej części województwa w powiatach Wrocław, Wrocławski, Oławski i Oleśnicki. Do miejsc z obfitym wystąpieniem należą m.in. Wrocławskie Tereny Wodonośne i Pola Irygacyjne, starorzecze Matunin, tereny zalewowe w gminie Oława i Jelcz-Laskowice a także niektóre rezerwaty przyrody. W samym Wrocławiu stwierdzono salwinię na kilkunastu stanowiskach w korycie rzeki Odry, Oławy, Bystrzycy i w kilku zbiornikach wodnych. W Sudetach gatunek nie potwierdzony. Chroniony w kilku rezerwatach przyrody (Łacha Jelcz, Łęg Korea, Odrzysko, Stawy Milickie, Uroczysko Wrzosy), użytkach ekologicznych (Dolina Juszki, Naroczycki Łęg, Obszar na Terenie Nowej Karczmy) oraz na obszarach Natura 2000 (Grądy w Dolinie Odry, Odrzańskie Łęgi, Mokradła Dębińskie, Lasy Grędzińskie).

Jest to roślina jednoroczna, która cały swój cykl przeprowadza w jednym sezonie wegetacyjnym. Jej pływające na wodzie kępy występują w siedliskach wodnych, głównie w wodach stojących lub o niewielkim przepływie wody. M.in. starorzecza, zakola rzeczne, niewielkie zbiorniki, mokradła a w przypadku krajów azjatyckich także na polach ryżowych, będąc uciążliwym chwastem. Preferuje stanowiska zarówno w pełnym nasłonecznieniu jak i półcieniste, mogąc dzięki temu występować na widnych lasach zalewowych (olszyny).  Jest to gatunek charakterystyczny dla zespołu rzęsy drobnej i salwinii pływającej Spirodelo-Salvinietum natantis, gdzie tworzy liczne i rozległe kobierce pływające na powierzchni wody. Od 1983 r. objęta jest ścisłą ochroną gatunkową, dodatkowo na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) wymieniona jest grupie gatunków narażonych na wymarcie (kategoria zagrożenia V).