Tłustosz zwyczajny

Tłustosz zwyczajny

30 listopada 2017 Wyłączono przez admin

TŁUSTOSZ  POSPOLITY (Pinguicula vulgaris)


Pływaczowate (Lentibulariaceae)

Okres kwitnienia: V-VI

Inne nazwy: tłustosz zwyczajny. Liczne synonimy m.in. P. alpina (1778), P.arctica (1901), P.bohmica (1926), P.grandiflora (1822).

Występowanie: Roślina odnotowana na całej półkuli północnej (Europa, Azja, Ameryka Północna). W Polsce zgrupowane stanowiska na terytorium całego kraju. Rośnie głównie w centralnej i wschodniej Wielkopolsce, Kotlinie Kłodzkiej, na Lubelszczyźnie, Pojezierzu Gdańskim, Pobrzeżu Szczecińskim, na Podhalu, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz pojedyncze stanowiska na Suwalszczyźnie, opolskiej części Doliny Odry i na Kujawach. Występuje na licznych obszarach chronionych m.in. parkach narodowych (Tatrzańskim, Pienińskim, Kampinoskim, Gorczańskim, Gór Stołowych, Wielkopolskim). W Tatrach rośnie w reglu dolnym i górnym, głównie w otulinie parku.

Na Dolnym Śląsku odnotowany jedynie w wyższych pasmach Sudetów, gdzie pierwotnie pojedyncze stanowiska występowały w Kotlinie Kłodzkiej, Górach Sowich i Bardzkich oraz na Pogórzu Kaczawskim. Obecnie potwierdzone stanowiska znajdują się jednie w Górach Orlickich oraz na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego.

Środowisko: Roślina torfowiskowa, rośnie na obszarach wilgotnych, słonecznych. Gatunek charakterystyczny dla żyznych niskoturzycowych torfowisk niskich (o. Caricetalia davallianae). Poza tym na terenach górskich preferuje młaki kozłkowo-turzycowe.

Opis ogólny: Gatunek objęty ochroną ścisłą, zamieszczony w Czerwonej liście roślin i grzybów Polski jako narażony na wyginięcie (V) oraz w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako krytycznie zagrożony (CR). Głównymi zagrożeniami jest zmiana stosunków wodnych, obniżenie poziomu wód gruntowych, osuszanie lub zarastanie torfowisk i młaków. Poza tym często jest wykopywany przez kolekcjonerów.

Roślina owadożerna. Posiada szereg gruczołów dwóch rodzajów. Jedne są osadzonych na trzoneczkach i wydzielają lepki śluz, dzięki któremu owady zostają przylepione i unieruchomione. Drugie osadzone na liściu wydzielają enzymy trawienne, które powoli trawią białkowe fragmenty złapanych bezkręgowców. Łącznie na cm2 przypada około 25 tys. gruczołów. W momencie złapania zwierzęcia, brzegi liści zaczynają powoli zawijać się do środka okalając owada zwiększając powierzchnię trawienno-chłonną. Cały proces trwa kilka dni. Po zakończeniu, liście rozprostowują się porzucając niestrawne resztki owada (głównie chitynowy pancerzyk).


Roślina nie jest pasożytem, normalnie przeprowadza procesy fotosyntezy. Swoją drapieżną naturą uzupełnia jedynie niedobory azotu, którego zazwyczaj brakuje w jego środowisku życia.

Zmienność: W Polsce wyróżniono dwa podgatunki tłustosza.

  • Tłustosz pospolity dwubarwny (P. vulgaris subsp. bicolor), o słabo ogruczolonych szypułkach oraz koronie z białymi płatkami i rozciętej górnej łatce na 1/3-3/4 wysokości. Znacznie rzadszy, występujący na Lubelszczyźnie, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w Wielkopolsce i Pieninach.
  • Tłustosz pospolity typowy (P. vulgaris subsp. vlgaris) o szypułkach silnie ogruczolonych oraz koroną z białą plamką na gardzieli i górną łatką rozciętą na długości nie większej niż 1/3. Znacznie częsty (jego areał opisany w Występowaniu).