Pomniki Przyrody we Wrocławiu cz.VII – Fabryczna (Leśnica i okolice)

21 października 2018 Wyłączono przez admin

Dzielnica Fabryczna, zarówno pod względem nazwy jak i ogólnego charakteru może się słabo kojarzyć z przyrodą i tym samym dorodnymi drzewami pomnikowymi. Należy jednak pamiętać, że dzielnica obejmuje nie tylko wielkie blokowiska na Popowicach, Kozanowie, Nowym Dworze oraz obszary przemysłowe. Są tutaj także ogromne obszary leśne, obejmujące m.in. największy wrocławski kompleks leśny (Las Mokrzański) oraz najcenniejszy przyrodniczo las będący ostatnim znanym fragmentem grądu kokoryczowego w mieście, który znajduje się na Janówku. Ze względu na liczbę pomników, osiedle Fabryczna została podzielona na dwa artykułu. Pierwszy obejmuje pomniki w zachodniej i południowej części na osiedlach Leśnica, Jarnołtów, Strachowice, Złotniki i Żerniki. Dominują tu przede wszystkim dęby szypułkowe, jednak wśród pomnikowych drzew znalazły się także platany, wiązy, lipy oraz tulipanowce.

Grupa 4 drzew Wiąz szypułkowy Ulmus laevis (Uchwała Nr XXV/833/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 października 2000 r. Biuletyn Urzędowy RM Nr 9 poz.327 z dnia 7 listopada 2000 r. ) Ulmus laevis o obwodach 322, 380, 363, 350 cm. Drzewa znajdują się w południowo-zachodnim fragmencie miasta na osiedlu Jarnołtów, pod koniec ul. Jarnołtowskiej pomiędzy budynkiem nr 88 a mostem na rzece. Pomnik zlokalizowany jest w całości na obszarze Natura 2000 Łęgi nad Bystrzycą. Wszystkie drzewa charakteryzują się względnie dobrą kondycją i zróżnicowanym kształtem korony. Jest to jedyny pomnik przyrody na osiedlu. W dolinie rzeki znajdują się także inne drzewa o wymiarach pomnikowych (głównie wiązy i dęby).

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XXV/2096/04 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 08.07.2004 r. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 27.08.2004 r.Nr 160, poz. 2782) o obwodzie 404 cm (według nowszych pomiarów 425 cm) i wysokości całkowitej około 23 m. Drzewo ulokowane jest na skwerze w samym środku zabudowy Żernik, około 50 m na zachód od osiedlowego kościoła przy ul. Objazdowej. Dąb ze względu na samotne ulokowanie z dala od większych zadrzewień, posiada bardzo rozłożystą i dobrze rozwiniętą koronę z licznymi mocnymi konarami. Okaz cechuje się bardzo dobrą kondycją i nie notuje się większych uszkodzeń ani objawów chorobowych. Jedynie od strony ulicy występuje niewielka rana o wymiarach 10 x 5 cm na wysokości 50 cm. Jest to jedyne drzewo objęte ochroną pomnikową na terenie osiedla Żerniki. Najbliższe pomniki przyrody zlokalizowane są w odległości ok. 2 km w Parku Strachowickim.

Strachowice

Poza terenem parku, osiedle to nie posiada innych miejsc z pomnikami lub bogatych w drzewa o rozmiarach pomnikowych. Na terenie parku istnieje kilka drzew, które także powinny być objęte jako pomniki. Dotyczy to m.in. platanów klonolistnych rosnących w południowym fragmencie parku, okazały dąb szypułkowy rosnący na polance nieopodal dęb błotnego oraz kilka innych dębów i buków. Sam park można podzielić na fragment o założeniach typowo parkowych oraz fragment o charakterze leśnym. Ten drugi obejmuje zachodni skrawek otaczający podłużny zbiornik wodny.

Cypryśnik błotny Taxodium distichum (Uchwała Nr XXV/833/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 października 2000 r. Biuletyn Urzędowy RM Nr 9 poz.327 z dnia 7 listopada 2000 r. ) o obwodzie 267 cm (wg nowszych pomiarów 275 cm) i wysokości całkowitej ok 13 m. Drzewo zlokalizowane jest w środkowej części osiedla Strachowice, na południowym fragmencie parku pomiędzy ul. Wardzyńskich i Zarembowicza. Rośnie samotnie na niewielkim wymurowanym cyplu przy parkowym stawie. Osobnik zdrowy, bez większych uszkodzeń czy oznak chorób. Wokół pnia tworzy licznie tak zwane korzenie oddechowe (pneumatofory, inaczej kolana oddechowe), które są charakterystyczne dla tego błotnego gatunku. We Wrocławiu jest to jedyny osobnik objęty ochroną pomnikowa (na terenie województwa znajduje się kilka chronionych cypryśników, niektóre w wykazie RDOŚ znajduje się pod nazwą cyprysik błotny).

Platan klonolistny Platanus x acerifolia (Uchwała Nr XXV/832/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 października 2000 r. Biuletyn Urzędowy RM Nr 9 poz.326 z dnia 7 listopada 2000 r. ) o obwodzie 410 cm (wg nowszych pomiarów 431 cm) i wysokości całkowitej ok 28 m. Drzewo zlokalizowane jest w środkowej części osiedla Strachowice, na południowym fragmencie parku pomiędzy ul. Wardzyńskich i Zarembowicza, kilkanaście metrów na północny-zachód od parkowego stawu. W bezpośrednim sąsiedztwie rosną dwa inne platany o wymiarach pomnikowych. Okaz charakteryzuje się bardzo dobrze rozwiniętą koroną ze względu na ulokowanie w otwartym terenie z nieograniczonym dostępem do światła słonecznego. Notuje się niewielkie uszkodzenia konarów oraz dziuple po odłamanych gałęziach.

Buk pospolity Fagus sylvatica (Uchwała Nr XXV/834/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 października 2000 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 9 poz.328 z dnia 7 listopada 2000 r. ) o obwodzie 334 cm (wg nowszych pomiarów 358 cm) i wysokości całkowitej 28 m. Drzewo zlokalizowane jest w środkowej części osiedla, na północnym skraju parku, tuż przy brukowanej ścieżce kończącej się na ul. Granicznej. Okaz cechuje się dobrą kondycją, bez większych uszkodzeń korony czy oznak chorób i szkodników. Pomimo ulokowania we względnie otwartym terenie, buk nie wykształcił mocno rozwiniętych i grubych konarów. Jest jednym z zaledwie kilku pomnikowych drzew z tego gatunku na terenie miasta.

Dąb błotny Quercus palustris (Uchwała Nr XXV/835/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 października 2000 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 9 poz.329 z dnia 7 listopada 2000 r. ) o obwodzie 290 cm (według nowszych pomiarów 309 cm) i wysokości całkowitej 28 m. Drzewo zlokalizowane jest w środkowej części osiedla, na terenie parku. Kilka metrów na wschód od głównej ścieżki. Okaz cechuje się umiarkowanie dobrą kondycją. Posiada słabo wykształconą koronę, ograniczoną do krótkich i cienkich konarów (cecha gatunkowa). Na pniu widoczne są liczne owocniki hub, mogące świadczyć o pogorszeniu stanu zdrowia. We Wrocławiu jest to jedyne drzewo pomnikowe ze swojego gatunku. W 2023 r. zniesiono ochronę pomnikową z powodu utraty walorów przyrodniczych i dla zapewnienia bezpieczeństwa.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XXV/836/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 października 2000 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 9 poz.330 z dnia 7 listopada 2000 r. ) o obwodzie 437 cm (w nowszych pomiarów 459 cm) i wysokości całkowitej 33 m. Drzewo zlokalizowane jest w środkowej części osiedla, na zachodnim fragmencie parku, kilkanaście metrów od podłużnego zbiornika wodnego. Okaz charakteryzuje się dobrą kondycją, bez większych uszkodzeń pnia czy konarów. Ze względu na ulokowanie w terenie zadrzewionym, korona jest słabo wykształcona. W samym parku znajduje się kilka dębów szypułkowych o wymiarach pomnikowych

Leśnica

Wszystkie pomniki w granicach osiedla Leśnica zlokalizowane są na terenie parku (łącznie 8 pomników). Warto dodać, że jest to jeden z ciekawszych obiektów przyrodniczych we Wrocławiu. Park podzielony jest na dwa fragmenty, jeden o typowo parkowym wyglądzie z równo strzyżoną murawę i licznymi nasadzeniami ozdobnych drzew i krzewów oraz drugi fragment o charakterze leśnym. Leśny fragment posiada stosunkowo dobrze wykształcone runo z licznymi wiosennymi geofitami jak konwalie, zawilce, ziarnopłony, miodunki oraz paprocie i bluszcze. Większość rosnących w tym fragmencie drzew jest rodzimego pochodzenia (lipy, klony, jesiony i dęby). Jest to także miejsce występowania dużych ilości grzybów (m.in. chroniony ozorek dębowy i naparstniczka czeska). Na terenie parku oprócz wspomnianych pomników istnieje wiele drzew o pomnikowych wymiarach, m.in. dęby szypułkowe, lipa drobnolistna, platany klonolistne oraz dorodne okazy cisów.

Lipa szerokolistna Tilia platyphyllos (Uchwała Nr XXXII/1013/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 kwietnia 2001 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.100 z dnia 7 maja 2001 r. ) o obwodzie 376 cm (wg nowszych pomiarów 379 cm) i wysokości całkowitej 25 m. Drzewo znajduje się we wschodniej części Leśnicy na terenie przypałacowego Parku Leśnickiego ciągnącego się wzdłuż Bystrzycy pomiędzy ul. Średzką i Marszowicką. Lipa rośnie na niewielkiej polanie w południowej części parku, kilkanaście metrów od stawu.Okaz charakteryzuje się stosunkowo dobrą kondycją. Ze względu na ulokowanie w dużej odległości od innych drzew, lipa wykształciła bogatą i okazałą koronę. Notuje się tyko niewielkie razy i blizny po ułamanych lub oderwanych gałęziach. Korona pielęgnowana. Jest to jedna z dwóch pomnikowych lip szerokolistnych na terenie Wrocławia oraz jedno z bardziej charakterystycznych drzew parku, głównie z powodu ulokowania samotnie na polanie.

Tulipanowiec amerykański Liriodendron tulipifera (Uchwała Nr XXXII/1014/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 kwietnia 2001 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.101 z dnia 7 maja 2001 r. ) o obwodzie 376 cm (według nowszych pomiarów 408 cm). Drzewo znajduje się we wschodniej części Leśnicy na terenie przypałacowego parku Leśnickiego, ciągnącego się wzdłuż Bystrzycy pomiędzy ul. Średzką i Marszowicką. Tulipanowiec rośnie w północnej części, nieopodal labiryntu i pomnikowych dębów. Okaz charakteryzuje się wysoko ulokowaną i rozłożystą koroną, w której widać blizny po cięciach pielęgnacyjnych. Miejscami występują luki w korze. Jest to jeden z najdorodniejszych tulipanowców we Wrocławiu.

Platan klonolistny Platanus x acerifolia (Uchwała Nr XXXII/1015/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 kwietnia 2001 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.102 z dnia 7 maja 2001 r. ) o obwodzie 485 cm (według nowszych pomiarów 496 cm) i wysokości całkowitej około 26 m. Drzewo znajduje się we wschodniej części Leśnicy na terenie przypałacowego Parku Leśnickiego ciągnącego się wzdłuż Bystrzycy pomiędzy ul. Średzką i Marszowicką. Platan rośnie w bezpośredniej bliskości zamku, od jego północnej strony. Okaz charakteryzuje się okazałym wzrostem i dobrze rozwiniętą koroną o grubych konarach. Od strony ścieżki notuje się niewielkie ubytki w szyi korzeniowej, o wymiarach 30 x 40 cm i 10 x 10 cm. Na najniższym konarze stwierdzono duże zrakowacenie. Jako ciekawostkę warto dodać, że tabliczka drzewa jest już prawie niewidoczna z powodu obrośnięcia jej przez tkankę drzewa.

Platan klonolistny Platanus x acerifolia (Uchwała Nr XXXII/1016/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 kwietnia 2001 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.103 z dnia 7 maja 2001 r. ) o obwodzie 432 cm (według nowszych pomiarów 473 cm) i wysokości całkowitej około 23 m. Drzewo znajduje się we wschodniej części Leśnicy na terenie przypałacowego Parku Leśnickiego ciągnącego się wzdłuż Bystrzycy pomiędzy ul. Średzką i Marszowicką. Platan rośnie przy brzegu Bystrzycy, bezpośrednio w sąsiedztwie kładki łączącej park ze Stabłowicami. Okaz charakteryzuje dobra kondycja i prawidłowo rozwinięta korona z grubymi i okazałymi pniami. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się inne dorodne platany, w tym okazy o wymiarach pomnikowych.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XXXII/1017/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19.04.2001r. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 5.10.2001 r. Nr 126, poz. 1619) o obwodzie 435 cm (według nowszych pomiarów 452 cm) i wysokości całkowitej 31 m. Okaz rośnie tuż przy granicy parku, w jego północnym fragmencie. Cechuje się stosunkowo dobrą kondycją. Stwierdzono tylko niewielkie ubytki (m.in. 2 martwe konary średnicy 20 cm w dolnej części korony). Jest to najwyższy dąb w parku, który posiada długi i okazały pień z wysoko osadzoną koroną. W bezpośrednim sąsiedztwie nie ma drzew ani krzewów, dzięki czemu drzewo jest bardzo efektownie zaprezentowane.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XXXII/1018/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19.04.2001r. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 5.10.2001 r.Nr 126, poz. 1620) o obwodzie 410 cm (według nowszych pomiarów cm 425) i wysokości całkowitej 21 m. Dąb rośnie w północno-zachodnim fragmencie, nieopodal stawu. Okaz charakteryzuje umiarkowanie dobrą kondycją. W szyi korzeniowej stwierdzono zabliźniająca się ranę o wymiarach 70 x 20 cm oraz ślady po wypaleniu. Dąb został zasiedlony przez kozioroga i zaznaczony przez dzięcioły. Mimo wszystko, drzewo posiada dobrze wykształconą koronę o charakterystycznym rozłożystym kształcie.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XXXII/1019/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19.04.2001r. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 5.10.2001 r. Nr 126, poz. 1621) o obwodzie 506 cm (według nowszych pomiarów 523 cm) i wysokości całkowitej 28 m. Dąb rośnie we wschodniej części parku, w bezpośrednim sąsiedztwie kładki prowadzącej na os. Stabłowice. Okaz charakteryzuje się dobrą kondycją. Notuje się jedynie niewielkie uszkodzenia oraz zranienia, m.in. na wysokości 150 cm występuje zarastający niewielki ubytek z wyciekiem. Dąb posiada zniekształcony pokrój albowiem większość korony jest skierowana w stronę rzeki nadając drzewu oryginalny i niepowtarzalny kształt.

Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XXXII/1020/01 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19.04.2001r. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 5.10.2001 r. Nr 126, poz. 1622) o obwodzie 455 cm (według nowszych pomiarów 468 cm) i wysokości całkowitej 23 m. Dąb rośnie w południowej części parku, w bezpośrednim sąsiedztwie stawu. Ze względu na ulokowanie w dużej odległości od innych drzew, posiada dobrze rozwiniętą koronę z szeroko rozłożonymi konarami. Notuje się niewielkie uszkodzenia w postaci blizn i odłamań. W szyi korzeniowej, z kilku stron u podstawy pnia widoczne są owocniki lakownicy spłaszczonej (Ganoderma applanatum).

Złotniki

Grupa 8 drzew dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr XII/133/95 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 kwietnia 1995 r.) o obwodzie 350, 351, 355, 360, 365, 387, 440 i 535 cm oraz wysokościach całkowitych w granicach 23-30 m. Drzewa zlokalizowane są w południowo-zachodniej części osiedla Złotniki na terenie Parku Złotnickiego. Trzy drzewa o nr 30E, 30F, 30G rosną wzdłuż parkowej ścieżki rozpoczynającej się na wysokości ul. Złotnickiej 76/74. Okaz 30D znajduje się w środkowej części parku, kilkanaście metrów na północ od polany z placem zabaw. Dąb z nr 30H zlokalizowany się najbardziej na północ, w okolicy średniowiecznego grodziska, tuż przy granicy parku z ulicą Solińską. Pozostałe trzy dęby 30A-C rosną wzdłuż alejki rozpoczynającej się na wysokości gimnazjum i ciągnącej się w kierunku drugiego grodziska. Ze względu na liczbę, dęby cechuje zróżnicowana kondycja. W większości okazy posiadają dobrze wykształcone korony typowe dla drzew rosnących w terenie leśnym. W złej kondycji jest drzewo 30E, które posiada częściowo zniszczoną koronę oraz drzewo 30A o najsłabszej kondycji (uszkodzony pień z dużą ilością blizn i śladach po wyłamaniach konarów oraz ponad 60% ubytek korony). Jest to najliczniejszy grupowy pomnik na Fabrycznej. Przy granicy parku znajduje się okazały pień martwego dębu, często błędnie uznawanego za drzewo z pomnikowej grupy.

Grupa drzew Dąb szypułkowy Quercus robur (Uchwała Nr X/199/03 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 12 czerwca 2003 r.Biuletyn Urzędowy RM Nr 6 poz.164z dnia 30 czerwca 2003 r. ) o obwodzie pni 404 i 421 cm (według nowszych pomiarów 414 i 436 cm) oraz wysokości całkowitej 22-24 m. Oba drzewa znajdują się przy ul. Promenada 13 w zachodniej części osiedla Złotniki, często błędnie uznawanej za fragment os. Leśnica. Oba okazy charakteryzują się stosunkowo dobrą kondycją. Jedynie na drzewie o nr 72A, na wysokości 6 m notuje się martwicę po odłamanej gałęzi a samo drzewo zasiedlone jest przez owady.

Oprócz wymienionych tu drzew, Zachód Wrocławia charakteryzuje się występowaniem bardzo wielu pomnikowych drzew, których największa koncentracja znajduje się wzdłuż doliny Bystrzycy oraz na osiedlowych parkach, które w większości pochodzą jeszcze z czasów niemieckich. Rosną na nich dorodne platany, dęby a także inne gatunki drzew (m.in. cisy, żywotniki zachodnie, lipy drobnolistne). Bardzo wiele drzew pomnikowych obejmuje stare dęby szypułkowe, których największa koncentracja zlokalizowana jest wzdłuż głównych rzek Fabrycznej (Bystrzyca, Ślęza i Odra). Dotyczy to zarówno drzew sadzonych przez człowieka na wałach i groblach ale także okazów z samosiewów, które przetrwały powodzie i wycinki. Ciekawym fragmentem Fabrycznej jest niewielki teren leśny ulokowany na lewym brzegu przy ujściu Ślęzy, który przynależy jeszcze do Lasu Pilczyckiego. Oprócz ustanowionych tam dwóch pomników (platan i wiąz) fragment ten cechuje się wieloma starymi i dorodnymi drzewami (kasztanowiec biały, lipa drobnolistna, dęby oraz wiązy). Nie posiadam informacji czy przed wojną istniał tam jakiś park, jednak duża ilość dorodnych drzew, w tym typowo ozdobnych (parkowych), może wskazywać, że dawniej urządzono tam niewielki park, który został zapomniany i zarósł rodzimymi gatunkami tworząc łęg z dorodnymi drzewami.

większość pomników zlokalizowana jest na terenach parkowych lub użytków zielonych i dojście do nich jest możliwe wyłącznie pieszo. Jednak jak przystało na miejskie osiedla jest tutaj gęsta sieć dróg umożliwiająca dotarcie jak najbliżej pomników oraz pozostawienie samochodu względnie blisko
jest to teren wybitnie płaski, posiadający gęstą sieć dróg i leśnych ścieżek, dlatego na poszukiwanie pomników można wybrać się z dziećmi lub osobami starszymi. Kilka drzew jest dobrze ukryta w gęstwinie parku i trzeba mocno wytężyć wzrok w celu odnalezienia zielonych tabliczek. Niektóre drzewa stanowią największe okazy w okolicy stąd też wypatrzenie ich nie powinno stanowić problemu.
we Wrocławiu występują dziesiątki pomników rozlokowanych niemal w każdym zakątku miasta, z tego względu obszar został podzielony na wiele artykułów: Śródmieście, Wielka Wyspa, Ogród Botaniczny, Fabryczna (Leśnica i okolice), Fabryczna (Północ), Psie Pole cz.1, Psie Pole cz.2 (Osobowice-Rędzin), Psie Pole cz.3 (Sołtysowice), Południe Miasta.
najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: pomnikowe drzewa najlepiej prezentują się na przełomie kwiecień-maj (gdy wypuszczają świeże liście) oraz w październiku, gdy przybierają złotych, jesiennych barw.