Rośliny na Ziemi Oławskiej
7 stycznia 2018Kokorycz pusta (Corydalis cava)
Jeden z częstszych i pospolitszych gatunków na terenie nadodrzańskich grądów, które ciągną się od podwrocławskich miejscowości aż do granicy województwa w Lasach Oławskich. Kokorycz jest tutaj bardzo pospolitym gatunkiem, tworzącym własne siedlisko zwane grądem kokoryczowym (Galio-Carpinetum corydaletosum), który niemal całkowicie dominuje oławskie grądy w okresie kwitnienia, które przypada zazwyczaj w połowie kwietnia. Do jej największych populacji należą obszary leśne pomiędzy miastem Oława a granicą województwa, w tym obszary rezerwatów przyrody (Zwierzyniec, Kanigóra, Łacha Jelcz i Grodzisko Ryczyńskie). Poza tym stwierdzona także na terenach leśnych w okolicach Siedlca, Kotowic, Czernicy, Ratowic i Bystrzycy.
Zimowit jesienny (Colchicum autumnale)
Zimowity stanowią jedne z ostatnich kwitnących roślin, jakie można spotkać na łąkach i murawach. Są one nieodłącznym elementem kończącego się lata. Gatunek chroniony, którego stanowiska są skoncentrowane głównie na terenach górskich i podgórskich. W nizinnej części Dolnego Śląska jest to roślina bardzo rzadka. Na Ziemi Oławskiej posiada kilka pojedynczych stanowisk, z czego największa populacja zlokalizowana na śródleśnej polanie jest objęta ochroną w postaci niewielkiego użytku ekologicznego „Łąka Zimowitowa„. Poza nią niewielkie populacje notowane były także na sąsiednich, śródleśnych polankach oraz w okolicach Wrocławskich Terenów Wodonośnych.
Kruszczyki (Epipactis spp.)
Większość leśnych kruszczyków cechuje się późną porą kwitnienia (lipiec-sierpień) oraz możliwością egzystencji w skrajnie ciemnych miejscach, gdzie inne rośliny nie są w stanie rosnąć przez co runo leśne jest praktycznie nagie. Grądy w dolinie Odry charakteryzują się jednym z największych nagromadzeń kruszczyków na terenie kraju. Szacuje się, że w obrębie lasów pomiędzy Wrocławiem a granicą województwa istnieje wielotysięczna populacja tych storczyków rozlokowana na dziesiątkach stanowisk. Głównie dotyczy to pospolitego kruszczyka szerokolistnego, jednak teren ten jest jednym z ważniejszych miejsc występowania kruszczyka sinego w regionie, dla którego proponowane jest powołanie kilku użytków ekologicznych. Poza tym odnotowano tutaj także stanowiska rzadkiego kruszczyka połabskiego a kilka lat temu odkryto kruszczyka ostropłatkowego w okolicach Kotowic. Na chwilę obecną część stanowisk chroniona jest w niewielkich oławskich rezerwatach oraz na wyznaczonym obszarze Natura 2000.
Kotewka orzech wodny (Trapa nantas)
Rzadka roślina wodna o specyficznym cyklu rozwojowym. Jesienią wydaje jadalne orzechy, które w dawnych czasach były chętnie spożywane przez miejscową ludność. Obecnie stanowiska kotewki koncentrują się w starorzeczach i zatokach wokół Odry i Oławy. Na terenie Ziemi Oławskiej stwierdzono kilka starorzeczy z występującymi tam mniejszymi lub większymi populacjami, z czego tylko jedna objęta jest ochroną w ramach rezerwatu przyrody Łacha Jelcz. Pozostałe miejsca (starorzecze Matunin na południe od Jelcza-Laskowic i Jezioro Panieńskie koło Kotowic) nie są objęte na chwilą obecną żadnymi formami ochrony poza siecią Natura 2000.
Czosnek kątowy (Allium angulosum)
Jeden z naszych największych czosnków o dużych kulistych kwiatostanach w kolorze delikatnego różu. Rośliny preferują wilgotne i silnie nasłonecznione łąki w typie łąk trzęślicowych i selernicowych. Gatunek rośnie w dużym rozproszeniu głównie wzdłuż doliny Odry i Wisły oraz ich dopływów. Na terenie Dolnego Śląska stwierdzony przede wszystkim na terenach nizinnych. Do miejsc o wyjątkowo dużym zagęszczeniu stanowisk należy międzyrzecze Odry i Oławy wraz z sąsiednimi terenami na odcinku od miasta Wrocław po granicę z województwem opolskim. Na Ziemi Oławskiej nie jest chroniony w żadnym rezerwacie przyrody czy użytku ekologicznym a jedynie na obszarach Natura 2000 Grądy w Dolinie Odry i Lasy Grędzińskie.
Czosnek wężowy (Allium scorodoprasum)
Jest to jeden z rzadszych gatunków czosnku, który jednak nigdy nie podlegał ochronie. Posiada drobne kwiaty o ciemnopurpurowej barwie zebrane w niewielki i luźny główkowaty kwiatostan. O jego rzadkości świadczyć może umieszczenie czosnku na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) oraz w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2014) ze statusem określonym jako narażony (kategoria zagrożenia VU). Występuje na nasłonecznionych łąkach o umiarkowanie wilgotnej glebie. Dolina Odry jest jednym z ostatnich rejonów występowania na Dolnym Śląsku, przy czym kilka stanowisk wciąż istnieje w obrębie Ziemi Oławskiej, głównie przy nadodrzańskich wałach przeciwpowodziowych i polanach w Lesie Oławskim.
Żywokost bulwiasty (Symphytum tuberosum)
Niewielka bylina kłączowa posiadająca jasnożółte kwiaty zebrane po kilka w luźnym, szczytowym kwiatostanie, które otoczone są przez skrętoległe, lancetowate liście pokryte delikatnym meszkiem. Jest to rzadki gatunek występujący w żyznych lasach liściastych o pierwotnym charakterze, tzw. gatunek wskaźnikowy starych lasów. W Polsce rośnie głównie na południu, obejmując zasięgiem także Dolny Śląsk. W województwie stwierdzony niemal wyłącznie w Dolinie Odry, gdzie jedne z największych populacji rosną w Lesie Oławskim, zarówno w gęstwinie drzew jak i na obrzeżach a nawet na skarpach wałów przeciwpowodziowych. Świadczy to o wysokich walorach przyrodniczych tego kompleksu leśnego.