Zerwa kulista
10 stycznia 2018Zerwa kulista (Phyteuma orbiculare)
Dzwonkowate (Campanulaceae)
Okres kwitnienia: VI-VII
Występowanie: Gatunek notowany na rozproszonych stanowiskach w umiarkowanej i śródziemnomorskiej części Europy od płw. Iberyjskiego, poprzez Europę Zachodnią, Alpy, płw. Apeniński po Europę Środkową i południowo-zachodnią część Rosji. Przeważnie notowana na obszarach górskich i wyżynnych, jedynie w Europie Wschodniej stwierdzana także na nizinach.
W Polsce gatunek rzadki, notowany wyłącznie w południowej części, gdzie notowana jest na obszarach nizinnych (Lubelszczyzna) oraz wyżynnych i górskich. Stwierdzona m.in. w Sudetach, na Wyżynie Śląskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz wyspowo w paśmie Karpat (Tatry, Pieniny, Babia Góra, Bieszczady). Część stanowisk jest chroniona w karpackich parkach narodowych.
Na Dolnym Śląsku gatunek bardzo rzadki. Dawniej stwierdzany zarówno w Sudetach jak i na części nizinnej, m.in. Pradolina Wrocławska, Równina Wrocławia, Przedgórze Sudeckie. Obecnie notowana jedynie na Ziemi Kłodzkiej w Sudetach Środkowych: Góry Stołowe, Góry Orlickie, Pogórze Orlickie. Żadne stanowisko nie jest objęte ochroną rezerwatową a jedynie w formie obszarów Natura 2000 (Grodczyn-Homole, Góry Orlickie) oraz Parku Narodowego Gór Stołowych.
Gatunek terenów otwartych, preferujący miejsca silnie nasłonecznione, rzadko w lekkim cieniu, na glebie wilgotnej lub umiarkowanie wilgotnej, ubogiej, kamienistej z dużą zawartością wapnia. Preferuje obszary niskich łąk i muraw, zarówno nizinnych jak i górskich, gdzie dochodzi do 2100 m n.p.m. w Tatrach lub 2400 m n.p.m. w bawarskich Alpach. Poza tym spotykana także na łąkach trzęślicowych, okrajkach i brzegach lasów oraz na wysokogórskich murawach z rzędu Seslerietalia albicantis. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych jest to gatunek charakterystyczny dla naturalnych nawapiennych muraw wysokogórskich piętra halnego z rzędu Seslerietea variae. Na Dolnym Śląsku rośnie głównie na ciepłolubnych murawach o oceaniczno-przyśródziemnomorskim typie zasięgu, w Polsce na kresach zasięgowych z rzędu Mesobromion.