Wilczomlecz błotny

Wilczomlecz błotny

11 kwietnia 2020 Wyłączono przez admin

Wilczomlecz błotny (Euphorbia palustris)

Jeden z największych krajowych wilczomleczy oraz jedna z najwcześniej zakwitających roślin bagiennych, której żółte i wysokie kwiatostany możemy podziwiać już w maju. Jest to rzadki gatunek spotykany niemal wyłącznie wzdłuż większych rzek a także na terenach bagiennych i mokradłach. Na Dolnym Śląsku posiada jedno z głównych centrów występowania w kraju.


Wilczomleczowate (Euphorbiaceae)

Okres kwitnienia: V-VI

Gatunek europejski, którego areał rozpościera się od północnej Hiszpanii po zachodni Kazachstan. Stanowiska rozlokowane są bardzo nierównomiernie na kontynencie, gdzie bardziej zwarte areały obejmują zlewnie większych rzek, m.in. dolina Renu, Łaby, Odry, Bugu, Padu, Sekwany, Dunaju a także wschodnioeuropejskich dużych rzek (m.in. Wołga, Ural, Dniepr, Dniestr, Don), obszarów Kotliny Panońskiej i rozległych terenów Europy wschodniej (Ukraina, południowa Rosja). Notowany także na licznych rozproszonych stanowiskach w innych regionach (płw. Bałkański, południowa i środkowa Francja, Masyw Czeski) a także na wybrzeżach południowej Szwecji i Norwegii, terenach wokół zatoki Fińskiej, zatoki Ryskiej, na wybrzeżach Morza Czarnego oraz wybrzeżach płw. Apenińskiego i Niderlandów.

W Polsce jest to gatunek rzadki, ograniczony głównie do kilku rejonów wokół dużych rzek, głównie dolina Odry (od ujścia do wysokości miasta Brzeg w opolskim), środkowa i dolna Warta, środkowy Bug, San (w okolicy jego ujścia i koło Przemyśla) oraz w rozproszeniu nad Wisłą (okolice Krakowa, Sandomierza i Nowego Dworu Mazowieckiego). Poza tymi głównymi dolinami rzecznymi spotykamy także na terenach Niziny Śląskiej, Niziny Śląsko-Łużyckiej, Pobrzeżu Szczecińskim i na Polesiu. Chroniony w kilku nizinnych parkach narodowych (Ujście Warty, Wielkopolski, Drawieński) oraz wodno-błotnych rezerwatach przyrody. Na Dolnym Śląsku znajduje się jedno z głównych centrów występowania gatunku w Polsce, którego areał koncentruje się głównie w dolinie Odry wraz z licznymi jej dopływami, m.in. tereny nad rzeką Widawą, Oławą, Bystrzycą, Kaczawą, Jezierzycą i Baryczą. Poza tym spotykany na stanowiskach na Równinie Wrocławskiej (Miękińske Mokradła, Zielone Łąki), Wysoczyźnie Rościsławskiej, Pradolinie Wrocławskiej (Wrocławskie Tereny Wodonośne i Pola Irygacyjne, Dolina Widawy) czy na Obniżeniu Ścinawskim. Stwierdzony w kilku nizinnych rezerwatach przyrody chroniących obszary wodno-błotne, m.in. Łęg Korea, Stawy Milickie, Stawy Przemkowskie, Uroczysko Wrzosy i Zabór.


Gatunek nizinny, preferujący głównie tereny otwarte lub widne, podmokłe lasy i zarośla na podłożu wilgotnym, żyznym stanowiącym glebę torfową, gliniastą lub namuliskową. Przeważnie rośnie w miejscach stale mokrych lub o zmiennych poziomach wilgotności (tereny naprzemiennie zalewane i wysychające) takich jak nadrzeczne ziołorośla, zarośla wierzbowe (łozowiska), szuwary trzcinowe, wilgotne warianty łąk selernicowych, łąk trzęślicowych i łąk kaczeńcowych a także widne olsy i łęgi topolowe. Często występuje także na terenach antropogenicznych (brzegi rowów melioracyjnych, poldery zalewowe lub pola irygacyjne). Jest to gatunek charakterystyczny dla zbiorowiska ziół i pnączy na brzegach zbiorników wodnych z rzędu Convolvuletalia, a także dla związku antropogenicze lub częściowo naturalnych zbiorowisk ziołoroślowych wzdłuż cieków wodnych Filipedulion, oraz jako  gatunek charakterystyczny i wyróżniający dla zespołu roślinności Veronico-Euphorbietum.

Mimo rzadkości, gatunek nie podlega ochronie w Polsce. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski stopień zagrożenia krajowych populacji został sklasyfikowany w 2006 jako V (narażony na wyginięcie), by w wydaniu następnym w 2016 r. zmienić kategorię na NT (gatunek bliski zagrożenia). Do głównych zagrożeń należą zmiany stosunków wodnych z powodu melioracji rozległych obszarów mokradeł i osuszania bagien. Dodatkowo rozbudowany system przeciwpowodziowy zaburza oraz ogranicza występowanie naturalnych cykli corocznych wezbrań wód rzecznych, które są podstawowym elementem do rozprzestrzeniania nasion. W efekcie populacje ulegają izolacji (brak wymiany genetycznej) i dochodzi do zmniejszenia zróżnicowania genetycznego osłabiającego poszczególne stanowiska.