Storczyk drobnokwiatowy

Storczyk drobnokwiatowy

22 stycznia 2018 Wyłączono przez admin

Storczyk drobnokwiatowy (Orchis ustulata)


Storczykowate (Orchidaceae)

Okres kwitnienia: V-VII

Inne nazwy: Dawniej klasyfikowany do rodzaju Orchis jako Orchis ustulata, jednak po odkryciu polifiletycznego charakteru owego rodzaju, gatunek został włączony do rodzaju Neotinea. Polska nazwa rodzajowa storczyka nie została jeszcze zmieniona. Dawne nazwy to: storczyk kropkowany, storczyk ciemnokłosowy, storczyk żałobny.

Występowanie: Gatunek stwierdzony głównie w Europie oraz w niewielkim rozproszeniu także na terenie Kaukazu i zachodniej Syberii. W Europie centrum występowania obejmuje Europę Środkową oraz pas ciągnący się od Anglii po środkowy Ural. Na południe i północ od tego pasu, stanowiska są rozproszeniu. Na terenie Polski dawniej posiadał liczne populacje na około 130 lokacjach, głównie w Małopolsce, Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Obecnie centrum występowania obejmuje Nieckę Nidziańską (Garb Pińczowski, rejon Miechowa) oraz wyspowo pasma w Karpatach: Tatry (Wąwóz Kraków, Hruby Regiel, Suchy Wierch, Żleb pod Czerwienicą), na pograniczu miejscowości Szaflary i Biały Dunajec, Pogórze Spiskie (wzniesienie Na Wierch), Pieniny (Kurnikówka i Wysoki Wierch) oraz Mała Czantoria. Notowany w niektórych rezerwatach przyrody (Góra Zelejowa, Góra Rzepka, Stawska Góra, Dąbie, Sterczów-Ścianka) oraz obszarach sieci Natura 2000 (Ostoja Stawiany, Wzgórza Chęcińsko-Kieleckie, Ostoja Nidziańska).

Na Dolnym Śląsku pierwotnie stwierdzony na 39 stanowiskach, głównie w rejonie Gór i Pogórza Kaczawskiego, Pogórza Wałbrzyskiego, Pogórza Orlickiego oraz terenów na Przedgórzu Sudeckim. Obecnie lokalizowany jest jedynie na jednym stanowisku na przełęczy Widok w Górach Kaczawskich, gdzie tamtejsza populacja jest silnie zagrożona wyginięciem z powodu działalności kamieniołomu oraz sukcesji leśnej.

Środowisko: Preferuje tereny otwarte, głównie silnie nasłonecznione murawy kserotermiczne, łąki o niskiej roślinności, górskie hale i murawy naskalne. Rośnie na podłożu wapiennym, okazjonalnie kwaśnym, suchym, umiarkowanie żyznym i szybko nagrzewającym się. Gatunek charakterystyczny dla muraw kserotermicznych.

Opis ogólny: Gatunek podlegający ochronie ścisłej, który jest skrajnie zagrożony wyginięciem. Większość z około 130 stanowisk odnotowanych w XX wieku, obecnie ma charakter historyczny, dotyczy się to głównie Dolnego Śląska i północnych terenów kraju (Pomorze, Kujawy, Wielkopolska). Głównymi zagrożeniami dla storczyka drobnokwiatowego są zmiany w środowisku. Do najpoważniejszych należy utrata siedlisk jakimi są murawy kserotermiczne poprzez zaprzestanie tradycyjnej gospodarki pasterskiej, zaorywanie tychże muraw pod pola uprawne, zalesianie lub samorzutne zarastanie muraw przez naturalną sukcesję leśną. Ze względu na bardzo niewielkie rozmiary roślina nie jest często zrywana przez turystów lub lokalnych mieszkańców. Kolejnym zagrożeniem jest działalność górnicza na stanowiskach górskich, m.in. na Dolnym Śląsku, gdzie w ten sposób zniszczono populacje w Górach Kaczawskich (np. na górze Połom).

W Polsce roślina występuje w dwóch odmianach:

  • Neotinea ustulata var. ustulata, forma typowa
  • Neotinea ustulata var. aestivalis, forma późna (jesienna). Wyższa, o bardziej smukłej łodydze. Kwiatostan wydłużony o luźniej osadzonych kwiatach. Kwitnie kilka tygodni później od formy typowej (najczęściej pod koniec czerwca, na początku lipca). Obecnie potwierdzona tylko na Ponidziu.