Szczytnicki Zespół Przyrodcznio-Krajobrazowy

Szczytnicki Zespół Przyrodcznio-Krajobrazowy

14 grudnia 2019 Wyłączono przez admin

Jedyny tego typu chroniony obszar w obrębie stolicy Dolnego Śląska, który obejmuje zarówno niezwykłe budowle (Hala Stulecia, ZOO, Pawilon Czterech Kopuł) ale także rozległe kompleksy parkowe, zieleni urządzonej i cennych łąk rozciągających się wzdłuż grobli. Teren w środku miasta, charakteryzujący się występowaniem prawdziwie dzikich zakątków z populacjami rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt a nawet grzybów. 


Typ ochrony: Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy

Data utworzenia: 1997

Powierzchnia:  1131 ha

Powiat: Wrocław

Gmina: Wrocław

Nadleśnictwo: Miękinia, Oława, Oleśnica Śląska


Położenie: Zespół położony jest w Pradolinie Wrocławskiej na Nizinie Śląskiej, obejmując fragmenty wschodniej części Wrocławia, mianowicie w całości Wielką Wyspę a także niewielkie obszary sąsiadujące, m.in. Wyspa Opatowicka i groblę rozdzielającą Kanał Powodziowy od Kanału Żeglugowego. Omawiane fragmenty leżą w większości na dawnej dzielnicy Śródmieście (osiedla Bartoszowice, Biskupin, Dąbie, Sępolno, Szczytniki, Zacisze i Zalesie) a także na Psim Polu (grobla leząca na osiedlach Kowale i Swojczyce) oraz Krzykach (fragment Opatowic). Granicę wyznaczają rzeki i kanały miejskie:

  • Stara Odra (od zachodu, oddzielająca Wielką Wyspę od osiedla Ołbin i Plac Grunwaldzki)
  • Kanał Żeglugowy (oddzielający od północy i północnego-wschodu od dawnej dzielnicy Psie Pole)
  • Odra i Kanał Opatowicki (od południa, oddzielający od dawnej dzielnicy Krzyki)

Na terenie ZPK nie występują tereny pod zarządem Lasów Państwowych, jednak obszar administracyjnie leży na styku trzech nadleśnictw: Miękinia (Wielka Wyspa), Oława (Wyspa Opatowicka) i Oleśnica Śląska (grobla na Kowalach i Swojczycach).

Układ: Wielka Wyspa jest to w dużej mierze teren o zabudowie miejskiej i podmiejskiej, na którą składają się willowe osiedla domków jednorodzinnych i niska zabudowa wielkopłytowa. Do tego dochodzi kilka większych obiektów sportowych (Stadion Olimpijski, kompleks Akademii Wychowania Fizycznego, Stadion KS Ślęża, stadion AZS i kilka innych obiektów) a także liczne akademiki wrocławskich uczelni, Hala Stulecia z całym kompleksem sąsiadujących budynków i kilka innych obiektów. Mimo licznej zabudowy omawiany teren stanowi swoistą oazę zieleni miejskiej, o układzie i rozpiętości niespotykanej w innych częściach miasta. Ochronie podlegają zasoby przyrodnicze, kulturowe, historyczne i architektoniczne wyspy, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju niezagrażającego przyrodzie i obecnie istniejącemu układowi miejskiemu. Występuje tu wiele rozległych terenów zielonych stanowiących 46,6% ogólnej powierzchni zespołu z czego 23,3% stanowi zieleń urządzona (parki, zoo) a 21,5% zieleń nieurządzona (tereny leśne, naturalne zadrzewienia, obszary międzywału). Zabudowa mieszkaniowa obejmuje 38,2% powierzchni a 10% stanowią wody powierzchniowe. Do najważniejszych terenów zieleni należy:


Park Szczytnicki (87,31 ha), jest to rozległy kompleks parkowy w zachodniej i środkowej części Wielkiej Wyspy, który ze względu na rozległość oraz liczną zabudowę wciskającą się ze wszystkich kierunków nie posiada zwartego kształtu. Obecnie jego obszar obejmuje przede wszystkim tereny parkowe rozciągające się pomiędzy ulicą W. Wróblewskiego i al. L. Różyckiego  z niewielkimi odnogami, m.in. fragmenty parkowe przy Czarnej Wodzie na północy i na Sępolnie (pomiędzy ul. J. Heweliusza i E. Dembowskiego). Łącznie park rozciąga się na osiedlach Dąbie, Szczytniki, Sępolno i Zalesie. Dawniej był to największy park we Wrocławiu, którego pod względem powierzchni przewyższył dopiero Park Tysiąclecia, będący jednak wciąż na wczesnych etapach tworzenia. Mimo powierzchni jest to młody park, któremu brakuje typowego parkowego charakteru oraz dojrzałego starodrzewia. Jego przeciwieństwem jest właśnie Park Szczytnicki, którego początki sięgają XVIII wieku. W początkowych fazach był on utrzymany w stylu angielskim. Na przestrzeni lat ulegał zmianom i przekształceniom. Systematycznie zwiększając swój areał obejmował coraz to nowe fragmenty, gdzie sadzono kolejne gatunki drzew i krzewów z całego świata, od Ameryki poprzez Azję, Afrykę i Europę. Obecnie kolekcja dendrologiczna liczy około 400 gatunków.

Podobnie jak wszystkie większe parki we Wrocławiu i tutaj występują dwie strefy. Jedne charakteryzują się typowo parkowymi założeniami z rozległymi polanami o równo przystrzyżonej runi łąkowej na kształt trawnika, wieloma klombami z ozdobnymi gatunkami bylin i miejscami rekreacji jak place zabaw czy siłownie na wolnym powietrzu. Te fragmenty cechują się bardzo niską bioróżnorodnością i niskim poziomem naturalności, gdzie ingerencja ludzi jest stała i bardzo duża. To tu regularnie kosi się ruń, sadzi ozdobne byliny, przycina krzewy i generalnie pilnuje się aby dzika przyroda zbytnio się nie panoszyła. Jednak jest to tylko jedna odsłona parku. Bardzo wiele fragmentów obejmuje na wpół-dzikie zadrzewienia, gdzie następuje spontaniczna renaturalizacja. Pojawiają się dzikie gatunki roślin tworząc półnaturalne siedliska, wśród których można rozpoznać gatunki typowe dla grądu środkowoeuropejskiego, lasów łęgowych oraz kwaśnych buczyn. Najdziksze fragmenty parku z bogatym lub wpół-naturalnym runem występują m.in.:

  • Północno-wschodnia część od strony al. J.I. Paderewskiego, gdzie występuje zwarty drzewostan dębowo-bukowy z domieszką innych drzew ozdobnych. Charakteryzuje się bardzo liczną populacją bluszczu pospolitego, który tworzy rozległy dywan na znacznej powierzchni, oplatając także liczne drzewa. Występuje tu chroniony gatunek storczyka, kruszczyk szerokolistny.
  • Północny fragment ciągnący się od strony ul. Różyckiego, obejmujący kompleks z dominacją buka pospolitego w drzewostanie z niewielkim udziałem graba, lipy drobnolistnej i robinii akacjowej. Tutejsze runo obfituje w gatunki grądowe jak kokoryczka wonna, konwalia majowa, kopytnik pospolity, marzanka wonna i czosnaczek pospolity.
  • Niewielki płat położony na skrzyżowaniu al. A. Mickiewicza z ul. M. Kopernika, gdzie występuje bardzo dobrze zachowany płat grądu z łanami kokoryczy wonnej. Oprócz niej stwierdzono tutaj takie gatunki jak fiołek wonny, czosnek zielonawy, gwiazdnica gajowa, piżmaczek wiosenny, jasnota biała, gajowiec żółty i śnieżyczka przebiśnieg.
  • Seria starorzeczy i innych zbiorników wodnych rozsianych w różnych fragmentach parku. Stanową ważną ostoję bioróżnorodności, gdzie notuje się pospolite gatunki nadrzeczne jak pałka szerokolistna, krwawnica pospolita, kosaciec żółty, łączeń baldaszkowy a także grążele żółte i grzybienie białe. Te ostatnie przeważnie są efektem sztucznych nasadzeń albowiem występują tu licznie formy ozdobne o różowych, żółtych i czerwonych kwiatach. Starorzecza są istotnym miejscem dla bytowania i rozrodu okolicznych płazów.

Oprócz tego w wielu fragmentach parku można spotkać liczne geofity jak bluszczyk kurdybanek, złoć żółta, czosnaczek pospolity, fiołek leśny, fiołek wonny, gwiazdnica gajowa, groszek wiosenny, piżmaczek wiosenny, kokoryczka wonna, tojeść rozesłana, perłówka zwisła, miodunka ćma, ziarnopłon wiosenny czy dąbrówka rozłogowa. W warstwie podszytu pospolicie występuje także trzmielina pospolita, głóg jedno- i dwuszyjkowy, leszczyna pospolita i kalina koralowa. Oczywiście często towarzyszą im gatunki obce pochodzące z wielu nasadzeń. Wszak nawet w najdzikszym miejscu, wciąż jest to park miejski.

Ogród Zoologiczny (33 ha), zlokalizowany w południowo-zachodniej części wyspy na osiedlu Dąbie. Jest to najstarszy ogród zoologiczny na obecnych ziemiach polskich, założony w 1865 r. gdy Wrocław był pod administracją niemiecką. Obecnie obiekt ten liczy 1132 gatunków a liczba zwierząt sięga ponad 14 tys. (ze względu na cykl życia i śmierci, liczba ta nigdy nie jest stała). Ze względu na swój charakter jest to obiekt o niewielkim poziomie naturalnej bioróżnorodności, która występuje głównie w starej, poniemieckiej części (zachodnie fragmenty). Są tutaj liczne obiekty wodne w postaci serii starorzeczy z wyspami i zakolami, gdzie zachowała się roślinność łęgowa i nadbrzeżna z dużymi wpływami sztucznych nasadzeń, głównie w postaci drzew robinii akacjowej, katalpy oraz bambusów. Te ostatnie są stosunkowo nową roślinnością nasadzą ze względu na rozbudowę obiektów o charakterze azjatyckim. Łącznie naliczono tu 106 gatunków drzew i krzewów, w tym okazy o wymiarach pomnikowych. Dzięki dobrze rozrośniętemu drzewostanowi w części zachodniej i południowej dogodne miejsce do gniazdowania znalazła tu liczna ornitofauna, m.in. bocian biały i czapla siwa.

Ogród Japoński, zlokalizowany jest w środkowej części parku, na rogu skrzyżowania al. A. Mickiewicza z al. Dąbską i od południowej strony graniczy bezpośrednio z Halą Stulecia i Fontanną Multimedialną. Początki ogrodu sięgają 1909 r. kiedy to stworzono go na potrzeby wystawy stulecia w 1913 r. Po wojnie i przejęciu ziem przez administrację polską został zapomniany i zaniedbany. Dopiero w latach 90. XX wieku rozpoczęto pracę rewitalizujące i przywracające japoński charakter temu miejscu. Obecnie ogród liczy około 270 gatunków drzew i krzewów, w tym dorodne dęby szypułkowe i kasztanowce zwyczajne a także jesiony wyniosłe, perełkowce japońskie, miłorzęby dwuklapowe, metasekwoje chińskie i cisy pospolite. Ważnym elementem jest starorzecze stanowiące centralną część ogrodu z umiejscowioną po środku pagodą. Tafla wody jest gęsto porośnięta roślinnością wodną, głównie w postaci kobierców grążela żółtego i grzybieni białych. Na brzegach zbiornika nasadzone są liczne gatunki rodzime (pióropusznik strusi, długosz królewski) jak i roślinność azjatycka (tatarak zwyczajny, pieris japoński, funkia biała, kosaciec japoński). Do najważniejszych elementów należą także rozległe kobierce różaneczników, stanowiących miejscami dominującą roślinność ogrodu.


Wyspa Opatowicka (36 ha), położona jest na południowo-wschodnim fragmencie, gdzie jednocześnie stanowi jedyną część ZPK położoną na lewym brzegu Odry. Wyspa powstała w skutek działalności ludzkiej, kiedy to w latach 1912-1917 przekopano na południu kanał żeglugowy oddzielający ten fragment od reszty Opatowic. Jest to jeden z kilku fragmentów zespołu, gdzie większość powierzchni stanowi zieleń naturalna (nieurządzona). Największy areał obejmuje łęg jesionowo-wiązowy (Ficario-Ulmetum minoris), siedlisko związane ściśle z żyznymi glebami aluwialnymi (madami) podlegającymi sezonowym podtopieniom, głównie przez wiosenne wylewy Odry. Drzewostan buduje głównie dąb szypułkowy, wiąz pospolity i jesion wyniosły z domieszką gatunków grądowych jak graby, lipy i klony. Las w latach 90. został nadmiernie prześwietlony w ramach przeprowadzonych zabiegów pielęgnacyjnych powodując częściowe osłabienie drzew i rozrost gatunków światłolubnych. Podszyt stosunkowo dobrze rozwinięty, głównie ze względu na prześwietlenia, gdzie notuje się pospolite krzewy łęgowe jak czeremcha, bez czarny, trzmielina pospolita, dereń świdwa, porzeczka czerwona i młode okazy drzewek dębowych, klonowych i jesionowych. W warstwie runa występuje liczna flora geofitów, m.in. złoć żółta, zawilec gajowy, czyściec leśny, czartawa pospolita, przytulia czepna, czosnaczek pospolity i ziarnopłon wiosenny. Z gatunków chronionych notuje się pojedyncze kępy śnieżyczki przebiśnieg i kruszczyka szerokolistnego. Środkową i południową część wyspy obejmuje stosunkowo rozległa polana o powierzchni około 10 ha porośnięta mozaiką łąk trzęślicowych i rajgrasowych, gdzie występuje m.in. przytulia pospolita, czarcikęs łąkowy, goździk kropkowany, przetacznik kłosowy i centuria pospolita. Ogólnie obszar mimo iż nie jest terenem zieleni urządzonej cechuje się silną presją ludzka z licznymi śladami ingerencji i przekształceń. Dawniej istniały tu obiekty rozrywkowe (amfiteatr, restauracja), obecnie natomiast część lasu została zagospodarowana pod tzw. Małpi gaj czyli wspinaczkowy park rozrywki.

W strefie brzegowej wyspy wzdłuż Odry występują siedliska z klasy Phragmitetea, stanowiące trawiaste szuwary, wielkoturzycowe szuwary a także siedliska z udziałem okazałych bylin dwuliściennych, które występują w strefach przybrzeżnych i nadbrzeżnych, głównie na mulistym podłożu. Dominującym gatunkiem są zarośla trzciny pospolitej, pałki szerokolistnej i manny mielec z dużym udziałem innych roślin m.in. jeżogłówka gałęzista, kropidło wodne, łączeń baldaszkowy, marek szerokolistny, mozga trzcinowata, strzałka wodna, szczaw lancetowaty i żabieniec babka-wodna. Z gatunków rzadkich stwierdzono pojedyncze kępy arcydzięgla litworu nadbrzeżnego. Miejscami siedlisko przechodzi w nadrzeczne łęgi wierzbowe (Salicetum albo-fragili), które ciągną się wąskim pasem wzdłuż brzegów. Stanowią one formą pośrednią pomiędzy zielną roślinnością szuwarów a lasem łęgowym. W drzewostanie dominuje wierzba biała, wierzba krucha i wierzba wiciowa, które są otoczone licznymi pasami roślin zielnych jak krwawnica pospolita, żywokost lekarski, psianka słodkogórz, trzcina, pałka szerokolistna i inwazyjny rdestowiec.

Groble i wały: Całość wyspy otoczona jest węższym lub szerszym międzywalem oraz groblami pełniącymi rolę ochronną w ramach powodzi. Mimo antropogenicznego pochodzenia, na terenach wałów rozwinęły się najcenniejsze płaty naturalnej roślinności stanowiącej jedno z najbardziej wartościowych przyrodniczo miejsc w mieście. Występuje tu prawdziwa mozaika siedlisk łąkowych, wśród których największe płaty obejmują zbiorowiska trwale lub okresowo wilgotnych, żyznych łąk kośnych (Molinietalia caeruleae), stanowiąc ponad połowę powierzchni siedlisk nieleśnych. Znacząca część płatów powstała w wyniku przeprowadzenia prac rozbudowy systemu przeciwpowodziowe i ich trwałego utrzymania, m.in. poprzez systematyczne odkrzaczanie i usuwanie drzew. Ze względu na rozciągłość obszaru spotyka się tu często mozaikę siedlisk wilgotnych i świeżych. W granicach łąk świeżych znajdują się liczne powierzchnie wilgotniejsze, nawiązujące składem roślinnym i charakterystyką do siedlisk łąk zmiennowilgotnych, selernicowych, a w miejscach najwilgotniejszych nawet do zbiorowisk szuwarowych i trzcinowisk. Część płatów jest regularnie wykaszana w odpowiednich dla tego siedliska terminach. Dominującymi gatunkami w typowych łąkach świeżych są trawy (rajgras wyniosły, kupkówka pospolita, konietlica łąkowa, stokłosa miękka, tymotka łąkowa), którym towarzyszą liczne byliny i rośliny jednoroczne takie jak bodziszek łąkowy, dzwonek rozpierzchły, jaskier ostry, jastrun właściwy, koniczyna łąkowa, kozibrody, przytulia pospolita, skalnica ziarenkowata, świerzbnica polna, szczaw rozpierzchły. Szczególnie częste są tutaj rośliny z rodziny baldaszkowatych (selerowatych), głównie barszcz zwyczajny, biedrzeniec wielki, kminek zwyczajny, pasternak zwyczajny i rzadka selernica żyłkowana. Wśród gatunków rzadkich lub chronionych na łąkach stwierdzono występowanie m.in. centurii pospolitej, groszku liściakowego, róży francuskiej i szafirka miękkolistnego (jedna z najliczniejszych krajowych populacji, licząca w dogodnych latach nawet ponad 2 tys. osobników).

Na nasłonecznionych stokach wałów oraz w południowej części (przynależnej do osiedla Biskupin i Dąbie) występują także wąskie płaty śródlądowych muraw piaskowych o charakterze kontynentalnym ze związku (Koelerion glaucae). Są to murawy o stosunkowo rzadkiej roślinności składającej się na liczne gatunki traw, a miejscami także na duże płaty goździków (goździk kropkowany, goździk kartuzek i rzadki goździk kosmaty) oraz innych gatunków jak gorysz pagórkowy, wilczomlecz sosnka, przetacznik kłosowy, jasieniec piaskowy, jastrzębiec kosmaczek, macierzanka piaskowa i rozchodnik ostry.


Grzyby: Mykoflora zespołu nigdy nie stanowiła przedmiotu badań, jednak w literaturze oraz na stronach internetowych można znaleźć informacje o występowaniu poszczególnych gatunków na terenach Wielkiej Wyspy. Wśród miejsc o największej koncentracji gatunków rzadkich lub chronionych należy oczywiście największy obszar zielony jakim jest Park Szczytnicki. Dzięki bardzo licznym dorodnym okazom z praktycznie każdej grupy drzew można na terenie parku znaleźć wiele gatunków grzybów pasożytujących bądź bytujących na drewnie. Wśród grzybów chronionych lub rzadkich należy wymienić m.in.

  • Błyskoporek płaczący, rzadki gatunek bytujący głównie na dębach, którego owocniki notuje się w północnej części Parku Szczytnickiego oraz przy ul. Z. Wróblewskiego.
  • Czasznica olbrzymia, charakterystyczny i ciężki do przeoczenia gatunek purchawki, którego owocniki notuje się na osiedlu Biskupin, pomiędzy groblą a Odrą.
  • Flagowiec olbrzymi, owocniki tego grzyba stwierdzono na kilku pniakach w północnej części Parku Szczytnickiego.
  • Gorzkoborowik korzeniasty, chroniony gatunek borowika, którego owocniki odnotowano w niewielkim Parku Dąbskim na wschód od ogrodu zoologicznego oraz w Parku Szczytnickim.
  • Gwiazdosz spp., okazy bliżej nieokreślonego gatunku stwierdzono w zachodniej części parku w okolicy Pawilonu Czterech Kopuł
  • Krwistoborowik lubczykowy (Borowik Le Galowej), skrajnie rzadki gatunek grzyba, który dotychczas nie miał udokumentowanych stanowisk w województwie, odnaleźliśmy jego owocniki w Parku Szczytnickim.
  • Lakownica żółtawa, pojedyncze okazy lokalizuje się w kilku miejscach Parku Szczytnickiego, w bezpośredniej bliskości pni po ściętych drzewach.
  • Maślaczek rubinowy, to właśnie w Parku Szczytnickim odkryto pierwsze krajowe stanowisko tego grzyba, który rośnie w południowej części parku pod bukami i dębami.
  • Ozorek dębowy, jeden z częściej notowanych grzybów, stwierdzony na wielu dorodnych lub zamierających dębach w wielu miejscach Wielkiej Wyspy.
  • Płowiec jodoformowy, dawniej zwany jako borowik płowy, rzadki gatunek notowany w Parku Szczytnickim pod dębami i bukami.
  • Pochwiak jedwabisty, rzadki gatunek stwierdzony na platanie klonolistnym i klonie srebrzystym w Parku Szczytnickim.
  • Smardz jadalny, gatunek grzyba podlegający ochronie w środowisku naturalnym. Stwierdzony m.in. na ogródkach działkowych na osiedlu Sępolno (na terenach zieleni urządzonej nie podlega ochronie).

Pomniki Przyrody: Wielka Wyspa stanowi największą koncentrację pomników przyrody w mieście, głównie za sprawą Parku Szczytnickiego, jednak poza nim także występuje wiele drzew objętych ochroną. Na terenach parku jak i samego zespołu lokalizuje się większość śródmiejskich jak i wrocławskich pomników, wśród których znaczącą większość stanowią dęby, w tym jedne z najstarszych drzew miasta (Dąb Dziadek i Jan Dzierżoń). Możemy tu spotkać pomnikowe drzewne perełki, jak jarząb brekinia (jedyny tego typu pomnik w województwie), kasztanowiec jadalny, cyprysik groszkowy czy cyprysik Lawsona. Na północ od parku znajduje się ogród Uniwersytetu Medycznego, gdzie możemy znaleźć drugie zagęszczenie pomników na wyspie. Niestety jest to teren z ograniczonymi możliwościami zwiedzania.

Ogólnie na Wielkiej Wyspie znajdują się 22 pomniki przyrody, w tym 3 grupowe pomniki chroniące 29 drzew. Mimo owej liczby wciąż nie w pełni ukazuje ona całość dorodnego drzewostanu wyspy albowiem tylko w samym Parku Szczytnickim wytypowano około 100 drzew godnych ochrony w ramach pomników przyrody. Do tego dochodzą dorodne okazy w pozostałych częściach wyspy, m.in. na groblach, poniemieckich alejach czy w pozostałych parkach. Ostatnim drzewem objętym ochroną był grujecznik japoński z Ogrodu Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego, którego pomnik powołano w 2011 r. Od tego czasu kolejne drzewa czekają w kolejce.

Szczegółowy opis pomników przyrody na Wielkiej Wyspie został zawarty w osobnym artykule: LINK.


Zagrożenia: Ze względu na nietypowe położenie obszaru chronionego, obejmującego niemal w całości tereny zurbanizowane, występują tutaj zagrożenia odmienne od typowych zagrożeń dla terenów leśnych czy łąkowych. Jest to jeden z niewielu obszarów, gdzie nie występuje zagrożenie nieracjonalnej lub rabunkowej gospodarki leśnej, albowiem drzewostany nie leżą na obszarach przynależnych do Lasów Państwowych. Jednak mimo tego tutejszym drzewom mogą zagrażać błędne decyzje urzędników polegające na nieuzasadnionych wycinkach drzew, przerzedzeniach koron lub źle przeprowadzonych cięciach pielęgnacyjnych. Dotyczy to szczególnie drzew rosnących w pasach zieleni wzdłuż dróg i grobli, gdzie tego typu decyzje zapadają najczęściej. W parkach roślinność naturalna, jaka zachowała się w najdzikszych fragmentach, może być również zagrożona przez złe decyzje urzędnicze polegające m.in. na wygrabianiu liści, zbyt częstym koszeniu lub koszeniu miejsc z cenną roślinnością niewymagającą takowe zabiegu. Do tego dochodzi także silna presja ludzka w postaci deptania i zrywania.

Roślinność utrzymująca się na półnaturalnych siedliskach wzdłuż wałów także jest silnie zagrożona, gdzie ze względów na zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego ochrona przyrody jest sprawą nieistotną. W II dekadzie XXI wieku przeprowadzono intensywne prace przebudowujące wrocławski węzeł wodny, które za zadanie miały poprawienie stanu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Większość prac spowodowała nieodwracalne zniszczenia muraw i łąk na terenie wałów. Do największych dewastacji doszło w obszarze stanowiska szafirka miękkolistengo. Na wysokości jazu Bartoszowice, od strony osiedla Strachocin gatunek ten posiadał największą krajową populację, liczącą nawet 2 tys. osobników w dogodnych latach. W czasie prac remontowych podłoże uległo silnej dewastacji przez ciężki sprzęt oraz intensywne roboty budowlane. Jednak największy wpływ miały prace renaturalizacyjne, które polegały na masowym oprysku runi łąkowej preparatami chwastobójczymi i zerwaniu wierzchniej warstwy podłoża. W ten sposób bezpowrotnie zniszczono większość muraw, na których ten gatunek występował. Nie wiadomo na podstawie jakich wytycznych i dlaczego zdecydowano się na taką formę przywrócenia siedlisk sprzed prowadzenia prac remontowych. Na szczęście „renaturyzacja” obejmowała tylko partie brzegu bliżej kanału pozostawiając resztę łąk w nienaruszonym stanie, gdzie ostała się część populacji szafirka. Dodatkowo tereny zurbanizowane stanowią największe zagęszczenie roślin inwazyjnych. Na murawach, zakrzaczeniach czy groblach licznie występują gatunki obce wypierające lub zagłuszające rodzimą florę. M.in. rdestowiec sachaliński, rdestowiec ostrokończysty, nawłoć kanadyjska, kolczurka klapowana i rudbekia naga.

Wrażenia osobiste: Stosunkowo pozytywne. Wielka Wyspa może być też nazywana zieloną wyspą albowiem stanowi jeden z największych obszarów zieleni urządzonej w mieście z licznymi fragmentami roślinności naturalnej lub o dużym stopniu naturalności. Mimo dużej ingerencji ludzkiej i rozległej zabudowy wciąż zachowało się tu dużo zieleni w porównaniu do innych części gęstej zabudowy śródmiejskiej czy podmiejskiej. Nawet w parkach można znaleźć liczne zakątki przypominające las z bogatym runem i warstwą podszytu. Dotyczy to szczególnie największego kompleksu jakim jest Park Szczytnicki. Przy odrobinie szczęścia w parku tym można spotkać wiele interesujących obiektów przyrody ożywionej, szczególnie z dziedziny dendrologii i mykologii. Pod drzewami bez trudu można napotkać owocniki grzybów kojarzonych wyłącznie z lasami, jak podgrzybki, borowiki czy czubajki. Towarzyszą im także gatunki chronione lub rzadkie jak ozorek, pochwiak jedwabisty, smardze czy lakownice. Wielka Wyspa stanowi także ostoję dla licznego ptactwa, płazów, gadów a nawet ssaków. Na terenach wałów spotkać można sarny i dziki, a w parkach kuny, lisy i nietoperze (dziuplach drzew wykryto tu kolonie rozrodcze nocka rudego i borowca wielkiego oraz wiele stanowisk godowych borowca wielkiego i karlika większego). Dzięki tym zasobom, wiele osób ze Śródmieścia może obcować z przyrodą bez opuszczania miasta ani nawet samej dzielnicy, wszak Wielka Wyspa przynależy do tej dawnej dzielnicy Wrocławia.


Informacje praktyczne:

  • Bardzo dobry dojazd, Szczytnicki ZPK leży w całości na terenie miejskim, gdzie istnieje gęsta sieć dróg i ulic umożliwiających dojazd do niemal każdego zakątka. Do tego funkcjonuje tu kilkanaście linii tramwajowych i autobusowych dojeżdżających do wielu przyrodniczych miejsc wyspy.
  • Ze względu na ulokowanie w mieście, występuje tu wiele znanych miejsc rozrywki i turystyki (Hala Stulecia, Zoo, Stadion Olimpijski) oraz umiejscowione są liczne inne obiekty (akademiki, filie uczelniane, obiekty sportowe, licea ogólnokształcące). Z tego powodu jest to miejsce bardzo licznie odwiedzane przez dziesiątki tysięcy ludzi każdego dnia. Drogi w godzinach szczytu oraz weekendami potrafią być mocno zakorkowane, szczególnie w okolicach akademików i zoo. Z tego powodu poruszanie się samochodem zalecane jest w poza godzinami szczytu, jedynie część północna cechuje się spokojniejszym natężeniem ruchu
  • ZPK jest dobrze przystosowany do poruszania się rowerem, istnieje tu gęsta sieć dróg rowerowych, które w połączeniu z parkowymi ścieżkami oraz groblami umożliwia zwiedzenie każdego zakątka
  • Najlepsze terminy przyrodnicze do zwiedzania: kwiecień-maj (wiosenne geofity, smardze, Ogród Japoński), lato (roślinność łąkowa na wałach, grzyby), jesień (grzyby, przebarwiające się liście)