Zanokcica północna

Zanokcica północna (Asplenium septentrionale)

Zanokcicowate (Aspleniaceae)

Gatunek rozpowszechniony na półkuli północnej, którego zwarty areał obejmuje głównie Europę Środkową (Polska, Niemcy, Czechy, Austria, Słowacja), europejskie tereny górskie (Alpy, Pireneje, Masyw Centralny, Karpaty, Sudety, Góry Dynarskie, Kaukaz, Ural) oraz południową Skandynawię. Poza tym rozproszone stanowiska notowane niemal w całej Europie a także zachodniej i środkowej Syberii oraz w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych (Kalifornia, Arizona, Nowy Meksyk, Teksas).

W Polsce gatunek występuje głównie na południu i południowym-zachodzie w Sudetach oraz Karpatach (Bieszczady, Tatry, Pieniny, Beskid Niski, Beskid Żywiecki, Beskid Wyspowy). Na niżu rzadki, pojedyncze lokacje stwierdzone głównie na północy na stanowiskach antropogenicznych. Chroniona w kilku parkach narodowych (Bieszczadzki, Tatrzański, Pieniński, Karkonoski, Gór Stołowych) oraz wielu rezerwatach leśnych.

Na Dolnym Śląsku występuje największa koncentracja krajowych stanowisk, które licznie notowane są w całym paśmie Sudetów (głównie Sudety Środkowe, Sudety Wschodnie, Pogórze Zachodniosudeckie i Przedgórze Sudeckie, rzadziej w Sudetach Zachodnich) a także nielicznie na nizinie, głównie na stanowiskach pochodzenia antropogenicznego. Gatunek występuje w obu parkach narodowych oraz bardzo wielu rezerwatach przyrody obejmujących formacje skalne (Góra Miłek, Góra Radunia, Góra Ślęża, Góra Zamkowa, Nad Groblą, Ostrzyca Proboszczowicka, Przełomy pod Książem, Wilcza Góra, Wąwóz Lipa, Wąwóz Myśliborski, Wąwóz Siedmicki). Paproć chroniona jest także na licznych pomnikach przyrody nieożywionej (Czartowska Skała, Czerwone Skałki, Panieńskie Skały, Porwaki).

Jest to paproć naskalna, występują głównie na skałach krzemianowych i bazaltowych, unikając skał wapiennych i porastając szczeliny skalne, niewielkie półki oraz miejsca z naniesioną niewielką ilością podłoża. Spotykana na urwiskach, ostańcach skalnych a także wychodniach. Zarówno ulokowanych na terenach otwartych, w zadrzewieniach leśnych lub na stokach dolin. Preferuje stanowiska zarówno nasłonecznione jak i półcieniste. Często występuje na stanowiskach antropogenicznych, na murach i ceglanych ścianach, gdzie nie użyto wapiennej zaprawy. Przeważnie pojawienie się paproci na miejskich muraw jest efektem przeniesienia zarodników na materiale budowlanym pobranym z kamieniołomu, gdzie występuje roślina. Jest to zjawisko dosyć częste w przypadku rodzaju zanokcica. Gatunek charakterystyczny rzędu Androsacetalia vandellii. Od 2014 r. objęta ochroną częściową, dodatkowo na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2016) wymieniona jest grupie gatunków narażonych na wymarcie (kategoria zagrożenia V).